در روایتی درباره زیارت امام حسین ( علیه السلام ) آمده: « ... کمن زار الله فی عرشه ... ». لطفاً معنی این روایت و میزان اعتبار آن را بفرمایید.

شیعه نیوز:
پرسش
در روایتی درباره زیارت امام حسین ( علیه السلام ) آمده: « ... کمن زار الله فی عرشه ... ». لطفاً معنی این روایت و میزان اعتبار آن را بفرمایید. در ضمن وهابی های ناصبی برای خراب کردن وجهه شیعه از این حدیث بهره برداری می کنند.
پاسخ اجمالی

1. تمام راویان این حدیث، از ثقات هستند.

2. مقصود از تشبیه در این حدیث، تشبیه به مکان نیست؛ زیرا خدا دارای مکانى نیست تا عرش، مکان خدا محسوب شده و محل دیگر را تشبیه به مکان خدا کنند؛ بلکه عرش، منسوب به خدا و محل زیارت است؛ پس، معنى آن، زیارت کردن عرش خدا است.

3. زیارت ائمه معصومین ( علیه السلام ) به خصوص زیارت امام حسین ( علیه السلام )، چون به دستور الاهی بوده، زیارت خداوند محسوب می شود. و تعبیر «کمن زار الله فی عرشه» درباره زیارت پیامبر اکرم ( صلی الله علیه و آله و سلم ) و دیگر ائمه ( علیه السلام ) هم وجود دارد.
   پاسخ تفصیلی

سند حدیث:

در کتب حدیثی، این حدیث شریف این گونه بیان شده است:«کسى که قبر حسین بن علی ( علیه السلام ) را در روز عاشورا زیارت کند در حالى که به حق آن حضرت معرفت و آگاهی داشته باشد مانند کسى است که خدا را در عرش او زیارت نموده است». [1]

تمام راویان این حدیث، از ثقات هستند و روایات نقل شده از آنها صحیح می باشد. [2]

پس، این روایت از جهت سندی اشکالی نداشته و معتبر است.

البته، در برخی از روایات تعبیر «یوم عاشورا» نیامده و مطلق است [3] که منافاتی ندارد؛ زیرا در برخی از روایات تعبیر «یوم عرفه» هم آمده است [4] و بیان روز در برخی از روایات به عنوان نمونه کامل تر می باشد و زیارت امام حسین ( علیه السلام ) در هر زمانی دارای عظمت و ثواب بسیار است.

به هر حال، در همه این روایات، جمله « کَمَنْ زَارَ اللَّهَ فِی عَرْشِهِ» ذکر شده است. به بیان دیگر؛ این بخش از حدیث، دارای تواتر لفظی می باشد. [5]

معنا و توضیح روایت:

1 . مقصود از تشبیه در این حدیث، تشبیه به مکان نیست؛ زیرا خدا دارای مکانى نیست تا عرش، مکان خدا محسوب شده؛ بلکه عرش منسوب به خدا و محل زیارت است؛ چون ملائکه هم گرداگرد عرش خدایند [6] ؛ و این که گفته شود «نزور اللَّه فی عرشه» به نوعی مترادف با «نحج بیت اللَّه» است. پس، معنى روایت، زیارت کردن عرش خدا است. [7]

2. از یک سو، همان طور که اطاعت از رسول اکرم ( صلی الله علیه و آله و سلم )، همان اطاعت از خداست؛ چون اطاعت پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) به دستور خدای متعال می باشد:«کسى که از پیامبر اطاعت کند، خدا را اطاعت کرده و کسى که سرباز زند، تو را نگهبان (و مراقب) او نفرستادیم (و در برابر او، مسئول نیستى)»؛ [8] اطاعت از ائمه معصومین ( علیه السلام ) که جانشینان پیامبر اکرم ( صلی الله علیه و آله و سلم ) از سوی خداوند هستند، لازم و واجب بوده و اطاعت از آنان، اطاعت از خدا است. [9]

3. از سوی دیگر زیارت ائمه معصومان ( علیه السلام ) به خصوص امام حسین ( علیه السلام )، چون در راستای اطاعت از دستورات الاهی است، این زیارت را می توان زیارت خداوند محسوب نمود.

تعبیر « کمن زار الله فی عرشه» درباره زیارت پیامبر اکرم ( صلی الله علیه و آله و سلم ) و دیگر ائمه ( علیه السلام ) هم وجود دارد؛ مانند:

یکی از اصحاب امام صادق ( علیه السلام ) مى‏گوید: به محضر آن حضرت عرضه داشتم: ثواب و پاداش کسى که قبر رسول اللَّه ( صلی الله علیه و آله و سلم ) را زیارت کند چیست؟ حضرت امام صادق ( علیه السلام ) فرمودند: او مانند کسى است که خدا را در عرشش زیارت نموده باشد. [10]

سلیمان بن حفص مروزى از امام موسی کاظم ( علیه السلام ) نقل می کند که آن حضرت فرمود:«هر که قبر فرزندم على ( علیه السلام ) را زیارت کند برایش نزد خداى عزّ و جل هفتاد حج مبرور است... هر که زیارتش کند یا کنار قبرش بماند همانند کسى باشد که خدا را در عرش او زیارت کرده است...». [11]

[1] مانند: «عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ الْحِمْیَرِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ زَیْدٍ الشَّحَّامِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ( علیه السلام ) قَالَ:

مَنْ زَارَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ ( علیه السلام ) یَوْمَ عَاشُورَاءَ عَارِفاً بِحَقِّهِ کَانَ کَمَنْ زَارَ اللَّهَ فِی عَرْشِهِ» (مستدرک الوسائل، ج 10، ص 292، ح 3؛ بحارالانوار، ج 98، ص 105، ح 11؛ مصباح المتهجد، ص 771).

[2] تأریخ الفقهاء و الرواة (المنتخب)، الوسائل، ج 30، صفحات 407، 476، 512، 456، 472؛ تأریخ الفقهاء و الرواة (المنتخب)، روضة المتقین، ج 14، ص 131؛ موسوعة طبقات الفقهاء، ج 2، ص 226 – 227؛ رجال النجاشی، ص 154.

[3] مانند: «مُحَمَّدٌ الْحِمْیَرِیُّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ شَمُّونٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ بَشِیرٍ الدَّهَّانِ قَال: ...مَنْ زَارَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ عَارِفاً بِحَقِّهِ کَانَ کَمَنْ زَارَ اللَّهَ فِی عَرْشِهِ» (بحارالانوار، ج 98، ص 77، ح 31 و ص 76، ح 29؛ مستدرک الوسائل، ج 10، ص 185، ح 11).

[4] کامل الزیارات، ص 172.

[5] برای آگاهی بیشتر نمایه «ملاک حدیث متواتر لفظی، معنوی و اجمالی»، سؤال 2412 (سایت: 2529) را مطالعه نمایید.

[6] غافر، 7؛ زمر، 75؛ تکویر، 20؛ حاقه، 69.

[7] شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا ( علیه السلام )، ج 2، ص 260، نشر جهان، تهران، چاپ اول، 1378ق؛ فتال نیشابوری، روضة الواعظین و بصیرة المتعظین، ج 1، ص 234 – 235، انتشارات رضی، قم، چاپ اول؛ و همچنین برای آگاهی نمایه «خداوند و استقرار در عرش»، سؤال 4987 (سایت: 5441) را مطالعه نمایید.

[8] نساء، 80: «مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللَّهَ وَ مَنْ تَوَلَّى فَما أَرْسَلْناکَ عَلَیْهِمْ حَفیظاً».

[9] برای آگاهی بیشتر پاسخ سؤالات 1367 (سایت: 1478) را مطالعه نمایید.

[10] ابن قولویه قمی، کامل الزیارات، ص 15، ح 20، انتشارات مرتضویه، نجف، چاپ اول، 1356ق.

[11] شیخ صدوق، امالی، ص 120، ح 6، نشر اعلمی، بیروت، چاپ پنجم، 1400ق.

T