پرسش
آیا نذر، انفاق و خرج کردن برای سید الشهداء سابقه دارد، و همچنین بردن غذا در سفر زیارتی کربلا مورد تأیید است؟
پاسخ اجمالی
اطعام و صدقه به خودی خود کاری ارزشمند بوده و در هر شرایطی دارای اجر و پاداش است. نذر، انفاق و اطعام در مراسم عزاداری امام حسین( علیه السلام ) نیز علاوه بر آن‌که یکی از مصادیق تعظیم شعائر الهی است. روایات فراوانی هم در این موضوع،[1] وجود دارد؛ مانند:
1. امام صادق( علیه السلام ): «هرکه برای زیارت قبر امام حسین( علیه السلام ) مخارجی را متحمل شود، خداوند به پاداش هر درهم آن، به اندازه ده هزار شهر در بهشت به او هدیه می‌کند و نیازمندی‌هایش را برآورده می‌کرده و نگهبان اموالی از اوست که در شهرش باقی مانده، و چیزى از خدا نمی‌خواهد، مگر این‌که خدا مورد اجابت قرار می‌دهد.[2]
2. امام صادق( علیه السلام ): برای هر درهمى که شخص برای امام حسین( علیه السلام ) هزینه کند، ده هزار برابر حساب می‌شود و به همین اندازه درجه او را بالا می‌برند، اما رضایت و خشنودى خدا از او و دعای پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) و امام علی( علیه السلام ) و ائمه اطهار براى او بهتر از آن است.[3]
3. امام صادق( علیه السلام ) در دعا به خدا عرض کرد: بار خدایا، ... من و برادران و زائران قبر پدرم حسین( علیه السلام ) را بیامرز! آنها که اموالشان را هزینه کرده و بدن‌های خود را برای احسان در حق ما به سختی انداخته‌اند ...[4]
4. امام صادق( علیه السلام ) در مورد ثواب کسى که خودش به هر دلیلی نمی‌تواند به زیارت رود، ولى دیگرى را با هزینه خود می‌فرستد، فرمود: در مقابل هر درهمى که خرج کرده است، خداوند به قدر کوه احد به او حسنه می‌دهد و چند برابر هزینهاى را که متحمل شده، برای او باقى می‌گذارد، و بلاهایى که نازل می‌شود را از او دور می‌گرداند، و مال و دارایى او را حفظ می‌کند.[5]
5. خداوند در مناجات با حضرت موسی( علیه السلام ) به او فرمود: «... اگر بنده‌ای مقداری از مالش را به خاطر محبّت فرزند دختر پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم )، غذا یا غیر آن انفاق نماید، خداوند در دنیا در مقابل هر درهمی به هفتاد درهم به او برکت می‌دهد و در بهشت خواهد بود و گناهانش را می‌آمرزد».[6]
6. وقتی امام حسین( علیه السلام ) به شهادت رسید، امام سجاد( علیه السلام ) برای زنان بنی‌هاشم غذا آماده می‌کرد.[7]
7. فائد حنّاط به امام کاظم( علیه السلام ) گفت: مردم با توجّه و گریه به زیارت امام حسین( علیه السلام ) می‌روند و نوحه‌گران و غذاهایی را نیز به همراه خود به آنجا می‌برند. شما در این باره چه مىفرمائید؟ امام( علیه السلام ) فرمودند: کسى که به زیارت امام حسین( علیه السلام ) برود در حالی‌که به حقّ آن جناب عارف باشد، خدا گناهان گذشته و آیندهاش را می‌بخشد».[8]
این روایت ناظر به آن است افرادی در آن زمان بودند که به صورت سازمان یافته و همراه با مواد اولیه غذا و گروهی روضه‌خوان به کربلا می‌رفتند و از ظاهر این روایت برمی‌آید که این غذا تنها برای خوراک حداقلی مصرفی هر مسافر برای خودش نبوده، بلکه بساط اطعام گشوده شده و خود کاروانیان و چه بسا دیگران در آن شرکت می‌کردند و همین موضوع باعث شده تا پرسشگر، حکم آن‌را از امام بخواهد وگرنه داشتن غذای مصرفی هر شخص برای خودش که جای سؤال نداشت.[9] در نهایت، امام کاظم( علیه السلام ) نیز این رویه را مورد تأیید قرار داده و پاداش‌هایی برای آن اعلام فرموده‌اند.[10]
[1]. ر. ک: «شعایر اسلامی در قرآن»، 12333؛ «ثواب برپایی مجالس ذکر و عزا در خانه‌ها»، 69532؛ «آداب سفر زیارتی امام حسین( علیه السلام )»، 49843.
[2]. ابن قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، محقق، مصحح، امینی، عبد الحسین، ص 127، نجف اشرف، دار المرتضویة، چاپ اول، 1356ش.
[3]. کامل الزیارات، ص 128
[4]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 4، ص 582، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق؛ کامل الزیارات، ص 116.
[5]. کامل الزیارات، ص 129.
[6]. طریحی، فخر الدین، مجمع البحرین، تحقیق، حسینی، سید احمد، ج 3، ص 406، تهران، کتابفروشی مرتضوی، چاپ سوم، 1375ش؛ خاتون آبادی مازندرانی، (محمد) اسماعیل، جامع الشتات، محقق، مصحح، رجایی، سید مهدی، ص 209، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1418ق.
[7]. برقی، ابو جعفر احمد بن محمد بن خالد، المحاسن، محقق، مصحح، محدث، جلال الدین، ج 2، ص 420، قم، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، 1371ق.
[8]. کامل الزیارات، ص 139.
[9]. ر. ک: «ثواب برپایی مجالس ذکر و عزا در خانه‌ها»، 69532؛ «عزاداری امام حسین( علیه السلام )، مایه ی حیات جامعه »، 348؛ «نقش عزاداری امام حسین( علیه السلام )»، 2302.
[10]. ر. ک: «چگونگی امکان بخشیده شدن گناهان آینده»، 57664.
آیات مرتبط
سوره البقرة (270) : وَمَا أَنْفَقْتُمْ مِنْ نَفَقَةٍ أَوْ نَذَرْتُمْ مِنْ نَذْرٍ فَإِنَّ اللَّهَ يَعْلَمُهُ ۗ وَمَا لِلظَّالِمِينَ مِنْ أَنْصَارٍ
سوره الحج (28) : لِيَشْهَدُوا مَنَافِعَ لَهُمْ وَيَذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ فِي أَيَّامٍ مَعْلُومَاتٍ عَلَىٰ مَا رَزَقَهُمْ مِنْ بَهِيمَةِ الْأَنْعَامِ ۖ فَكُلُوا مِنْهَا وَأَطْعِمُوا الْبَائِسَ الْفَقِيرَ
سوره الحج (29) : ثُمَّ لْيَقْضُوا تَفَثَهُمْ وَلْيُوفُوا نُذُورَهُمْ وَلْيَطَّوَّفُوا بِالْبَيْتِ الْعَتِيقِ
سوره الحاقة (34) : وَلَا يَحُضُّ عَلَىٰ طَعَامِ الْمِسْكِينِ
سوره المدثر (44) : وَلَمْ نَكُ نُطْعِمُ الْمِسْكِينَ
سوره الإنسان (7) : يُوفُونَ بِالنَّذْرِ وَيَخَافُونَ يَوْمًا كَانَ شَرُّهُ مُسْتَطِيرًا
سوره الإنسان (8) : وَيُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَىٰ حُبِّهِ مِسْكِينًا وَيَتِيمًا وَأَسِيرًا
سوره الإنسان (9) : إِنَّمَا نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لَا نُرِيدُ مِنْكُمْ جَزَاءً وَلَا شُكُورًا
سوره الفجر (18) : وَلَا تَحَاضُّونَ عَلَىٰ طَعَامِ الْمِسْكِينِ
سوره البلد (14) : أَوْ إِطْعَامٌ فِي يَوْمٍ ذِي مَسْغَبَةٍ
سوره الماعون (3) : وَلَا يَحُضُّ عَلَىٰ طَعَامِ الْمِسْكِينِ
T
