به گزارش «شیعه نیوز»، پاسخگویی به سئوالات شرعی و شبهات اعتقادی یکی از مسائل مهم و ارکان اصلی دین اسلام است و حرم مطهر رضوی به عنوان یکی از مکان‌های مقدس اسلامی به ویژه برای شیعیان یکی از مکان‌های مهم برای این موضوع است.
اهمیت این موضوع برای آستان قدس رضوی به‌حدی است که در زیرمجموعه معاونت تبلیغات و ارتباطات اداره‌ای با عنوان پاسخگویی به سئوالات شرعی در نظر گرفته شده که مجموعه اقدامات مهمی در آن به انجام می‌رسد.
برای آگاهی از اقدامات انجام شده در این بخش و خدماتی که به زائران حرم مطهر رضوی ارائه می‌شود به سراغ مهدی لسانی رفته و در این زمینه گفت‌و‌گویی با وی داشتیم که مشروح آن را در زیر می‌خوانید.
مهمترین محورهای گفت‌وگوی تفصیلی خبرنگار تسنیم خراسان رضوی با رئیس اداره پاسخگویی به سئوالات دینی آستان قدس رضوی به شرح زیر است:
برنامه‌های این اداره شامل 20 محور مختلف در زمینه پاسخگویی به سئوالات شرعی و اعتقادی است.
بیشترین سئوالات ارائه شده در برنامه‌های فردی مربوط به سئوالات شرعی و در برنامه‌های گروهی مربوط به شبهات اعتقادی است.
دوره‌های رویش فرهنگ برای تبیین منویات مقام معظم رهبری برگزار می‌شود.
دوره‌های دین، نشاط و زندگی برای القای پیام‌های فرهنگی به جمعیت‌های انبوه در نظر گرفته شده است.
تاکنون 120 جلد کتاب راهنما برای پاسخگویی به سئوالات مخاطبان خاص تولید شده است.
23 جلد کتاب رهیافت برای مخاطبان نخبه و حوزوی تهیه و تدوین شده است.
30 جلسه دین، نشاط و زندگی و هزار حلقه معرفت در ایام ماه مبارک رمضان در حرم مطهر در حال برگزاری هستند.
نیاز به یک برنامه ویژه در رسانه ملی برای اطلاع‌رسانی برنامه‌های فرهنگی حرم مطهر رضوی محسوس است.
مشاوره‌های دینی و اعتقادی در برنامه‌های اداره پاسخگویی به سئوالات شرعی آستان قدس رضوی قرار گرفته‌اند.
سالانه حدود 50 نفر از طریق مشاوره‌های اعتقادی به دین اسلام مشرف می‌شوند.
مشروح گفت‌وگوی خبرنگار تسنیم خراسان رضوی با رئیس اداره پاسخگویی به سئوالات دینی آستان قدس رضوی به شرح زیر است:
آقای لسانی با تشکر از حضرتعالی، به‌عنوان سئوال نخست لطفاً در ارتباط با اقدامات و برنامه‌های کلی اداره پاسخگویی به سئوالات شرعی آستان قدس رضوی توضیح دهید.
لسانی: اداره پاسخگویی به سئوالات دینی یکی از ادارات معاونت تبلیغات و ارتباطات آستان قدس رضوی است که در حرم مطهر رضوی به ارائه خدمت به زائران می‌پردازد؛ چند حوزه برای فعالیت آن در نظر گرفته شده که یکی از آنها پاسخگویی به سوالات دینی زائران و مجاوران است که از چند راه مختلف به انجام می‌رسد. یکی از این روش‌ها پاسخگویی فردی است که به‌صورت حضوری در حرم مطهر رضوی، تماس تلفنی از طریق شماره 32020 و یا از طریق شماره پیامک 30002020 به انجام می‌رسد.
همچنین نوع دوم خدمت به گروه‌های زائرینی است که در قالب کاروان به بارگاه مطهر رضوی مشرف می‌شوند و متقاضی ارائه خدمات فرهنگی به کاروانشان هستند که برای آنها پاسخگویی به آنها مکانی در رواق دارالهدایه اختصاص داده شده که اقدام به ثبت نام کرده و بسته‌ای خدماتی شامل برنامه‌های فرهنگی و بازدید از حرم مطهر برای آنها در نظر گرفته می‌شود.
علاوه بر این، بسته‌های خدماتی دیگری برای کودکان و نوجوانان در راستای آشنا کردن آنها با سیره امام رضا علیه السلام در دو مرکز با عناوین «کبوترانه» برای کودکان و «حکایت آفتاب» برای نوجوانان طراحی شده است که به آنها ارائه می‌شود.
همچنین خدمت چهارم در راستای آشنایی زائران با حرم مطهر و زندگی امام رضا علیه السلام به‌صورت ویژه و برخی دیگر از مباحث مانند مهدویت و سبک زندگی به صورت مصداقی تعریف شده که برنامه ریزی‌هایی برای آن به انجام رسیده و دوره‌ها و کارگاه‌ها در قالب‌های مختلف برای آنها برگزار می‌شود.
براساس این کلیت تقریبا 20 محور برنامه‌ای تنظیم شده داریم که به صورت معمول به انجام می‌رسند مجموعه اساتیدی که با ما برای تحقق این برنامه‌ها همکاری می‌کنند در دو دسته تقسیم بندی می‌شوند دسته نخست افرادی هستند که در 5 گروه علمی احکام، مشاوره دینی، اعتقادی، کودک و امر به معروف و نهی از منکر فعالیت می‌کنند در این دسته‌بندی 20 نفر از اساتید حوزه و دانشگاه فعالیت کرده و برنامه‌ها را به اجرا در می‌آورند.
بخش دوم اساتیدی که برای اجرای برنامه‌های فرهنگی به صورت زنده در حرم مطهر حضور پیدا می‌کنند و مجموعاً قریب به 500 نفر برای برگزاری این برنامه‌ها با اداره پاسخگویی به سوالات شرعی آستان قدس رضوی ارتباط داشته و در این زمینه یاری‌رسان برنامه‌ها هستند و 200 نفر آنها را بانوان تشکیل می‌دهند.
5 گروه علمی را برای فعالیت‌ها اداره پاسخگویی آستان قدس رضوی نام بردید، بیشترین درخواست‌ها به کدام بخش مربوط می‌شود؟
لسانی: در بخش دفاتر پاسخگویی عمدتا سئوالات مربوط به احکام شرعی هستند که در اوقات مختلف سال بنا به مناسبت‌های شرعی حوزه سوالات متفاوت است، به عنوان مثال در ایام ماه مبارک رمضان بیشتر حجم سوالات مربوط به احکام روزه هستند ولی در ماه‌های عادی تعداد بالایی از سوالان مربوط به احکام ویژه بانوان است.
در برنامه‌های گروهی مانند حلقه‌های معرفت و برنامه‌های پرسمانی بیشتر سئوالات مربوط به حوزه اعتقادی بوده که در این حوزه نیز بیشترین فراوانی مربوط به مهدویت است.
اداره پاسخگویی به سوالات شرعی آستان قدس رضوی در زمینه نهادینه کردن منویات مقام معظم رهبری چه اقداماتی انجام داده است؟
لسانی: در حوزه مسائل فقهی، اعتقادی، فرهنگی و سیاسی به صورت عمومی از بیانات امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری در کنار اهتمام به نظارت سایر مراجع به صرت ویژه استفاده می‌شود، در حال حاضر بیشترین فراوانی که در حوزه مسائل شرعی از رساله مقام معظم رهبری بوده و مخاطبان دیدگاه ایشان را جویا می‌شوند، به‌همین دلیل در شورای علمی احکام اداره پاسخگویی نماینده‌ای از دفتر مقام معظم رهبری همیشه حضور داشته و آخرین فتواها را در مورد مسائل مختلف ارائه می دهند که در جلسات آموزشی به کارشناسان انتقال داده می شود.
البته نماینده سایر مراجع مانند آیت‌الله سیستانی و آیت‌الله مکارم‌شیرازی نیز در این جلسات برای به‌روز رسانی اطلاعات کارشناسان حضور پیدا می‌کنند تا پاسخی که به مخاطبان داده می‌شود، منطبق با فتواهای این بزرگواران باشد ولی با توجه به درخواست‌های مخاطبان اهتمام ویژه‌ای به نمایندگان مقام معظم رهبری می‌شود.
همچنین در مورد مقام معظم رهبری یک برنامه ویژه در نظر گرفته شده که در آن جلساتی تشکیل می‌شود و تمام بیانات مربوط به حوزه کاری مختلف آستان قدس رضوی جمع آوری و مورد بازخوانی و دسته بندی محتوایی قرار می‌گیرد، منشوری از آن استخراج می‌شود که محورهای کاری مورد نظر را تبیین می‌کند در این زمینه مجموعه‌ای از دیدگاه‌های آیت الله خامنه‌ای در زمینه پاسخگویی به مسائل دینی به رشته تحریر درآمده که در آن اولویت‌ها، منابع، شناسایی مخاطب از دیدگاه ایشان مورد بررسی قرار گرفته است.
همچنین برای استفاده از فرمایشات ایشان برای تأمین برنامه‌های فرهنگی مناسبات مذهبی نیز اقدام مشابهی انجام و نزدیک به یک ماه پیش از آن مناسبت با توجه به این گفته‌ها، رویکردهای اقدامات به هر بخش ابلاغ می‌شود.
اقدام سوم برگزاری دوره تخصصی به‌نام رویش فرهنگ با هدف تبیین دیدگاه‌های مقام معظم رهبری در حوزه فرهنگ است که برای این موضوع 4 سطح پیش بینی شده؛ مخاطبان این دوره بعد از ثبت‌نام و مصاحبه 100 نفر از کارشناسان فرهنگی سطح شهر مشهد هستند ضمن اینکه به صورت ویدیو کنفرانس برای حدود 50 نفر از مخاطبان ساکن در قم و شیراز نیز این دوره‌ها به نمایش گذاشته می‌شود و مجموعه آراء رهبری در حوزه فرهنگ به صورت درسنامه توسط اساتید به آنها ارائه می شود.
این کلاسها به صورت هفتگی در روزهای 5 شنبه به مدت 4 ساعت برگزار شده که تاکنون 2 سطح آن به پایان رسیده است به عنوان مثال موضوعاتی که در سطح 2 مورد بررسی قرار گرفته موضوعاتی در حوزه فعالیت‌های فرهنگی مانند کتابخوانی، ترویج فرهنگ قرآنی، هنر و دیگر مسائل از این دست بوده که سطح سوم آن نیز از مردادماه آغاز شده که در آن مباحث تخصصی تری مانند افول در سیاست‌های فرهنگی، راهکارهای گسترش فرهنگ و راهکارهای اجرایی آن ارائه می‌شود.
در پایان هر دوره شرکت کنندگان علاوه بر شرکت در آزمون پروه مطالعاتی را اتخاذ می‌کنند و در زمینه آن شروع به تحقیق و پژوهش می‌کنند تا اثربخشی دوره‌ها بیشتر شود.
در مورد دوره‌های دین، نشاط و زندگی نیز توضیحاتی بفرمائید.
لسانی: در حوزه پاسخگویی 2 محور عملکرد شامل فردی و گروهی وجود دارد، در مورد پاسخگویی فردی در بالا صحبت شده ولی این دوره‌های دین، نشاط و زندگی در محور پاسخگویی گروهی قرار می‌گیرد.
در بخش پرسش و پاسخ‌های گروهی 4 عنوان برنامه طراحی شد که یکی از آنها فقه و زندگی است که موضوع آن متناسب با فراوانی سوالات مردم هر روز به یک مسأله اختصاص پیدا می‌کند به عنوان مثال عناوینی مانند احکام فقهی، مسائل مربوط به امام رضا علیه السلام ، طب معصومین و یا مهدویت در روزهای مختلف مورد بحث قرار می‌گیرد.
نوع دوم برنامه‌ها پرسش و پاسخ‌های آزاد است که در قالب حلقه معرفت انجام می‌گیرد که به صوت شبانه‌روزی یک استاد حوزوی در صحن‌ها و رواق‌ها حضور پیدا کرده و به سئوالات جمعی با میانگین جمعیت بین 20 تا 30 نفر پاسخ می دهد.
حالت سوم برنامه‌های دین، نشاط و زندگی است که تفاوت عمده‌ای با برنامه‌های بالا دارد؛ این است که در دین، نشاط و زندگی هدف اطلاع‌رسانی به مخاطبان تعداد بالا بوده که به‌دلیل کثرت تعداد زائران بارگاه منور رضوی برنامه ریزی شده است.
در این راستا برنامه دین، نشاط و زندگی عصرها در صحن جمهوری اسلامی از ساعت 6 در طول تابستان برگزار می‌شود و بیش از 2 هزار زائر از این خدمت بهره‌مند می‌شوند و به‌دلیل مخاطب زیاد این برنامه یک کارشناس مجری هم برای اداره به استاد کمک می‌کند و ما برای این برنامه 12 هفته در طول تابستان با 90 جلسه برنامه‌ریزی کرده‌ایم که هر هفته یک موضوع ویژه مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد.
مشابه همین برنامه‌ها در اداره زائران غیر ایرانی نیز برای خدمات رسانی به زائران خارجی در نظر گرفته شده و به زبان‌های عربی، اردو و انگلیسی ارائه خدمت می‌کنند؛ مثلاً در صحن غدیر ارائه خدمت به زائران عرب زبان و رواق کوثر برای اردو زبانان در نظر گرفته شده علاوه بر این‌ها در رواق دارالرحمه نیز مترجم مسلط به تمام زبان‌ها از جمله آلمانی و انگلیسی حضور دارد که پاسخگوی شبهات و یا سوالات تمام غیر فارسی زبانان هستند.
در حوزه تولیدات محصولات فرهنگی چه اقداماتی به انجام رسیده است؟
لسانی: حرم امام رضا علیه السلام یک دانشگاه پرمخاطب است که خدمات فرهنگی به صورت 24 ساعته به زائران ارائه داده می‌شود و قابلیت فراوانی برای تولید محصولات فرهنگی در آن وجود دارد که مدیریت فرهنگی آستان قدس رضوی در این زمینه ورود پیدا کرده و نیازهای زائر را به صورت چند رسانه ای پوشش می‌دهد.
اداره پاسخگویی به مسائل شرعی به عنوان یک مشاور در تولید این محصولات برای حوزه کاری خود وارد عمل شده است و در خط نخست محصولات، کتاب‌هایی با عنوان راهنما با ارزیابی سوالات پرکاربرد مخاطبان در گروه‌های مختلف تهیه و تدوین می شود.
تاکنون 120 جلد کتاب رهنما تولید شده که شامل موضوعات مختلف است، به‌عنوان مثال تاکنون 10 جلد کتاب در مورد امام رضا علیه السلام و 6 جلد کتاب در مورد امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف به انتشار رسیده که در حلقه‌های معرفت مرتبط با موضوع پخش می‌شود.
رده دوم کتاب‌هایی با عنوان رهیافت است که در سطح بالاتر و با دقت بیشتری نگارش می‌شود، این محصولات برای مخاطبان نخبه و حوزوی و یا اساتید در نظر گرفته می‌شود، رهنما کتابی خلاصه است که برای مخاطب عام طراحی شده ولی رهیافت کتابی برای مخاطب خاص بوده که ابعاد مختلف موضوع را با در نظر گرفتن اختلافات نظرهای موجود به رشته تحریر در آورده است تا کنون حدود 23 شماره از این کتاب تولید شده و آخرین شماره آن مربوط به روزه است که در همین ماه مبارک رمضان به چاپ رسیده که در آن فتواهای مراجع مختلف در زمینه روزه گردآوری شده است.
خط سوم این تولیدات محصولات مربوط به کودکان است؛ با توجه به اینکه بیشترین مراجعه مخاطب کودک از طریق مجموعه کبوترانه انجام می شود و کودک در این مجموعه با برخی از معارف اسلامی و سیره اهل‌‌بیت به‌ویژه امام رضا علیه السلام آشنا می‌شود برای رده سنی 5 تا 10 سال سفارشاتی داریم که در قالب کتاب، مجله و بازی‌های کودکانه متناسب با سن مراجعان به تولید رسیده و به هر زائر کودک به عنوان هدیه اهدا می‌شود.
از آخرین محصولاتی که در ماه مبارک رمضان تولید شده و در اختیار مخاطبان قرار گرفته دو کتاب کودک با عنوان آیه به آیه یک و دو است که مجموعه نقاشی و شعر کودک همراه با تصویر گری با موضوع آیات قرآن است و با عنوان یک منبع آموزشی در اختیار مراجعه کنندگان قرار می‌گیرد.
تسنیم: در ماه مبارک رمضان چه اقدامات فرهنگی ویژه‌ای در اداره پاسخگویی به سوالات شرعی آستان قدس رضوی به انجام رسیده است؟
لسانی: در این ماه مبارک 30 جلسه دین، نشاط و زندگی که حدود 60 هزار مخاطب را به خود جلب کرده‌اند، برگزار شده همچنین هزار حلقه معرفت در حال برگزاری است که اثرات مثبتی را به جای گذاشته است.
تسنیم: آیا برای پایدارکردن مخاطبان این برنامه‌ها برنامه‌ریزی‌هایی به انجام رسیده است؟
لسانی: برطبق برآوردهایی که برای ارزیابی برنامه‌ها انجام رسیده 25 درصد مخاطبان مشهدی هستند و با توجه به فرم‌هایی که توسط افراد پر شده کسانی که این برنامه‌های را شناسایی کرده‌اند در نوبت‌های دیگر هم به این برنامه‌ها مراجعه کرده و از آنها استفاده می‌کنند.
با این حال برنامه‌های ویژه‌ای برای مجاوران تدارک دیده شده که از جمله آنها برنامه «فقه و زندگی» است که در روزهای ویژه و ساعات مشخص اجرا می‌شود و مخاطبان آنها برای شرکت در این برنامه‌ها برنامه ریزی می‌کنند.
یکی از محورهای فعالیت اداره پاسخگویی به سوالات شرعی آستان قدس رضوی برای مخاطبان ثابت برنامه‌ها است در طول سال 120 نشست تخصصی برای شبکه استمراری مخاطب برای افراد متقاضی تدارک دیده شده که برای اعضای گروه پیامک ارسال می‌شود و افراد در برنامه شرکت می‌کنند.
در طول سال معمولاً 5 تا 10 نشست ویژه مباحث نهج البلاغه، ویژه مهدویت، محرم و صفر و مناسبت‌های مذهبی دیگر پیش بینی می‌شود و استقبال خوبی هم از آنها به عمل می‌آید.
همچنین برای اثرگذاری بیشتر موضوعات از تکنولوژی‌های روز در اجرای کلاسها و جلسات مختلف استفاده می‌شود که اثرگذاری را برای مخاطبان بالا ببرد.
برای تبلیغات و اطلاع رسانی بهتر برنامه چه اقداماتی اجرا شده است؟
لسانی: حرم مطهر امام رضا علیه السلام در طول سال نزدیک به 30 میلیون مخاطب دارد، طبیعی است که این حجم حضور زائر فعالیت های بزرگ تبلیغاتی را می‌طلبد که از این منظر اقدامات بی‌نظیری انجام شده ولی حجم برنامه‌ها به‌قدری زیاد است که اطلاع رسانی همگی آنها کاری مشکل است.
تمام فعالیت‌ها از طریق پایگاه اطلاع رسانی آستان قدس رضوی به‌اطلاع می‌رسد همچنین مصاحبه‌های مطبوعاتی به کرات انجام شده، هفته نامه حرم و ماهنامه زائر در تمام کیوسک‌های راهنمای زائر وجود دارد و در اختیار زائران قرار می‌گیرد. در روزنامه قدس تمام فعالیت‌های حرم مطهر رضوی اطلاع‌رسانی می‌شود و علاوه بر آن جراید از جمله روزنامه خراسان برنامه‌های این بارگاه منور را نشر می‌دهند، رادیو معارف و رادیو قرآن و علاوه بر این‌ها صدا و سیمای خراسان رضوی به اطلاع رسانی برنامه های حرم مبادرت می ورزند.
همچنین نرم افزار جامعی برای گوشی‌های تلفن همراه با عنوان همراه رضوی در دست طراحی است که به زودی رونمایی می شود و تمام اطلاعات حرم مطهر را به صورت اپلیکشن موبایل در اختیار زائران قرار می‌دهد.
اما این حجم انبوه فعالیت در بین اخبار بسیار زیاد گم می شود و برای رفع این مشکل و برای اطلاع مخاطبان باید برنامه‌ای در صدا و سیما مخصوص برای اطلاع‌رسانی فعالیت‌های حریم رضوی در نظر گرفته شود تا کسانی که قصد تشرف به حرم مطهر حضرت رضا علیه السلام را دارند از تمام برنامه‌های فرهنگی این بارگاه مقدس اطلاع داشته باشند.
یکی از اقدامات ویژه در این اداره‌کل، اقدامات مشاوره‌ای است. لطفاً در مورد اقدامات مشاوره‌ای توضیح دهید؟
لسانی: یکی از محورهای فعالیت اداره پاسخگویی به سئوالات دینی موضع مشاوره با رویکرد دینی است که 18 هزار مراجعه در طول سال به مراکز مربوط به آنها انجام می‌شود و عمده این مراجعات و ارائه مشاوره‌ها در زمینه مسائل خانواده است روانشناسانی که آشنایی به علوم اسلامی دارند به عنوان مشاوران به ارائه خدمت به مخاطبان می‌پردازند و به هر اندازه که افراد نیاز داشته زمان در اختیار آنها قرار می‌دهند.
علاوه بر این به افرادی که در زندگی خود دچار چالش‌ها و شبهات جدی در زمینه‌های اعتقادی شده‌اند، نیز مشاوره ویژه ارائه می‌شود که این برنامه در مدرسه پریزاد برگزار شده و گاهاً زائران غیر مسلمان نیزدراین جلسات شرکت می‌کنند.
مواردی نیز وجود دارد که در بخش استبصار که زیر مجموعه مشاوره اعتقادی است، به دین اسلام مشرف می‌شوند و سالانه به صوررت میانگین برای 50 نفر این اتفاق می افتد، آخرین مورد این اتفاق دو هفته قبل حادث شد که دو نفر در اثر مشاورات اعتقادی به دین اسلام و مذهب تشیع گرویدند. البته این تشرف‌ها به جز افرادی هستند که از طریق بخش مدیریت زائرین غیر ایرانی به دین اسلام مشرف می‌شوند.
انتهای پیام/654
