برخلاف گروه القاعده که فقط از کمک های دیگران تغذیه می کند، رهبران داعش استراتژی مالی نوینی را اتخاذ نمودند که مبتنی بر خودکفایی و عدم وابستگی به منابع مالی خارجی است. البته این به معنای آن نیست که داعش از پذیرش کمک های برخی حامیان خارجی خود (به ویژه کویت) که در سالهای ٢٠١٣-٢٠١٢، میلیونها دلار به سازمانهای تروریستی در سوریه کمک کردند، امتناع نماید. اما میزان این کمک ها اخیرا کاهش پیدا کرده است. ضمن آنکه هیچ اطلاع موثقی نیز در دست نیست که ثابت کند کویت، قطر، امارات متحده و عربستان سعودی در سطح دولتی از داعش حمایت مالی می کنند. برهمین اساس می توان گفت که کمک های مالی خارجی نقش اصلی در تامین نیازهای مالی این گروه تروریستی ایفا نمی کند.
داعش نه تنها ثروتمندترین تشکیلات تروریستی تاریخ معاصر است، بلکه از نظر تامین مالی نیز موفق عمل کرده و همچون ساختارهای مافیایی اداره می شود. تامین منابع مالی آن که در حدود دو میلیارد دلار برآورد می شود عمدتا از طریق قاچاق، باج گیری، غارت، گروگان گیری و فروش زنان انجام می شود.
بیش ار همه، قاچاق نفت از میادین نفتی که در مناطق تحت اشغال داعش در خاک سوریه و عراق واقع شده اند منبع اصلی تحصیل درآمدهای داعش محسوب می شود. بر اساس اطلاعات انستیتو انرژی عراق، داعش اکنون کنترل استخراج روزانه ٣٠ هزار بشکه نفت در عراق و ٥٠ هزار بشکه در سوریه را در دست دارد که فروش آن در بازار سیاه روزانه دو تا ٤ میلیون دلار، یعنی حدود ١٠٠ میلیون دلار در ماه نصیب داعش می کند. روزانه ٩ هزار بشکه نفت با ماشین به مرز ترکیه حمل شده و زیر قیمت بازار، بشکه ای ٢٥ دلار فروخته می شود. واسطه هایی از ترکیه، سوریه و حکومت اقلیم کردستان از جمله خریداران این نفت هستند.
قاچاق نفت پدیده جدیدی در منطقه نیست. در زمان صدام نیز این کار صورت می‌گرفت و اکنون داعش از شبکه قاچاق موجود در این مناطق به طور گسترده استفاده می‌کند.
غارت بانکها، سازمانها و اماکن، از دیگر منابع مالی دائمی داعش است. با غارت بانک مرکزی موصل، بلافاصله ٤٢٩ میلیون دلار به ثروت این گروه افزوده شد. باج گیری سیستماتیک از شرکت های کوچک و کمپانی های بزرگ، از جمله شرکت های ساختمان سازی، و حتی نمایندگان حکومت محلی نیز یک منبع دائمی تامین مالی این گروه است. علاوه بر این، داعش از جمعیت غیرمسلمان ساکن در مناطق تحت اشغال این گروه مالیات اخذ کرده و پس از اعلام تاسیس خلافت، بر حمل و نقل کالا به مناطق غربی عراق عوارض گمرکی وضع کرده است.
بر اساس اطلاعات سرویس امنیتی عراق، داعش از محل گروگان گیری به قصد باج خواهی، ٢٥ میلیون دلار درآمد کسب کرده است. علی رغم تکذیب فرانسه، اطلاعاتی در دست است حاکی از اینکه در آوریل ٢٠١٤ داعش بابت آزادی ٤ تبعه فرانسه، ١٨ میلیون دلار دریافت کرد. از طریق سرقت و قاچاق اشیای عتیقه نیز ٣٨ میلیون دلار عاید این تروریستها شد. همچنین، داعش توانست مقادیر زیادی تسلیحات و تجهیزات نظامی که آمریکا برای ارتش عراق «باقی گذاشته بود» را نیز تصاحب کند.
داعش به کمک امکانات و سرمایه ای که از طرق غیرقانونی به دست می آورد، قادر است به عملیات تروریستی گسترده ای دست بزند، ساکنان مناطق تحت اشغال این گروه را کنترل کرده و طرفداران بیشمار ایده تاسیس خلافت اسلامی را جذب خود کند. علاوه بر حامیان بومی، ١٥ هزار نفر از اتباع ٩٠ کشور نیز برای داعش می جنگند. یکی از رهبران مبارزان اندونزی که با داعش بیعت کرد، تلویحا اذعان داشت که او روی ثروت داعش برای تقویت مواضع خود در کشور حساب می کند. بنا براین، هزینه های ثروتمندترین تشکیلات تروریستی دنیا نیز مانند درآمدهای آن زیاد است.
ارتش داعش را تا حد زیادی نیروهای اجیرشده ای تشکیل می دهند که ماهانه ٦٠٠ دلار دریافت می کنند. این مبلغ با توجه به تعداد اعضای خانواده این نیروها از دیگر کشورها می آیند افزایش می یابد. حتی در صورت مرگ آن فرد نیز کمک مالی به خانواده اش متوقف نمی شود. همچنین، بخشی از درآمدها صرف خرید تسلیحات دقیق و پیشرفته، ارائه خدمات درمانی، اماکن مسکونی، اداره مناطق، تامین آب و برق و زیرساخت ها و جاده ها می شود.
با توجه به منابع مختلف مالی که داعش در اختیار دارد، برای مبارزه با آن لازم است اقداماتی انجام شود که بتوان دسترسی داعش به جریانات مالی را محدود ساخت. به نظر کارشناسان آمریکایی، علاوه بر حملات هوایی به چاه های نفت، پالایشگاه ها و مسیرهای قاچاق نفت، لازم است وزارت دارایی آمریکا نیز به عملیات ضدتروریستی بپیوندد و موظف شود که منابع مالی داعش را کنترل کند. از جمله، باید واسطه ها و خریدارنی که در قاچاق نفت به داعش کمک می کنند را شناسایی کرد، داعش را از سیستم مالی بین المللی تحریم کرد و فعالیت بانکهایی که در مناطق تحت اشغال تروریستها در عراق و سوریه فعال هستند را غیرقانونی اعلام نمود و در خصوص عدم پرداخت باج به تروریستها، به یک اجماع بین المللی دست یافت.
البته عملی کردن این راهکارها نه تنها بسیار دشوار است و همچنان این امکان را ایجاد خواهد کرد که داعش «جیب هایش را پر از پول کند» و به کمک این پولها برای مدتی طولانی در منطقه و در جهان رعب و وحشت ایجاد کند.
انتهای پیام/ن . ش
