-کارکرد مساجد از صدر اسلام تاکنون چگونه بوده است؟ آیا این کارکرد تنها به اقامه فریضه عبادی معطوف می شد؟
مساجد در صدر اسلام علاوه بر اینکه مرکزی برای عبادت مومنین بودند مرکز تشکیل حلقه های دینی و علمی به تأسی از پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) در مسجد مدینه هم بوده اند با گذشت زمان، مساجد تبدیل به دانشگاه علوم اسلامی شدند که در رشته های مختلف به تعلیم و تربیت مردم می پرداختند.
علاوه بر اینها مساجد مکانی برای سکنی گزیدن مردم مومن هم به شمار می رفتند به گونه ای که افرادی که مسافر و غریب و از طرفی، اهل علم بودند در مساجد مشغول به تعلیم و تربیت می شدند و در همان جا هم سکنی می گزیدند. به عبارت دیگر، مساجد پایگاه فعالیت های سیاسی هم به شمار می رفتند و اعزام به جهاد، میدان های جنگ هم از مساجد صورت می گرفت.
به عنوان مثال مسجد کوفه و مسجد النبی از جمله مراکز تصمیم گیری های حکومت به شمار می رفتند که بخشنامه های دولتی در مساجد ابلاغ می شد. با گذشت زمان برخی جنبه های علم آموزی برخی از مساجد از جنبه عبادیشان قوی تر شد، به گونه ای که به تدریج جنبه عبادی آنها منسوخ و با عنوان دانشگاه نامگذاری شد. مسجد الازهر که انواع علوم و معارف و مذاهب در این دانشگاه تعلیم می شد و در حال حاضر هم تعلیم می شود. مسجد جامع زیتونه تونس نمونه ای از این مساجد هستند که به دانشگاه بزرگ تبدیل شده اند.
مضاف بر اینها، تلاوت قرآن و بازخوانی آیات بر مردم و ارایه آموزه‌های اخلاقی مسجد را به یگانه مرکز آموزشی مبدل کرده بود، که هدف آن نه فقط تبیین مفاهیم و آموزش تعالیم دینی بلکه انسان سازی بود.
از صدر اسلام تاکنون، جنبه‌های فرهنگی مساجد همواره مورد توجه بوده است و پس از نقش عبادی، آموزشی بیشترین اهمیت را کارکرد فرهنگی مسجد داشته است. پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله وسلم) مساجد را محیطی کاملاً فرهنگی می‌دانستند تا جایی که در حضور ایشان برخی مسابقات در مسجد برگزار می‌شود.
-آیا امروز هم مساجد همان کارکرد صدر اسلام را دارند؟
امروز هم مساجد باید به عنوان اولین و اصلی‌ترین مرکز آموزش مفاهیم متعالی عبادی و احکام اسلامی محسوب شوند. در حال حاضر با الگو گرفتن از پیشینه کارکردهای آموزشی مسجد می‌توان برای این عصر نیز جایگاه آموزشی مسجد را بیش از پیش تقویت کرد. آموزش قرآن و پاسخ به سوالات مذهبی که هم اکنون در بسیاری از مساجد صورت می‌پذیرد رایج‌ترین بخش کارکرد آموزشی مساجد است که در عصر حاضر صورت می گیرد. فعال کردن کتابخانه‌های مساجد که پیشینه زیادی دارند نیز در مرکزیت قرار دادن مسجد به‌عنوان نهادی آموزشی بسیار مؤثر است.
-متاسفانه در حال حاضر بسیاری از شهرک ها و مجتمع های بزرگ با داشتن جمعیت بسیار فاقد مسجد هستند، راهکار شما برای این مشکل چیست؟
امروز برای برج های جدید و مجتمع های بزرگ، مکانی برای مسجد و اقامه نماز اختصاص داده نمی شود در حالی که این برج ها به اندازه بازار قدیم مغازه و افراد مشغول به کار دارند. در گذشته در تلفیق بازار، تجارت، تحصیل و عبادت تدبیر بهتر و موفق تری به کار گرفته شده بود اما امروز تنها به بحث تجارت توجه می شود و به جنبه عبادی و تعلیمی انسان ها توجهی نمی شود.
از طرفی مشکل دیگری که در این زمینه با آن روبرو هستیم این است که امروز مساجد، فقط موقع نماز بر روی مردم باز هستند و بعد از آن بسته می شوند. اگر به سمتی حرکت کنیم که کارکردهای گذشته مسجد احیا شود و مسجد تنها جنبه عبادی نداشته باشد، می توانیم موفقیت های بیشتری کسب کنیم. باید ساعات طولانی درب مساجد بر روی مردم باز باشد و کارکرد های مسجد همانند صدر اسلام احیا شود از طرفی مساجد باید تبدیل به مرکز آموزش بزرگ تبدیل شود.
-اصلاح نگرش به سبک زندگی اسلامی چگونه از مساجد امکان پذیر است؟
قطعا مسجد هنوز هم بزرگترین سازمان تبلیغی و اطلاع رسانی است و احکام شرعی، مسایل سیاسی، فرهنگی، ترویج مبانی و سبک زندگی دینی و اعتقادی امروز از طریق مساجد اطلاع رسانی و فرهنگ سازی می شود و بیشترین اجتماعات در مسجد اتفاق می افتد. به طور قطع نقش رسانه ای مسجد پررنگ تر از دیگر رسانه هاست و مسجد در جهت دهی فکری و زندگی مردم که از طریق امام جماعت مسجد صورت می گیرد، نقش تاثیرگذاری دارد زیرا که مساجد همواره مبدا کارهای خیر بوده اند.
انتهای پیام/ ن . ش
