SHIA-NEWS.COM شیعه نیوز:
به گزارش «شیعه نیوز»، حوزه‌های علمیه از دیرباز تا امروز محلی برای آموختن و پژوهش بوده و هستند و علاوه بر اینکه پایگاه دینی مردم به شمار می‌روند، مکانی برای تربیت مبلغان و متخصصان دین‌شناس در رشته‌های گوناگون هستند که این امر مطابق با یکی از نیازهای اساسی هر اجتماع به شمار می‌رود. چه اینکه مردم، نیازمند کسانی هستند که عمر خود را وقف تعلیم مبانی دینی و مذهبی کرده و سپس برای آموزش همان معارف به مردم پای در عرصه تبلیغ بگذارند.
نگاه از بیرون به حوزه‌ها، امری تخصصی را پیش روی می‌گذارد به این ترتیب که طلاب و روحانیون در سطوح مختلف به تعلیم معارف دینی می‌پردازند تا به مرجع تقلید، مبلغ و پژوهشگر تبدیل شوند ولی نگاهی از درون به حوزه‌ها نشان می‌دهد که عمومی بودن بسیاری از آموزش‌ها کاملا مشهود است. به عبارتی بسیاری از طلاب تا همین اواخر همان دروس سنتی حوزه را می‌خواندند و فقیه یا اصولی می‌شدند ولی از حدود 20 سال پیش مدیران وقت حوزه با درک این مهم که جامعه نیازمند مبلغان و پژوهشگران متخصص و مجتهد در رشته‌های گوناگون همچون کلام، حقوق، تفسیر، مهدویت و... است تصمیم گرفتند رشته‌های تخصصی را در قالب مراکز تخصصی حوزوی راه‌اندازی کنند.
از آن زمان تاکنون تعداد مراکز در قم و شهرستان‌ها فزونی یافته و به 37 مورد رسیده و علاوه بر این تنوع در رشته‌ها و گرایش‌ها هم بیشتر شده است. با این وجود مراجع تقلید و علما و فضلای حوزوی همواره بر گسترش و توسعه رشته‌ها البته با در نظر گرفتن توان حوزه‌ها و نیازهای جامعه تأکید کرده‌اند.
ضرورت گردهمایی اساتیدی که در مراکز تخصصی به تدریس مشغول هستند با هدف هم‌افزایی و بحث و تبادل نظر یکی از عوامل برگزاری اجلاسیه‌های اساتید است.
چندی پیش اجلاسیه اساتید سطوح عالی و خارج حوزه علمیه استان قم در مرکز فقهی ائمه اطهار (علیهم السلام) و با سخنرانی آیت‌الله جوادی آملی برگزار شد و امروز هم اجلاسیه اساتید رشته‌های تخصصی با سخنرانی آیت‌الله سبحانی در سالن همایش‌های مدرسه عالی دارالشفا برگزار شد.
حجت‌الاسلام والمسلمین احمد فرخ‌فال به عنوان نخستین سخنران با اشاره به برگزاری اجلاسیه‌های مشترک اساتید سطح عالی و خارج و رشته‌های تخصصی حوزه علمیه قم در سال گذشته، اظهار داشت: به دلیل اینکه فضایی برای گردهم آمدن همه این اساتید در قم فراهم نیست تصمیم گرفتیم امسال این دو اجلاسیه به صورت مجزا برگزار شود.
وی افزود: اساتید پس از یک سال تلاش خستگی‌ناپذیر در این اجلاسیه گردهم آمده‌اند که به همه آنها خیر مقدم می‌گوییم.
مدیر حوزه علمیه استان قم با اشاره به اینکه حضور آیت‌الله بوشهری مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور و نیز فعالیت معاونت‌ها، بخش زیادی از مشکلات حوزه‌ها حل شده است گفت: بار دیگر از نمایندگان بیوت مراجع تقلید، علما، اساتید و بزرگانی که در این مراسم شرکت کرده‌اند تشکر می‌کنیم.
فعالیت 37 مرکز تخصصی حوزوی در سراسر کشور
در ادامه حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالکریم فرحانی معاون آموزش حوزه‌های علمیه طی سخنانی تصریح کرد: رهبر معظم انقلاب در سفر نورانی خود به قم و در جمع حوزویان نکاتی را بیان فرمودند که مسیر پیشرفت حوزه‌ها را مشخص کرد؛ ایشان فرمودند خط کلی نظام اسلامی در حقیقت دستیابی به تمدن اسلامی است.
وی افزود: ایشان تولید فکر و پرورش انسان‌ها را از جمله ضروریات تحقق این هدف بزرگ دانستند و علاوه بر این فرمودند زمانی که شهید مطهری کتاب‌هایش را می‌نوشت برخی می‌گفتند سخنانش خارج از دین است ولی بعدا همان افراد دریافتند که مطهری حرف دین را زده است.
معاون آموزش حوزه‌های علمیه با بیان اینکه شناخت زمانه یکی از مهمترین فعالیت‌های حوزه‌های علمیه در شرایط امروز به شمار می‌رود گفت: توسعه رشته‌های تخصصی پاسخی مناسب به تحولات زمانه محسوب می‌شود.
وی افزود: کمیته آموزش حوزه توانسته زمینه‌های مناسبی را برای تخصصی کردن رشته‌های حوزه‌های علمیه ایجاد کند.
فرحانی با بیان اینکه تا سال 90 تنها 15 مرکز تخصصی در قم و در شهرستان‌ها هفت مرکز وجود داشت، گفت: در حال حاضر شاهد فعالیت 20 مرکز تخصصی در قم و 17 مرکز در شهرستان‌ها هستیم و امسال بیش از 3 هزار و 500 نفر متقاضی که حدود یک‌هزار و 200 نفر از آنها از شهرستان‌ها بودند در آزمون ورودی این مراکز شرکت کردند.
معاون آموزش حوزه‌های علمیه با اشاره به ایجاد شعب مراکز تخصصی در شهرستان‌ها عنوان داشت: شورای گسترش مجوز، برگزاری دوره‌ها و آیین‌نامه تأسیس شعب را در دستور کار قرار داده است.
وی افزود: سرفصل‌های رشته‌های تخصصی هم از سال 90 به بعد به وجود آمده و در حال حاضر دارای سه سرفصل هستیم و علاوه بر این جلسات تخصصی هم در حوزه‌های سراسر کشور و با درجات علمی بالا برگزار می‌شود و فعالیت طلاب در آنها چشمگیر است.
فرحانی با بیان اینکه مجوز دائم هم به مراکز تخصصی اعطا می‌شود گفت: حسب دستور مدیریت حوزه، کمیته علمی هم در چنین مراکزی تشکیل خواهد شد.
معاون آموزش حوزه‌های علمیه ضمن تشکر از زحمات و حمایت‌های مدیریت و سایر دست اندرکاران حوزه‌های علمیه از مراکز تخصصی خاطرنشان کرد: حرکتی برای تخصصی شدن رشته‌های مختلف در حوزه آغاز شده و امیدواریم با عنایات الهی و توجهات امام عصر(عج) این حرکت نورانی را به سرانجام برسانیم.
نیازمند حوزه‌ای جهان‌اندیش هستیم
پس از آن آیت‌الله سیدهاشم حسینی‌بوشهری مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور اظهار داشت: اساتید نقش برجسته‌ای در پرورش شاگردان فاخر، ارزشمند و تأثیرگذار دارند.
وی افزود: شرایط امروز ما و جهان بسیار استثنائی است؛ دوستان ما و متدینان نسبت به حرکت حوزه و اساتید حوزوی و نیز طلاب و مراجع تقلید آینده روشنی را پیش‌بینی می‌کنند و به آن دل بسته‌اند و احساس می‌کنند حوزه‌ها روز به روز توانمندی‌های خود را به منصه ظهور می‌رساند و به برکت حضور عالمانه اساتید، در رابطه با تعلیم و تعلم حوزه و اداره آنها، به آنچه مورد انتظار است خواهیم رسید.
مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور با بیان اینکه حوزه مطلوب آن است که علاوه بر سر و سامان دادن به خودش به نیازمندی‌های جامعه هم می‌نگرد و متناسب با آنها و گروه‌های هدف پاسخگوست عنوان داشت: این روحانیت، حوزه و علما هستند که بسترساز ظهور امام عصر (علیه السلام) خواهند بود.
وی ادامه داد: دشمنان ما هم با تمام وجود به صحنه آمده‌اند و ده‌ها برابر آن و با تبلیغات پرطمطراق در فضای مجازی و فیزیکی، سعی در خنثی کردن فعالیت متدینان دارند یعنی تقابلی شدید به ویژه در فضای مجازی وجود دارد.
حسینی‌بوشهری با بیان اینکه نشان دادن چهره‌ای خشن به نام اسلام و سکولاریزه کردن دین از سوی دشمنان در دستور کار است، گفت: گاهی اوقات هم سخنانی از سوی خودی‌ها مطرح می‌شود که انتظار آن نمی‌رود و این فضا برای حوزه‌ها خطرآفرین است و امکان دارد در یک بازه زمانی کوتاه تمام داشته‌هایمان را از بین ببرد.
عضو مجلس خبرگان رهبری حوزه‌های علمیه را خاستگاه نظام اسلامی و پایگاه دین دانست و تصریح کرد: در این حوزه باید نیروهایی تربیت شوند که هم در حوزه تأثیرگذار باشند و هم بتوانند فعالیت دشمنان را خنثی کنند.
وی بیان داشت: سؤال نخست این است که در مرحله اول چه کارهایی انجام داده‌ایم و آیا فعالیت صرف در این زمینه انجام وظایف روحانیت را شامل می‌شود یا خیر؟
حسینی‌بوشهری گفت: اقدامات انجام شده فراوان هستند و سدهایی محکم در برابر سیلاب‌های دشمنان ایجاد شده ولی در عین حال نسبت به مباحث علمی، اخلاقی و تحول در حوزه حقیقتا کار در خور حوزه انجام نگرفته است؛ بنا بوده جهان‌اندیش باشیم ولی در خوداندیشی دچار مشکل هستیم؛ آیا فقیه برای همه عرصه‌ها تربیت شده است؟
مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور به کتب درسی و محتوای آنها در حوزه اشاره کرد و افزود: رهبر معظم انقلاب و مراجع تقلید بارها این مسئله را مطرح کرده‌اند که آیا می‌توانید کتاب‌هایی را برای کتب فعلی جایگزین کنید یا نه؟ و آیا کسانی را داریم که بتوانند محتوای گذشته را در عین تحول و روان‌نویسی که پاسخگوی نیازهای امروز باشد در قالب کتابی جدید گرد آورند؟
وی با تأکید بر شناسایی کارشناسانه و آسیب‌شناسی صحیح در بحث آموزش حوزه به ویژه در رشته‌های تخصصی عنوان داشت: باید دید آیا آموزش‌های واقعا تخصصی یا عمومی در مراکز به طلاب داده می‌شود یا خیر؟
حسینی‌بوشهری با بیان اینکه از مسئولان مراکز تخصصی و موسسات آموزش عالی حوزوی می‌خواهیم با همکاری اساتید راهکارهای رسیدن به وضعیت مطلوب را بیابند گفت: سوال دیگری که مطرح می‌شود این است که آیا باید به الگوهای برتر برسیم و سپس به گسترش مراکز تخصصی بپردازیم یا اینکه ابتدا توسعه را در دستور کار قرار دهیم.
معاون جامعه مدرسین حوزه علمیه قم به تربیت صحیح شاگرد به عنوان یکی دیگر از مهمترین وظایف اساتید اشاره کرد و گفت: همانطور که مراجع تقلید نسبت به اساتید فعلی دغدغه داشتند و برایشان زحمت کشیده‌اند و دعا کرده‌اند، شما هم باید در پرورش شاگردان امروز و اساتید فردا به ویژه در رشته‌های تخصصی همت بگمارید ضمن اینکه بی‌توجهی طلاب به حضور در کلاس‌ها و دغدغه این امر را نداشتن، موجب ضرر و ضربه خواهد شد.
وی افزود: اساتید باید روح پرسشگری را در کلاس‌های درس تقویت کنند تا عالمانی برجسته در آینده تربیت شوند.
تنوع رشته‌ها و گرایش‌های تخصصی حوزوی یکی از نیازهای معرفتی امروز است
در ادامه حجت‌الاسلام والمسلمین محمد رضانژاد از اساتید حوزه علمیه قم طی سخنانی با تأکید به در نظر داشتن نیازهای ملی و بین‌المللی در فعالیت حوزه‌های علمیه اظهار داشت: نکات مختلفی در مورد اسلام و ابعاد گوناگون آن وجود دارد بنابراین می‌طلبد کار ویژه‌ای در زمینه رشته‌های تخصصی در حوزه‌های ملی و فراملی داشته باشیم.
وی افزود: نیازمند کار بیشتر در زمینه تنوع رشته‌ها و در حوزه‌هایی همچون فقه، مذاهب، کلام و حقوق و حتی علوم انسانی هستیم.
استاد حوزه علمیه قم با اشاره به گرایش مهدویت در مراکز تخصصی عنوان کرد: پس از یک دهه آموزش و کار اساتید در این زمینه امروز به این نتیجه رسیده‌ایم که نه تنها در سطح سه باید رشته مهدویت را تداوم بخشیم بلکه باید در سطوح دیگر و در گرایش‌های مختلف آن را دنبال کنیم و این ویژگی در سایر رشته‌ها مانند کلام دیده می‌شود به طوری که نیازمند 15 گرایش کلامی برای پاسخگویی به سئوالات مختلف در عرصه‌های گوناگون هستیم.
وی ادامه داد: تنوع رشته‌های تخصصی و گرایش‌های مرتبط با هر رشته یکی از نیازهای معرفتی عصر ما در حوزه‌های علمیه به شمار می‌رود.
رضانژاد با تأکید بر انتقال علوم و معارف اسلامی و شیعی به تشنگان حقیقت در سراسر جهان خاطرنشان کرد: هزاران نفر با ده‌ها زبان زنده دنیا تشنه تولیدات حوزه علمیه قم هستند.
استاد حوزه علمیه قم با تاکید بر ترجمه معارف تولید شده حوزوی به زبان‌های دیگر گفت: تدوین متون درسی عام برای مجموعه حوزه و برای رشته‌های تخصصی از جمله اقداماتی است که تاکنون کار اندکی در مورد آن صورت گرفته و نیازمند بررسی‌های بیشتر در این زمینه هستیم.
ظرفیت عقلانی شیعی متوجه ابعاد الهی همه علوم بوده است
حجت‌الاسلام والمسلمین حمید پارسانیا عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی سخنران بعدی بود که اظهار داشت: نیازمند بررسی‌های لازم در زمینه سطح آموزش حوزه‌های علمیه هستیم.
وی افزود: برکت زیادی در فعالیت حوزه‌های علمیه نهفته است؛ اهداف متنوعی هم در این زمینه معنا یافته و بر همین اساس نیازمند ایجاد و تبلیغ رشته‌های تخصصی در حوزه هستیم تا مبلغانی متخصص در گرایش‌های گوناگون تربیت شوند.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه رشته‌های تخصصی در عرصه‌های مختلف می‌توانند تأثیرات مفیدی برای حوزه‌های علمیه داشته باشند، گفت: بحث گرایش‌های بین رشته‌ای هم در این میان مطرح است.
وی افزود: قلمرو دیگری هم وجود دارد که فراتر از مسیر آموزش‌های تاریخی حوزه‌های ما به ویژه در صد ساله اخیر است؛ پس از شکل‌گیری نظام آموزشی مدرن و دانشگاه‌ها و ورود برخی به آن محیط‌ها، چالش‌هایی را میان این رشته‌ها با هویت حوزوی خودمان احساس می‌کنیم که از دهه‌های 30 تا 50 به صورت مختلف در علوم پایه مشاهده شدند.
پارسانیا گفت: آنچه بیشتر در زمینه علوم پایه با آن سر و کار داشتیم در حوزه علوم زیستی بود که علما در رابطه با خلقت انسان و موضوعات مرتبط با آن ورود پیدا کردند.
استاد حوزه علمیه با بیان اینکه علوم انسانی و تقابل با مارکسیسم یکی از مهمترین موضوعات در این زمینه محسوب می‌شود، خاطرنشان کرد: الگویی برای پاسخگویی در این زمینه پیش از انقلاب به وجود آمد و حوزه خود را درگیر می‌کرد که به صورت برجسته در آثار شهید صدر دیده می‌شود.
وی با اشاره به بحران‌هایی که در زمینه علوم جدید با آن روبه‌رو هستیم، گفت: این بحران‌ها سبب چالش بیشتر میان حوزه و علوم پایه شده و در زمینه علوم انسانی هم چنین مسئله‌ای را شاهد هستیم.
پارسانیا افزود: ظرفیت عقلانی شیعی از ابتدا متوجه این مسئله بوده که علوم جزئی به شدت وابسته به لایحه‌های متافیزیکی و الهی خود هستند و رشته‌های تخصصی هم باید ناظر به این مسئله باشند.
سلطنت امروز وهابیت کاخی بر استخوان‌های خرد شده مسلمانان است
آیت‌الله جعفر سبحانی هم به عنوان سخنران ویژه در این اجلاسیه به صحبت پرداخت و اظهار داشت: در آستانه 14 خرداد هستیم که سالروز درگذشت استاد بزرگوارمان، امام خمینی (ره) است که لازم است از ایشان یادی کنیم؛ آثاری که امروز شاهد آن هستیم مربوط به فداکاری‌های ایشان است.
وی افزود: باید سؤال کنیم که آیا تخصص، مسئله‌ای فطری است یا بر اثر جبر زمانه به وجود آمده؛ از آیات قرآن استفاده می‌شود که تخصص یافتن مسئله‌ای فطری و انسانی است و خالق متعال افراد را با استعدادهای گوناگون آفریده است.
این مرجع تقلید با بیان اینکه اگر همه افراد دارای استعداد واحد باشند، گفت: خداوند برای اداره اجتماع، افراد را با استعدادهای گوناگون خلق کرده که هر کدام از دیگری بهره بگیرد. رشته‌های تخصصی حوزوی که حدود 20 سال است در حوزه پدید آمده در حقیقت از فطرت انسانی نشأت گرفته است.
آیت‌الله سبحانی با بیان اینکه مدیران گذشته نیاز به رشته‌های تخصصی را درک کرده‌اند، خاطرنشان کرد: برخی از آیات قرآن برداشت و تفسیر نادرستی دارند و گمان می‌کنند مانند جهان سرمایه‌داری گروهی از مردم می‌توانند دیگران را تسخیر کنند در حالی که بر اساس قرآن این رابطه دو طرفه است و نوعی هماهنگی در هر مسئله باید به وجود بیاید و همه از استعدادهای یکدیگر استفاده کنند.
استاد برجسته حوزه علمیه قم عنوان داشت: در تاریخ تشیع هم مشاهده می‌کنیم که مجتهدان فراوانی در علوم مختلف وجود داشته‌اند. ابتدا تنها دو رشته کلام و تفسیر در حوزه تصویب شد ولی به مرور زمان دریافتند که باید رشته‌های دیگر افزوده شود؛ رشته تبلیغ از مهمترین گرایشات تخصصی حوزه است زیرا امروز نیازمند مبلغانی متفاوت از گذشته هستیم، مبلغانی که اهل مطالعه باشند منبرشان کهنه نمی‌شود و همواره در میان اجتماع حضور خواهند داشت.
آیت‌الله سبحانی با بیان اینکه ابتدا باید توان حوزه و جامعه را در رشته‌های مختلف بررسی و سپس اقدام به توسعه رشته‌ها کنیم، گفت: با گسترش معتدل کاملا موافقم؛ مهدویت از جمله رشته‌هایی است که اهمیت فراوانی داشته و ریشه در تاریخ دارد و در عین حال دستاویزی برای شیادان شده و امروز هم دجال بصره همین مسئله را می‌خواهد احیا کند و از خارج هم به او کمک خواهد شد.
این مرجع تقلید اضافه کرد: رشته دیگری که باید به آن بپردازیم وهابیت‌شناسی است، زیرا وهابی‌ها در صف مقدم دشمنی با تشیع ایستاده و با پول کافی به میدان آمده‌اند و در عین حال جمعی از اهل سنت زمینه پذیرش این نوع اندیشه را دارند؛ حقیقت وهابیت، قلع و قمع اسلام است.
وی گفت: با فراخوان در مورد سوریه از بالغ بر 60 کشور کسانی به این کشور رفته‌اند و به اعمال تروریستی می‌پردازند، زیرا بلندگوی مسجدالحرام و مسجدالنبی در دستان وهابیت است؛ در مقابل اینها لازم است گروهی از متخصصان حوزوی به بررسی و تبیین تاریخ، اندیشه و اعمال آنها بپردازند؛ سلطنتی که وهابیت امروز ساخته کاخی بر استخوان‌های خرد شده مسلمانان در کشورهای مختلف است.
آیت‌الله سبحانی با بیان اینکه هر ماه کتاب‌های کلامی از مغرب به زبان ما ترجمه می‌شود، افزود: باید مسائل معرفتی معاصر را به دقت مورد بررسی و تعمیق قرار دهیم.
این مرجع تقلید با تأکید بر عمق یافتن مباحث تفسیری به عنوان یکی دیگر از رشته‌های تخصصی حوزوی تصریح کرد: باید از المیزان هم فعالیت‌های تفسیری عمیق‌تری داشته باشیم؛ شورای مدیریت باید امکانات لازم را در اختیار مراکز تخصصی بگذارد تا شاهد عمق‌بخشی به فعالیت‌ها باشیم.
وی ادامه داد: شورای مدیریت باید مشکلات مراکز تخصصی را حل کند؛ اگر مراکز تخصصی بخواهند به سطوح بالا برسند نیازمند تکریم از سوی مدیریت و شورای عالی هستند.
تجلیل از اساتید برتر رشته‌های تخصصی حوزه علمیه قم
در ادامه و با حضور آیت‌الله سبحانی و آیت‌الله حسینی‌بوشهری، از 6 نفر از اساتید برجسته و برتر مراکز تخصصی تجلیل شد.
حجج اسلام عبدالحسین خسروپناه، احمد مبلغی، فتح‌الله نجارزادگان، یدالله یزدان‌پناه، حسن معلمی و حسین غیب غلامی شش استاد رشته‌های تخصصی حوزه علمیه قم بودند که لوح و جوایز خود را دریافت کردند.
منبع: فارس
انتهای پیام/ ح . ا
