به گزارش «شیعه نیوز»، امروز سه شنبه 19 فروردین 1393 و سی و چهارمین سالگرد شهادت آیت‌الله سید محمدباقر صدر است. در این گزارش سرويس بين الملل باشگاه خبرنگاران به برخی ابعاد زندگانی، شخصیتی، مطالعاتی و سرانجام شهادت این مجاهد متفکر می‌پردازیم:
*** زندگینامهسید محمدباقر صدر در سن 5 سالگی
آیت الله سید محمدباقر صدر در سال 1313 هجری شمسی در خانواده‌ای سرشناس و اهل علم و تقوا در شهر کاظمین به دنیا آمد. در کودکی پدر خود را از دست داد، در نوجوانی همراه برادرش عازم نجف اشرف شد و در حوزه این شهر به تحصیل علوم اسلامی پرداخت و به درجه اجتهاد رسید.
سید محمدباقر، از خاندان مشهور و متدین "صدر" که مشهورترین ایشان "امام موسی صدر" می‌باشد، در عراق است. "امام موسی صدر" مرجع دینی و سیاسی شیعیان بود که پس از هجرت از ایران به لبنان، مجلس اعلای شیعیان لبنان را تأسیس کرد و رهبری فکری و سیاسی شیعیان این کشور را عهده‌دار شد. قرابت فامیلی سید محمدباقر صدر با "امام موسی صدر" زمانی نزدیک‌تر شد که ایشان با خواهر امام موسی ازدواج نمودند. از این ازدواج، پنج دختر و يك پسر به نام جعفر به يادگار مانده است.
خواهر آیت‌الله سید محمدباقر که بعدها در میان بانوان مبارز شیعه جایگاه رفیعی یافت، "آمنه بنت‌الهدی صدر" يکي از زنان دانشمند، شاعر، نويسنده و معلم فقه و اخلاق بود و در مسير جهاد و مبارزه، با برادرش سيد محمدباقر همگام شد.
*** صدر؛ فقیهی که بر سر سجاده محبوس نماندطلبگی آیت‌الله صدر تا عالی‌ترین مدارج علمی ادامه یافت. ایشان در محضر اساتيد بزرگ حوزه علميه شهر به تحصيلات عالي پرداخت. دوره عالي فقه و اصول را نزد مرحوم آيت‌الله سيد ابوالقاسم خويي و مرحوم آيت‌الله شيخ محمدرضا آل ياسين گذراند. در کنار این، طي سال‌ها فلسفه غرب و نظرات فلاسفه غيرمسلمان را به دقت مورد تحقيق قرار داد و نتایج نقد خود را در کتاب "فلسفه ما"منتشر کرد.
اما فقاهت وی نه تنها هیچگاه مانع از حضور فعال ایشان در عرصه‌های اجتماعی نبود، بلکه این مجتهد که به تعبیر امام خمینی (ره) «مغز متفکر اسلامی» بود، زمان بسیاری از عمر ارزشمند خویش را صرف مطالعه و تحقیق و تألیف کتبی در زمینه‌های اقتصاد اسلامی، بانکداری نوین و حکومت اسلامی نمود.
الف) درخشش دینی
• اهتمام ویژه به تعلیم و تربیتآیتالله سید محمدباقر صدر مجدانه به تربيت شاگردان و عرضه تحقيقات علمي خود می‌پرداخت؛ مخصوصاً به این دلیل که در دوران طلبگی وی فعالیت کمونیست‌ها در عراق گسترش یافته بود. آیت‌الله صدر در طول نزديک به سي سال تدريس و تعليم، شاگرداني محقق و پرشور، متّقي و متفکر، آگاه، مجاهد و سياستمدار تربيت کرد که هر يک از آنها بعدها پرچمدار نشر علم و آيين جهاد در راه خدا شده و راه علمي، فکري و سياسي- اجتماعي استادشان را ادامه دادند.
• طراز نخست مرجعیت شیعه در عراقدوران مرجعيت آيت‌الله سيد محمدباقر صدر پس از وفات آيت‌الله حکيم آغاز شد و بسياري از مردم عراق از ایشان تقليد می‌کردند. از حوادث مهمی که در دوران مرجعيت آيت‌الله صدر رخ داد، حرکت اربعين سال 1397 ه.ق. بود. مردم نجف طبق روال هر سال در روز اربعين حسيني با پاي پياده از نجف تا کربلا راهپيمايي می‌کردند.
در آن سال، آيت‌الله صدر با تمام توان به هيئت‌هاي عزادار کمک کرد تا مراسم شورانگيز اربعين هرچه باشکوه‌تر برگزار شود. آن روز ده‌ها هزار نفر در قالب عزاداران حسيني، اعتراض خود را عليه سلطه ضدّانساني رژيم بعث عراق اعلام کردند و این مسئله سبب دستگیری آیت‌الله صدر شد.
ب) درخشش سیاسیآیتالله سید محمدباقر صدر از جمله فقهای طراز اول تشیع محسوب می‌شوند که علاوه بر احراز فقاهت شیعی، در عرصه‌های سیاسی- اجتماعی زمان خود و رهایی مردم عراق از یوغ استکبار بعثی، با تمام توان "انقلابی" عمل کرد. برخی حیطه‌های فعالیت سیاسی ایشان در طول حیات عبارتند از:
• اقتصاد اسلامی؛ شدنی یا نشدنی؟ايشان علوم اسلامي را با سبکي نو مطرح کرده و به مسائل روز و مبتلابه جامعه اسلامي مي پرداختند و سيستم آموزشي جديدي را در جهت اصلاح و پويايي حوزه بنيان نهادند. تأليفات بسيار گرانبهاي ايشان در علوم و زمينه‌هاي مختلف از جمله اقتصاد، فلسفه، تاريخ، بانکداري و ... حکايت از نبوغ و تبحر ايشان در علوم مختلف روز دارد.
"چگونه می‌توان بانکداری شریعت‌محور و اقتصاد اسلامی را در حکومت پایه‌ریزی کرد؟" این سؤالی بود که ذهن آیت‌الله صدر را به خود مشغول می‌داشت و زمینه را برای نظریه‌پردازی‌های ارزشمند وی، براي معرفي نظام اقتصادي اسلام و برتري آن نسبت به نظام‌هاي اقتصادي سوسياليستي و سرمايه‌داري، و سرانجام برای تألیف کتاب "اقتصاد ما" فراهم کرد.
این کتاب هنوز هم مهم‌ترین و رایج‌ترین کتاب در حوزه اقتصاد اسلامی است. در تمام دانشگاه‌های غرب و ایران، هر جا که پای اقتصاد اسلامی در میان باشد، قطعاً کتاب "اقتصادنا" در مرکز توجهات است.
• مدیریت جریان سیاسی عراق، مبتنی بر نگاه راهبردی به حکومت اسلامیآیتالله صدر در سال 1335 شمسی برای زمینه‌سازی جهت برپایی «حزب الدعوه الاسلامیه» مقالات متعددی در لزوم پیاده كردن حكومت اسلامی در عصر غیبت می‌نوشت و سرانجام موفق به تأسیس حزب گشت. باز هم این شخص آیت‌الله صدر بود که به تنظیم اساسنامۀ حزب اقدام كرد. در این اساسنامه بر مبارزۀ سیاسی- نظامی و رسیدن به قدرت و ایجاد حكومت اسلامی با رهبری مرجعیت (ولایت فقیه) تأكید شده بود.
آیت‌الله صدر با شروع نهضت اسلامی در ایران در سال 1342 شمسی با موضع‌گیری قاطع به حمایت از حضرت امام (ره) پرداخت و پس از تبعید امام به نجف رابطه نزدیکی میان این دو عالم بزرگوار برقرار گردید.
زمانی که امام خمینی (ره) از تبعیدگاه ترکیه به نجف اشرف منتقل شدند، جنب و جوشی در حوزه علمیه نجف ایجاد شد. آیت‌الله صدر با اشتیاق تمام به همراه عده‌ای از علمای دیگر در مراسم استقبال و پیشواز از امام شرکت، و شاگردان و همفکرانش را نیز به آن دعوت کرد. در تمام چهارده سال اقامت امام در نجف، سید محمدباقر با ایشان ارتباط نزدیکی داشت و به امام عشق می‌ورزید.
به دنبال پیروزی انقلاب اسلامی ایران، رژیم بعثی عراق فشارهای خود را بر آیت‌الله صدر بیشتر کرد اما وی با اعلام تبعیت از امام خمینی (ره) در برابر همه شداید مقاومت کرد. مردم عراق به منظور اعلام همبستگی با ایشان به سوی نجف حرکت کردند اما رژیم بعثی که از این قیام به وحشت افتاده بود با حمله به مردم حدود 20 هزار زن و مرد را دستگیر و روانه زندان‌ها کرد.
• محبوبیت آيت‌الله صدر نزد عراقی‌ها و نفرت دیکتاتور معدوم "صدام" از ایشانمحبوبیت آيت‌الله صدر نزد عراقی‌ها را می‌توان در آیینه تبعیت ملت عراق از ایشان دید که در اینجا به ذکر چند نمونه اکتفا می‌کنیم:
1. یکی از انحراف‌افکنی‌های رژیم بعث این بود که همه دست‌اندرکاران امور تعليم و تربيت (مدارس، دانشگاه‌ها، مراکز مذهبی،...) را موظف به پیوستن به حزب بعث عراق و اجرای برنامه‌هاي ضدّاسلامي آن کردند! در اين هنگام آيت‌الله صدر در مقام مرجعيت و يگانه پرچمدار مبارزه با حزب کافر بعث، با صدور فتوايي پيوستن به حزب به اصطلاح اسلامی و هرگونه همکاري با آن را رسماً تحريم کرد. اين فتوا، تکليف مردم را روشن ساخت و مردم از پيوستن به حزب و عضويت در آن پرهيز کردند.
2. علاوه بر این، در روزهایی که ایشان اعتصاب عمومي اعلام می‌کردند، مردم عراق دست از کار کشيده و مغازه‌ها را تعطيل می‌کردند. در آخرین باری که این فرمان به اعتصاب رخ داد، عوامل صدام، آيت‌الله صدر را دستگير کرده و در پي اين دستگيري، خواهر ايشان بنت‌الهدي صدر نقش رهبري را بر عهده گرفتند.
3. در شب پيروزي مردم مسلمان و انقلابي ايران به رهبري امام خميني (ره) بر طاغوت، آيت‌الله صدر در منبر مسجد نجف براي مسلمانان عراق از انقلاب اسلامي ايران و نقش رهبری امام در احياي انديشه‌هاي ديني و اصلاح امت اسلام، سخن گفت. مردم عراق نیز به دعوت رهبر خود، براي حمايت از انقلاب اسلامي ايران در بسياري از شهرهاي عراق راهپيمايي و شادی کردند.
این نمونه‌ها و بسیاری رخدادهای دیگر همگی حاکی از آن است که "آیت‌الله صدر" تمام ویژگی‌های شاخص یک "رهبر" را برای ملت عراق دارا بودند. این برای صدام دیکتاتور که دست‌نشانده غربیان بود بسیار گران تمام می‌شد و لذا به خون وی تشنه گردید.
• بازداشت و شهادتدر طول دوره مبارزاتی آیت‌الله صدر، سازمان امنيت بغداد از وی می‌خواستند که دست از پشتيباني انقلاب اسلامي بردارد و مردم عراق را تحريک نکند ولی این تهدیدها و ارعاب‌ها در احساس مسئولیت و غیرت انقلابی-شیعی ایشان بی‌تأثیر بود.
سرانجام رژيم بعث در پی بازداشت‌های پیاپی با محاصره محل سکونت، حمله به منزل ایشان، آیت‌الله صدر و خواهر گراميشان را دستگير و به بغداد منتقل کردند. پس از 3 روز اين دو بزرگوار در زير شديدترين شکنجه‌هاي رژيم جنايتکار بعثي به شهادت رسيدند.
منبع: باشگاه خبرنگاران
انتهای پیام/ ح . ا
