به گزارش «شیعه نیوز»، آنچه مسلم است این است که ملت افغانستان نظام ریاستی را طی ۱۳ سال گذشته تجربه کرده و دیده است که با وجود تمام تلاش‌های رئیس جمهور ( کرزای) در راستای از بین بردن اقتدارگرایی و استبداد، ناخواسته نظام به سوی استبداد گرایش پیدا کرده و نتیجه مطلوبی را تاکنون در پی نداشته است.برخی از کارشناسان امور سیاسی بر این باورند که وضعیت موجود در کشور با نظام پارلمانی و صدارتی و بیرون شدن قوه مجریه از دست رئیس جمهور بیشتر سازگار است تا ریاستی.غلام سخی ارزگانی، استاد علوم سیاسی دانشگاه کابل، در گفت‌وگو با خبرگزاری صدای افغان(آوا) گفت: پارلمانی و ریاستی دو نظام معمول در جهان است که نظر به وضعیت سیاسی و اجتماعی هر کشور هردوی آنها نتایج مطلوبی داشته است.
وی گفت: در افغانستان همانگونه که نظام ریاستی نتیجه خوبی نداشته نظام پارلمانی نیز نتیجه خوبی را در پی نخواهد داشت، به دلیل اینکه مردم افغانستان هنوزهم آمادگی ندارند که نظام‌های معمول دنیا که مبتنی بر دموکراسی است را به صورت معیاری و اساسی به کار گیرند.نظام ریاستی یا پارلمانی یکی از ارزش‌های دموکراسی و مدنی است. وقتی که جامعه آمادگی لازم را برای هضم آن نداشته باشد نظام‌های پذیرفته شده جهانی به صورت تئوری و نظری سودی نخواهد داشت.
این استاد دانشگاه اظهار کرد: به صورت نسبی می‌توان گفت که نظر به مکانیزم جامعه افغانستان و خصوصیات فرهنگی کشور و همچنین نظر به گذشته‌هایی که دارد، تا حدودی نظام پارلمانی حلال مشکلات مردم افغانستان خصوصاً حقوق زنان خواهد بود.به باور ارزگانی، اینکه جامعه آمادگی نظام پارلمانی را دارد یا نه و یا اینکه می‌تواند آن را هضم کند یا نه و اینکه چقدر تطبیق و به چه صورتی مدیریت می‌شود سئوال‌های بعدی است که تعیین کننده خواهد بود.
به گفته وی، اگر مدیریت سالم وجود داشته باشد نظام صدارتی و پارلمانی بیشتر قابل استفاده است، اما اگر رهبری ناقص باشد قدرت تحت پوشش نظام پارلمانی نیز به سوی خودکامگی و استبداد گرایش پیدا خواهد کرد و ناامنی‌ها، قاچاق مواد مخدر و ده‌ها نا بسامانی سیاسی و اجتماعی دیگر کماکان ادامه پیدا خواهد کرد طی 10 سال گذشته نظام ریاستی نتیجه مثبت نداشته و دلیلش هم این است که نظام ریاستی چه خواسته باشیم یا نخواسته باشیم در کشوری مانند افغانستان به سوی استبداد کشیده می‌شود.به گفته این استاد دانشگاه، تمرکز قدرت در جامعه‌ای مانند افغانستان سبب بروز بسیاری از مشکلات از جمله تبعیض و ناهنجاری‌های اجتماعی در چند سال گذشته شده است. در جریان ۱۲ سال گذشته نظام ریاستی نشان داد که هر روز خودسری‌ها و استبداد زیاد شده و از سوژه نظام ریاستی که در قانون اساسی ذکر شده استفاده‌های سوء صورت گرفته است.به باور ارزگانی در نظام ریاستی تحمیل عملکردهای سلیقه‌ای و حاکمیت روابط بر ضوابط و مواردی از این قبیل از مسایلی بوده که در چند سال گذشته به روشنی دیده می‌شود.
قابل ذکر است که به باور کارشناسان سیاسی، نظام ریاستی به ویژه در جوامع عقب مانده، به دلیل اختیارات وسیع و گسترده رئیس جمهور، اتکای وی به آرای عمومی و ریاست بر قوه مجربه به گونه مستقیم، به طور جدی در معرض لغزش به سمت اقتدارگرایی و برقراری نوعی استبداد جدید به ظاهر قانونی قرار دارد.
آنان بر این باورند که اگر مکانیزم کنترل قدرت اجرایی از توانایی لازم برخوردار نباشد، از دل دموکراسی، استبداد سر برمی آورد و جامعه به جای رشد و ترقی، ناخواسته به عقب برمی‌گرددبنابراین، موفقیت نظام ریاستی در یک کشور، نمی‌تواند بدون توجه به عناصر و مؤلفه‌های داخلی و ظرفیت‌های موجود در آن جامعه، الگوی موفق قرار گیرد.به گفته آنان نظام پارلمانی منجر به توزیع قدرت می‌شود. در طول تاریخ افغانستان، قدرت در اختیار قشر خاص آن هم محدود به یک یا چند خانواده بوده است. این امر مشکلات زیادی را سبب شده و اگر این چنین ادامه یابد، مشکلات بیشتر خواهد شد. به همین دلیل، نیاز است تا قدرت توزیع شود. نظام پارلمانی چنین ویژگی را دارد که قدرت را از دست یک فرد بیرون و در اختیار یک سازمان و نهاد قرار دهد.
منبع: ایسنا
انتهای پیام/ ز.ح
