اسلام آباد تنها گزینه واشنگتن نیست

به گزارش «شیعه نیوز» ، پاکستانی ها از مقامات امریکایی بسیار عصبانی اند و تلاش می کنند این نارضایتی و عصبانیت را در هر موردی که می توانند به امریکایی ها نشان دهند. چانه زنی پاکستان بر سر قیمت ترانزیت کاروان های ناتو از خاک این کشور، اگر چه رگه هایی از منفعت طلبی سیاسی را در خود پنهان دارد اما نشان دهنده نارضایتی پاکستان از تصمیمات امریکا نیز هست. محمد ابراهیم طاهریان، سفیر سابق ایران در پاکستان در گفتاری برای دیپلماسی ایرانی این مسئله را تحلیل کرده است:

برجسته ترین اتفاق در مجموعه وقایعی که بین واشنگتن و اسلام آباد در چند ماه اخیر شکل گرفته است، یکی کشته شدن بیست و چهار نفر از نیروهای مرزبانی ژاکستان توسط نیروهای امریکایی بر اثر بمباران بود و دیگری کشته شدن نفر دوم یا افسر عملیاتی جریان افراط بر اثر بمباران هوایی هواپیماهای بدون سرنشین بود. لذا اگر بخواهیم هزینه ـ فایده را مورد توجه قرار دهیم به نظر می رسد واشنگتن تصمیم گرفته که هر هزینه ای را می پذیرد تا به اهدافی که برای خود تعیین کرده دست پیدا کند. همان طور که بحث حذف رهبر جریان افراط حدود بیش از یک سال قبل در نزدیکی اسلام آباد، شرایط متفاوتی را برای ایالات متحده ایجاد کرد و انرژی زیادی را از واشنگتن در منطقه آزاد کرد، اتفاقی که در مورد حذف نفر دوم یا افسر عملیاتی جریان افراط نیز وضعیت را برای امریکا متفاوت خواهد کرد. امسال امریکا انتخابات را در پیش رو دارد و از نظر عملیاتی نیز این اتفاق مهم تلقی شد.

لذا به نظر می رسد واشنگتن بنا دارد بر اساس نقشه راهی که خود ـ غلط یا درست ـ تعریف کرده است، به راه خود ادامه دهد و قاعدتا هزینه های این کار نیز با منفعت های آن باید توازن داشته باشد. خصوصا توافقی که امریکا با کشورهای آسیای میانه کرده و ظاهرا مورد حمایت مسکو هم قرار دارد، برای انتقال امکانات به افغانستان مشکلی ندارد. لذا امریکا در این مورد حق انتخاب دارد و بر اساس این حق انتخاب حاضر است هزینه های تصمیم خود را بپردازد تا به اهداف خود دست پیدا کند.

اما این که اسلام آباد تا چه اندازه ابزار برای چانه زنی در اختیار دارد، محل ابهام است. به نظر می رسد پاکستان به اندازه واشنگتن ابزار لازم برای چانه زنی در دست ندارد. به هر صورت در حال حاضر بحث سیاسی ای در مورد موضوع اجازه تردد کاروان های ناتو و امریکا برای عبور از پاکستان وجود ندارد. در حقیقت چانه زنی بر روی قیمت است. آن طور که در اخبار آمده قیمت پیشنهادی طرف غربی کمتر از پانصد دلار در هر مورد است اما تقاضای اسلام آباد این است که این مبلغ برای هر مورد به پنج هزار دلار یا چیزی شبیه به این برسد. در هر صورت به نظر می رسد تقاضای اسلام آباد یک تقاضای محتوایی نیست که از نظر سیاسی مسئله مهمی باشد.

ضمن این که همان طور که در ابتدا نیز اشاره شد به نظر می رسد واشنگتن حق انتخاب های دیگری هم دارد و بر اساس نقشه راه خود کار را پیش می برد. دستیابی به امکانات و مسیر که قبلا از روسیه گرفته بود و هم توافقی که با سه کشور آسیای میانه انجام داده است، شرایط راحت تری را برای ناتو و امریکا ایجاد کرده است. در نهایت با توجه به زیر ساخت هایی که میان واشنگتن و اسلام آباد وجود دارد امکان حصول توافق هم وجود دارد.

در کنار همه این ها باید در نظر داشته که برخی از منابع مستقل که در عرصه پاکستان و افغانستان اطلاع رسانی می کنند هیچ وقت تایید نکرده اند که اساسا این مسیر پاکستان به افغانستان به طور کامل بسته بوده است. این راه به طور کامل بسته نبوده است. البته در تعداد و کم و کیف محدودیت هایی وجود داشته است. لذا در این مدت هم اسلام آباد یک رفتار کج دار و مریز از خود نشان داده است. حال این که پاکستان تا چه حد بتواند مقاومت کند تا به خواسته های خود بر اساس پیشنهادی که داده است برسد، در ابهام قرار دارد. چرا که واشنگتن انتخاب های دیگری نیز دارد و ممکن است در نهایت این اسلام آباد باشد که کوتاه آید یا به راه وسط رضایت دهد. ضمن این که به نظر می رسد این اتفاقات هیچ کدام تاثیری در کارکرد عملیاتی ناتو نداشته است.

باید به این نکته توجه داشت که اگر چه پاکستانی ها در روز های اخیر موج انتقادات خود علیه امریکایی ها را شدت بخشیده اند، اما روابط اسلام آباد ـ واشنگتن طی شش دهه گذشته به ترتیبی شکل گرفته است که تغییر در آن بسیار بعید به نظر می رسد. پاکستان همیشه یکی از کشورهایی بوده است که بیشترین کمک ها را دریافت می کرده است. به نظر نمی رسد چنین روابطی با چنین زیرساختی به بخش تصمیم سازی در اسلام آباد اجازه دهد تا همان گونه که موضع گیری می کنند عمل کنند. به نظر می رسد فاصله حرف تا عمل پاکستانی ها بسیار زیاد است. علت هم نوع روابطی است که میان امریکا و پاکستان شکل گرفته است. این روابط به ترتیبی شکل گرفته که به نظر نمی رسد دو طرف بتوانند در یک شرایط مساوی چانه زنی کنند.

تاریخ نزدیک به ما یادآوری می کند که وقتی که رئیس جمهور وقت امریکا با رئیس جمهور وقت پاکستان تلفنی تماس می گیرد و از او می خواهد طی چند دقیقه تصمیم گیری کند، او به این خواسته تن می دهد. نتیجه این نوع تصمیم گیری مشخص است. این روند چیزی نیست که حاکمیت فعلی قادر باشد در زمان کوتاهی آن را تغییر دهد. به هر حال مهم ترین پارامتر در روابط دو جانبه امریکا و پاکستان این است که پاکستان یک کشور کمک گیرنده است و تا زمانی که این روابط تغییر نکند، به نظر نمی رسد اتفاق مهم سیاسی، ‌آن گونه که تصمیم سازان در اسلام آباد آن را تبلیغ می کنند در روابط دو کشور رخ دهد. به همین دلیل به نظر می رسد فاصله حرف تا عمل پاکستانی ها بسیار زیاد است.

منبع : دیپلماسی ایرانی