آقای بهشتی! امروز معاون حقوقی رییس جمهور اعلام کردند که آقای پزشکیان دستور رسیدگی به FATF را به وزارت اقتصادی و دارایی داده اند. ضرورت رفع این مانع برای معاملات بین المللی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی که چندین سال است بر روی آن بحث و مخالفت و جنجال می‌شود، چیست و چقدر احتمال می‌دهید دولت موفق شود تکلیف این پرونده را روشن کند؟ برخی تصور می‌کنند که FATF یک نهاد مافیایی است. چرا که هفت کشوری که عضو گروه صنعتی جهانی هستند آن را به وجود آورده اند. در حالیکه این گروه برای این به وجود آمده که با پولشویی مبارزه کند. یکی از راههای مبارزه با تروریسم، بستن منابع مالی آن است. چرا که اگر به تروریست‌ها پول نرسد، از بین خواهند رفت.
بحث اینکه تروریست کیست، از اختلاف‌های مهم است. اما این گروه اقدام مالی بین المللی که معروف به FATF است ۴۱ مورد مقررات برای مبارزه با پولشویی طی چندین سال، تدوین کرده است. یکسری از آن پس از فروپاشی شوروی مطرح شد، یکسری دیگر بعد از حادثه یازده سپتامبر بوده و… مطرح شدند و جلوتر که آمدند در سال ۲۰۱۲ تحت تاثیر تحولات خاورمیانه، مقرارت جدیدی را وضع کردند. این ۴۱ مورد را به بانکهای دنیا ابلاغ کردند و گفتند اگر می‌خواهید در مقررات پولی بین المللی مشارکت داشته باشید باید این مقررات را اجرا کنید.
مقررات FATF پیچیده نیست و سال ۹۵ آقای طیب نیا آن را امضا کرده است
این مقررات چیز پیچیده‌ای نیست. در خرداد سال ۱۳۹۵، آقای طیب نیا وزیر اقتصاد وقت این موارد را امضا کرده‌اند و به مرحله اجرا هم رسیده است. ما پیش از این هم قانون مبارزه با پولشویی داشته‌ایم که در سال ۱۳۸۵ به تصویب رسیده و اجرایی می‌شد.
ایشان مقررات را پذیرفته و گفته اجرا می‌کنیم. و اجرا هم شده است. بطور مثال، بانک زمانی که می‌خواهد چک بکشد، نمی‌تواند آن را در وجه حامل بکشد باید اسم فرد دریافت کننده وجه چک را ثبت کند. این چیز بدی نیست و سالهاست که در ایران اجرا می‌شود. آیا صدمه‌ای به کشور ما خورده است؟
یا مثلا می‌گوید اگر شما پول نقد را از یک مقداری به بالا به بانک ببرید باید اعلام کنید که منشا این پول کجاست؟ این برای مبارزه با قاچاق کالا و مواد مخدر است. این مقررات را هم فقط ایران اجرا نکرده، ۱۹۳ کشور آن را اجرایی کرده اند. در این میان فقط دو مورد باقی ماند. یکی پیمان پالرمو و دیگری معاهده cft. ۱۹۰ که کشور به این دو نپیوسته است.
ضرورت رفع این مانع در معاهدات بین المللی چیست؟ الان وضعیت در ایران به گونه‌ای است که برخی طیف‌ها و چهره‌های سیاسی از جمله بعضی از اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام آن را ضروری نمی‌دانند و…ضرورتش این است که هر وقتی می‌خواهید مبادله بانکی انجام دهید باید این مقرارت را پذیرفته و اجرا کرده باشید و به وسیله نهاد FATF مورد تایید هم قرار گرفته باشد. این نهاد باید تایید کند که این مقررات را اجرا کرده‌اید و از این پس از وضعیت سیاه به وضعیت خاکستری می‌رسید. و بعد از اینکه تایید کند که همه مقررات به درستی اجرا شده از خاکستری هم خارج شده و به مرحله سفید می‌رود.
این مراحل برای ایران چقدر طول می‌کشد؟ بسته به این است که ما چه اقداماتی در اقتصاد و بانکداری انجام داده ایم.
برخی نگرانند پالرمو با امنیت ملی ما در تعارض باشد
نگرانی‌ها از پیوستن به آن بخاطر چیست؟ نگرانی‌ها از این است که می‌گویند پالرمو یکسری بندهایی دارد که با امنیت ملی ما در تعارض است. مجلس نهم زمانی که این قانون را تصویب می‌کرد، به آن تبصره‌هایی اضافه کرد مبنی بر اینکه هر جا این مواد از پالرمو در تعارض با قوانین داخلی ما قرار بگیرند ملاک برای ما قوانین داخلی است. یعنی مجلس نهم سعی داشته که این مشکل را به نحوی رفع کند اما مجمع تشخیص مصلحت نظام، از همان زمان تاکنون این قانون را راکد نگه داشته است.
وقتی در لیست سیاه FATF هستیم صادرات و واردات دچار مشکل می‌شود
ضرورت اینکه از وضعیت سیاه بیرون بیاییم به این بر می‌گردد که کشوری که در وضعیت سیاه است، اساسا نمی‌تواند کار مبادلات بانکی بین المللی انجام دهد. و این به معنای این است که صادراتش دچار مشکل می‌شود، وارداتش دچار مشکل می‌شود. به بیان دیگر وقتی می‌خواهید کالایی را به خارج از کشور صادر کنید باید آن کشور ضمانت بدهد که این پول به تاجر ایرانی بر می‌گردد. حالا صادر کننده ایرانی در این وضعیت باید در خارج از سیستم بانکی، کالای خود را صادر کند.
یعنی با صرافی‌ها و بانکهای پنهان معامله کند. آن‌ها هم برای هر ۱۰۰ دلاری که معامله می‌کنند، ۲۰ دلار صرف خرج‌های دیگر می‌شود. ببینید چه هزینه گزافی می‌شود. این یک طرف ماجراست. در واردات هم اینگونه است. موضوع مهم دیگر هم این است که وقتی شما در لیست سیاه قرار دارید، ریسک سرمایه‌گذاری در آن کشور به بالاترین عدد که ۷ است می‌رسد. الان ریسک سرمایه‌گذاری در ایران و کره شمالی و میانمار ۷ است.
با ریسک سرمایه‌گذاری ۷، کسی نمی‌آید در ایران سرمایه‌گذاری کند
پس وضعیت فعلی به ضرر ایران است و…ببینید، وقتی بخواهید بیمه کشتیرانی انجام دهید، وقتی ضریب سرمایه‌گذاری ۷ باشد، آن عدد بیمه در ۷ ضرب می‌شود. بیمه صادرات و واردات هم به همین شکل است. یعنی فقط بحث سرمایه‌گذاری در ایران نیست. وقتی ضریب را ۷ می‌بینند اساسا کسی نمی‌آید در ایران سرمایه‌گذاری کند. چون برایش صرف مادی ندارد. این هزینه‌ها در نهایت از جیب مردم به عنوان مصرف کننده نهایی، پرداخته می‌شود. اینها هزینه‌هایی است که باید از روی گرده مردم برداشته شود.
با رفع مشکل FATF معجزه رخ نمی‌دهد
در این میان حرف تندروها این است که مشکلات کشور با FATF گره نخورده است که با رفع آن باز شود. این یکی از موضوعاتی است که رسانه‌ها وقتی می‌خواهند مغلطه کنند، بکار می‌برند. یعنی جای علت و معلول را عوض می‌کنند. مشکلات کشور ما ناشی از FATF نیست که وقتی رفع شود، به یکباره معجزه رخ دهد. اینهایی که می‌گویم، شرط لازم هست ولی کافی نیست.
یعنی شما در شرایطی قرار گرفته‌اید که اگر FATF درست شود نظام بانکی آن هم مربوط به بخش بین الملل درست می‌شود. یعنی شما می‌توانید صادرات و واردات را انجام دهید و آن هزینه‌هایی که در بالا گفته شد را نپردازید. اما آیا به این معناست که اقتصاد شما شکوفا می‌شود؟ نه.
اصولگرایان منتقد FATF هم درست می‌گویند هم اشتباه
اگر بخواهیم اقتصاد کشور را شکوفا کنیم باید نظام بانکداری را اصلاح کنیم. بانک‌ها بجای انجام کارهای بانکی به دنبال ارز و خرید و فروش ماشین و زمین طلا رفته اند. پس این اصولگراها یا از هر گروهی که منتقد FATF هستند، از یک طرف درست می‌گویند و از یک طرف اشتباه می‌گویند. مشکلات اقتصادی ما ناشی از عوامل دیگر است. اما اگر اف‌ای تی اف را حل کنیم بخشی از مشکلات صادرات و واردات و نظام بانکداری بین المللی خود را حل کرده ایم.
اگر مشکل FATF در ایران حل شود به عنوان یک مشتری خوشنام به بازارها بر می‌گردیم
حتی با وجود تحریم ها؟ درست است که تحریم هم مشکلات زیادی برای ما به وجود می‌آورند اما نکته مهم این است که FATF مانند اعتبار در بازار عمل می‌کند. اگر مشکل ما با اف‌ای تی اف حل شود، به عنوان یک مشتری خوشنام به بازار برمی گردیم. ولو اینکه تحریم باشیم.
عده‌ای از مخالفت با FATF و تحریم ها، کاسبی می‌کنند
در این میان تندروها برای چه به دنبال فضاسازی هستند؟ من به عنوان یک پژوهشگر می‌گویم. یک عده دارند کاسبی می‌کنند. پول ناشی از دور زدن تحریم‌ها که همه آن به جیب خارجی‌ها نمی‌رود. بخشی از آن به جیب داخلی‌ها می‌رود. اما دور از انصاف است که همه مخالفان را کاسب تحریم بدانیم. یک عده واقعا برداشت اشتباهی از FATF دارند.
به نظر شما می‌توان در این دولت موضوع FATF را پیش برد و به نتیجه مثبتی در مجمع رسید؟ مجمع تشخیص مصلحت چندین سال است که این موضوع را به صورت راکد نگه داشته و در مورد آن نظری نمی‌دهد. دولت هم که نمی‌تواند به مجمع دستور بدهد که این کار را انجام دهد. تنها می‌تواند از مجمع درخواست کند که این موضوع را در نوبت بررسی قرار دهد. باید دید که تلاش‌های دولت به کجا می‌رسد.
