هر آنچه که درمورد صلوات باید بدانید

شیعه نیوز | «صلوات» یا همان ذکر «اللّهم صَلّ علی محمدٍ و آلِ محمد»، جمله‌ای است که شاید هر روز بارها در نماز یا غیر آن، به زبان می‌آوریم،در این مقاله به بررسی همه جانبه درباره صلوات می‌پردازیم.

به گزارش «شیعه نیوز»،  ذکر صلوات ورد زبان هر مسلمانی است. ولی معمولا مثل اذکار دیگر غریب و مهجور است. مشکل اینجاست که ذکرِ زبانی هست، اما توجه به معنا و مفهوم آن نیست! تنها می‌گوییم و از آن رد می‌شویم، گویی اصلا ذکری نگفته‌ایم. و تا وقتی این غفلت و بی توجهی در کار باشد، توفیقی هم از جانب خدا رفیق راه انسان نمی‌شود.

ریشه صلوات

ذکر صلوات ریشه در قرآن مجید دارد، آنجا که خداوند در کتاب کریمش می فرماید: «إِنَّ اللهَ وَ مَلائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْليماً» (احزاب، 56): همانا خداوند و ملائکه او بر پیامبر تحیّت و رحمت می فرستند؛ ای کسانی که ایمان آورده اید شما هم بر او رحمت و سلام فرستید. این آیه شریفه، بیانگر اوج عظمت و شرافت و قداست حضرت محمد (ص) نزد خدای تعالی است. به راستی او عزیز و محبوب خداست.

توجه به شان پیامبر(ص)

او خاتم پیامبران الهی و حبیب خداست. صلوات بر محمد و آل محمد، در حقیقت به منظور زنده نگه داشتن یاد و نام و مکتب او در خاطرها، و در نتیجه، تأسّی مداوم به محاسن و مکارم اخلاق او و خاندان مبارکش است. نام و یاد پیامبر اکرم و اهل بیت کریمش باید پیوسته در میان اهل دین زنده و جاری باشد، تا بلکه انسان را در مسیر حق اسلام محمدی پابرجا نگه دارد. چنانکه در سلام نماز هم موظفیم به آن حضرت سلام بدهیم (السّلامُ علیک أیّها النبیّ و رحمة الله و برکاتُه)؛ این «سلام» هم می تواند در حکم همان «صلوات» باشد، یعنی همان حفظ یاد پیامبر اکرم و نیز تعظیم و تکریم مقام بلند ایشان.

«آل محمد» چه کسانی هستند؟

اهل بیت و ذرّیه‌ی پاک پیامبر اکرم (ص) هستند و به توصیه خود حضرت، هنگام صلوات، در کنار آن حضرت یاد می شوند. بعد از نزول آیه «إِنَّ اللهَ وَ مَلائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ...» از رسول اعظم پرسیدند، صلوات بر شما چگونه است؟ فرمود بگویید: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ كَمَا صَلَّيْتَ عَلَى إِبْرَاهِيمَ وَ آلِ إِبْرَاهِيمَ إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيد».(1)

همچنین امام حسن (ع) ضمن بیان فضایل خود، خطاب به معاویه فرمودند: «وَ فَرَضَ اللهُ (عَزَّ وَ جَلَّ) الصَّلَاةَ عَلَى نَبِيِّهِ (صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ) عَلَى كَافَّةِ الْمُؤْمِنِينَ، فَقَالُوا: يَا رَسُولَ اللهِ، كَيْفَ الصَّلَاةُ عَلَيْكَ فَقَالَ: قُولُوا: "اللَّهُمَ‏ صَلِ‏ عَلَى‏ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ" فَحَقٌّ عَلَى كُلِّ مُسْلِمٍ أَنْ يُصَلِّيَ عَلَيْنَا مَعَ الصَّلَاةِ عَلَى النَّبِيِّ فَرِيضَةً وَاجِبَةً».(2)

خدای عزوجلّ سلام و درود بر پیامبر خود را بر همه مؤمنان واجب کرد.

سپس اصحاب پرسیدند صلوات بر تو چگونه باید باشد؟

حضرت فرمودند: بگویید: "اللَّهُمَ‏ صَلِ‏ عَلَى‏ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ"؛ پس بر هر مسلمانی واجب است که همراه پیامبر اکرم، بر ما (اهل بیت) نیز سلام و تحیت فرستد.

به همان دلیل که در مورد پیامبر اعظم گفته شد، ذکر نام و حفظ یاد اهل بیت مکرم آن جناب نیز لازم است. بر طبق «حدیث ثقلین» در کنار قرآن کریم، تمسک و پیروی از آنان موجب هدایت انسان است.(3) آنان دروازه‌های شهر علم پیامبرند؛ «أنا مدینةُ العلمِ و علیٌّ بابُها»(5) برای رسیدن به شهر علم و حکمت و معرفت، باید از درهای آن عبور کرد.

اهمیت صلوات در کلام پیامبر و اهل بیت ایشان

امام صادق (علیه السلام): هنگامی که یکی از شما می خواهد دعا کند، ابتدا بر پیامبر اکرم درود و تحیت فرستد، چرا که صلوات بر پیامبر، دعایی است که از سوی خدا پذیرفته می شود، و خداوند کریم تر از آن است که بخشی از دعا را قبول کند و بخش دیگر را رد کند.

* «الْبَخِيلُ حَقّاً مَنْ ذُكِرْتُ عِنْدَهُ فَلَمْ يُصَلِّ عَلَيَّ».

پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) فرمودند: بخیل واقعی کسی است که نام من نزد او برده شود، ولی بر من صلوات نفرستد.

* «مَا فِي الْمِيزَانِ شَيْ‏ءٌ أَثْقَلَ مِنَ الصَّلَاةِ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّد».(6)

امام باقر (ع) فرمودند: (روز قیامت) در میزان اعمال، چیزی سنگین تر (و گرانبها تر) از «صلوات بر محمد و آل محمد» وجود ندارد.

* «إِذَا دَعَا أَحَدُكُمْ فَلْيَبْدَأْ بِالصَّلَاةِ عَلَى النَّبِيِّ (صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ)، فَإِنَّ الصَّلَاةَ عَلَى النَّبِيِّ (صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ) مَقْبُولَةٌ، وَ لَمْ يَكُنِ اللهُ لِيَقْبَلَ بَعْضَ الدُّعَاءِ وَ يَرُدَّ بَعْضاً».(7)

امام صادق (ع) فرمودند: هنگامی که یکی از شما می خواهد دعا کند، ابتدا بر پیامبر اکرم درود فرستد، چرا که صلوات بر پیامبر، دعایی است که از سوی خدا پذیرفته می شود، و خداوند کریم تر از آن است که بخشی از دعا را قبول کند و بخش دیگر را رد کند.

* «حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ أَنَّهُ سَأَلَ أَبَا عَبْدِ اللهِ (عَلَيْهِ السَّلَامُ) قَالَ أَخْبِرْنَا عَنْ أَفْضَلِ الْأَعْمَالِ يَوْمَ الْجُمُعَةِ فَقَالَ الصَّلَاةُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ مِائَةَ مَرَّةٍ بَعْدَ الْعَصْرِ وَ مَا زِدْتَ فَهُوَ أَفْضَل»‏.(8)

حماد بن عثمان از امام صادق (علیه السلام) پرسید: بهترین اعمال در روز جمعه چیست؟ امام فرمودند: بعد ازعصر صد مرتبه صلوات فرستادن بر محمد و آل محمد، و هرچه بر آن بیفزایی بهتر است.

_________________________

پی نوشت:

1. تحف العقول، ابن شعبه حرانی، ص433.

2. الکافی، کلینی، ج2 ص494.

3. الارشاد، شیخ طوسی، ج1 ص233.

4. التوحید، شیخ صدوق، ص 307.

5. الامالي، شیخ طوسی، ص564.

6. معانی الاخبار، شیخ صدوق، ص246.

7. الامالی، شیخ طوسی، ص172.

8. المحاسن، خالد برقی، ج1 ص59.