یعقوب فتحالهی در نشست علمی «چالشهای بهکارگیری شخص سوم در درمان ناباروری» که روز جمعه ۱۵ دی ماه در دومین روز از آیین بزرگداشت هجدهمین سالگرد زندهیاد سعید کاظمی آشتیانی برگزار شد، گفت: امروز به مناسبت سالگرد جهادگر شاخص و طراز مرحوم کاظمی آشتیانی جمع شدهایم تا در باب یکی از موضوعات حوزه ناباروری بحث و گفتوگو کنیم. زندهیاد کاظمی آشتیانی توانست به لطف خداوند منان علم و ایمان را در هم آمیزد و یک حرکت جهادی را بنا بگذارد که امروز جهاد دانشگاهی در این حوزه طلایهدار در محافل علمی و درمانی کشور و رقابتپذیر در محافل علمی و درمانی جهان به شمار میآید. ما در گام دوم باید به طلایهدار جهان در این حوزه تبدیل شویم.
وی با بیان اینکه هر انسانی حق برخورداری از بالاترین استانداردهای ممکن سلامت جسمی و روانی را دارد، اظهار کرد: افراد و زوجین حق دارند در مورد تعداد، زمان و فاصله فرزندان خود تصمیم بگیرند؛ ناباروری میتواند تحقق این حقوق اساسی انسان را نفی کند. بنابراین اهتمام به چارهاندیشی و علاج ناباروری بخش مهمی از تحقق حق افراد و زوجین برای تشکیل خانواده است.
این استاد دانشگاه درباره تاثیر ناباروری گفت: ناباروری، میلیونها نفر را تحت تأثیر قرار میدهد و تأثیری بر خانواده و جوامع آنها دارد. برآوردها حاکی از آن است از هر شش نفر یک نفر در سنین باروری در سراسر جهان در طول زندگی خود ناباروری را تجربه کنند.
معاون پژوهش و فناوری جهاد دانشگاهی گفت: ناباروری اثرات اجتماعی منفی قابل توجهی بر زندگی زوجهای نابارور و به ویژه زنان دارد که اغلب خشونت، طلاق، انگ اجتماعی، استرس، مشکلات عاطفی، افسردگی، اضطراب و عزت نفس پایین را تجربه میکنند.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه مراقبت از باروری شامل پیشگیری، تشخیص و درمان ناباروری است، اظهار کرد: دسترسی برابر و عادلانه به مراقبتهای باروری همچنان یک چالش در اکثر کشورها به ویژه در کشورهای با درآمد کم و متوسط است.
جایگاه مراقبت از باروری در بستههای ملی پوشش همگانی سلامت
وی گفت: مراقبت از باروری به ندرت در بستههای ملی مزایای پوشش همگانی سلامت اولویتبندی میشود. نابرابریها در دسترسی به خدمات مراقبت از باروری بر جمعیت فقیر، مجرد، بیسواد، بیکار و سایر جمعیتهای حاشیهنشین تأثیر میگذارد.
معاون پژوهش و فناوری جهاددانشگاهی خاطرنشان کرد: دسترسی و کیفیت مداخلات برای علاج ناباروری همچنان یک چالش در اکثر کشورها است. تشخیص و درمان ناباروری اغلب در سیاستهای ملی جمعیت، توسعه و استراتژیهای بهداشت باروری اولویتبندی نمیشود و به ندرت از طریق تامین مالی بهداشت عمومی پوشش داده میشود. علاوه بر این کمبود پرسنل آموزش دیده، تجهیزات و زیرساختهای لازم و هزینههای بالای داروهای درمان جزو موانع درمان ناباروری حتی برای کشورهایی که فعالانه به نیازهای افراد مبتلا به ناباروری رسیدگی میکنند، به حساب میآید.
وی با بیان اینکه در حالی که «صناعت معین و فناوریهای یاریگر» به علم طب باروری بیش از سه دهه است که در دسترس هستند، گفت: بیش از پنج میلیون کودک در سراسر جهان از صناعات معین و فناوریهای یاریگر مانند لقاح آزمایشگاهی(IVF) به دنیا میآیند. این صناعت و فناوریها هنوز در بسیاری از نقاط جهان به ویژه در کشورهای با درآمد کم و متوسط تا حد زیادی در دسترس عموم نیستند و بعضا غیرقابل دسترس هستند.
نقش سیاستهای دولت در درمان ناباروری
وی با بیان اینکه سیاستهای دولت میتواند بسیاری از نابرابریها در دسترسی به مراقبتهای باروری ایمن و موثر را کاهش دهد، افزود: دولت برای مقابله موثر با ناباروری سیاستهای بهداشتی کشور باید ناباروری را به عنوان یک بیماری در نظر بگیرد که در نتیجه نیاز به درمانهای پرهزینه و دور از دسترس را کاهش میدهد. گنجاندن آگاهی از باروری در برنامههای آموزشی، ترویج سبک زندگی سالم برای کاهش خطرات رفتاری مانند پیشگیری، تشخیص و درمان زودرس بیماریهای مقاربتی، پیشگیری از عوارض سقط جنین ناایمن، جلوگیری از عفونتهای شدید پس از زایمان و جراحی شکم و لگن و شناخت سموم محیطی مرتبط با ناباروری از جمله مداخلات سیاستی و برنامههایی هستند که دولتها میتوانند اجرا کنند.
فتحالهی با بیان اینکه عوامل سبک زندگی مانند سیگار کشیدن، مصرف بیش از حد الکل و چاقی میتوانند بر باروری تأثیر بگذارند، گفت: علاوه بر این قرار گرفتن در معرض آلایندهها و سموم محیطی میتواند برای گامتها سمی باشد و در نتیجه تعداد آنها کاهش یافته و کیفیت پایینی داشته باشد.
توجه به قوانین در ارتباط با تولید مثل شخص ثالث
معاون پژوهش و فناوری جهاد دانشگاهی درباره قوانین مرتبط با تولید مثل شخص ثالث اظهار کرد: علاوه بر این قوانین و سیاستهای تولید مثل شخص ثالث(تولید مثل به کمک اهداکننده هر نوع تولید مثل انسانی است که در آن DNA یا حاملگی توسط شخص ثالث یا اهداکننده انجام میشود غیر از یک یا دو والدینی که فرزند حاصل را بزرگ میکنند، ارائه میشود) صناعت معین و فناوریهای یاریگر باروری را تنظیم میکنند که دسترسی عمومی بدون تبعیض را تضمین میکند و حقوق انسانی همه طرفهای درگیر را ترویج کرده و از آنها حمایت میکند.
وی ادامه داد: هنگامی که سیاستهای باروری اجرا میشود، اطمینان از اینکه اجرای آنها نظارت میشود و کیفیت خدمات به طور مستمر بهبود مییابد ضروری به نظر میرسد.
ضرورت ارائه خدمات با کیفیت برای تنظیم خانواده
فتحالهی گفت: ارائه خدمات با کیفیت بالا برای تنظیم خانواده مانند خدمات مراقبت از باروری یکی از عناصر اصلی سلامت باروری است. وزارت بهداشت با توجه به اهمیت و تأثیر ناباروری بر کیفیت زندگی و رفاه افراد باید در حوزه ناباروری به چارهاندیشی و علاج در حوزه ناباروری و مراقبت از باروری از طریق «برنامهریزی و اهتمام در انجام تحقیقات اپیدمیولوژیک و علت شناسی در مورد ناباروری»، «حمایت از تولید دادهها در مورد ناباروری برای کمک به تخصیص منابع و ارائه خدمات»، «تدوین دستورالعملهای پیشگیری، تشخیص و درمان ناباروری مردانه و زنانه به عنوان بخشی از هنجارها و استانداردهای ملی مراقبتهای کیفی مرتبط با مراقبتهای باروری» و «بازنگری و به روز رسانی مداوم کتابچه راهنمای آزمایشگاهی حوزه ناباروری»، «همکاری با ذینفعان مرتبط از جمله دانشگاهها سایر سازمانها از جمله جهاد دانشگاهی بازیگران غیر دولتی و سایر شرکا برای تقویت انجام تعهد ملی در راستای دسترسی عمومی به ظرفیت نظام بهداشت، سلامت و خدمات مراقبتهای باروری در سطح کشور» و «تمهید و تدارک پشتیبانی فنی در سطح کشور برای توسعه یا تقویت اجرای سیاستها و خدمات ملی باروری» اهتمام ویژه داشته باشد.