به گزارش «شیعه نیوز»، استاد حوزه علمیه قم معتقد است: امروز یک خوانشی که برگرفته از قدرت است، خود را برتر و کامل تر می داند. این خوانش از برخی تریبون ها، تبلیغات و رسانه های رسمی و قدرت مطرح می شود و بسیاری از امور خود را بر جامعه تحمیل می کند و معتقد است که این روش حق و صدق است و باید جامعه براساس این روش جلو برود. همین مساله باعث چالش جدی میان «مردم و روحانیت» شده است و اگر سایر روش ها و خوانش های دینی به صورت یکسان ارایه می شد، چنین تضاد و تعارضی پیش نمی آمد.
حجت الاسلام و المسلمین مرتضی جوادی آملی اظهار کرد: یکی از پرسش های اصلی و اساسی که امروز در جامعه ما بسیار مورد بحث و گفت وگو است، نسبت «روحانیت با مردم» و همچنین نسبت «مردم با روحانیت» است. با توجه به جایگاهی که روحانیت در دین پیدا کرده اند، نسبت این گروه با مردم را «دین» مشخص می کند و روشن می نماید که چگونه بایستی با مردم تعامل داشته باشند و وظیفه آنان در مقابل مردم چیست.
وی به مباحث و برنامه دین درباره رابطه میان روحانیت و مردم اشاره و خاطرنشان کرد: این اطمینان را داریم که دین از ناحیه خدای عالم برای بشر آمده تا او را هدایت کند و او را به سعادت برساند، آنچه که هدایت کننده است و زمینه سعادت انسان را فراهم می کند، دین است که تنها از راه حق تعالی به بشر می رسد و انبیاء الهی در این رابطه فقط پیامبران و پیغام آورانی هستند که دین را برای بشر به ارمغان آوردند. بنابراین اصل دین با اراده تشریعی خدای عالم شکل می گیرد و پیامبران ابلاغ کنندگان پیام الهی هستند و جز پیام الهی هیچ چیزی را از خود ندارند، نه کاهش و نه افزایش بلکه عین دین را ابلاغ می کنند و بارها پیغمبران و خصوصاً پیغمبر اسلام این شهادت را از مردم گرفته است که پیامبر(ص) دین خدا را به طور کامل ابلاغ کرده و چیزی را از دین فروگذار نکرده خصوصاً در صحنه غدیر و خطبه ای که حضرت به همین مناسبت ایراد فرمودند.
وی ادامه داد: پیامبران آمدند تا آنچه را که خدای عالم به عنوان دین برای بشر آورده است با دو جلوه تعلیم که مسایل آگاهی و معرفتی است و مساله تزکیه که بحث های تربیتی و پرورش انسان ها در مسیر خیر و کمال است را انجام دهند. لذا خداوند فرمود: «یُزَکِّیهِمْ وَ یُعَلِّمُهُمُ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَهَ» این دو نقش اساسی و وظیفه و رسالت عمده انبیای الهی است که دین را در قالب تعلیم و تزکیه برای بشر آورده اند و تردیدی نیست آنچه را که آورده اند جز اراده حق نبوده است.
وی به وظیفه عالمان و فقیهان اشاره و تصریح کرد: بعد از مرحله ای که به عنوان دین از ناحیه پیامبران به بشر ابلاغ شد، رسالت عالمان، فقیهان و دین شناسانی مطرح است که آنها هم دو وظیفه و رسالت عمده دارند. در حقیقت درست است که منبع معرفتی و تعلیم و تزکیه را پیامبران آورده اند، اما آن کسانی که مخاطب اول این امور هستند، عالمان، فقیهان و کارشناسی هستند که وظیفه دارند به مراکز و حوزه های علمی مراجعه کنند و در آن حوزه ها و دانشگاه های علمی که ائمه(ع) موسسین و بنیانگذاران آن هستند، دین را به درستی و فقیهانه و با آشنایی کامل دریافت کنند. «لِیَتَفَقَّهُوا فِی الدِّینِ وَلِیُنْذِرُوا قَوْمَهُ إِذَا رَجَعُوا إِلَیْهِمْ».
آقای جوادی آملی افزود: دو رسالت و وظیفه عمده برعهده عالمان و فقیهان جامعه است، یکی اینکه تلقی درست و فقیهانه از انبیای الهی و کتاب و سنت داشته باشند و دوم اینکه انذار کنند و جامعه را نسبت به وظیفه خود آشنا کنند و نسبت به اوامر آنان را پیرو و مطیع قرار دهند و سعی کنند که آنها به زواجر نزدیک نشوند که این همان انذار است. بنابراین اگر نقش پیامبران تعلیم از یک سو و تزکیه از سوی دیگر است، نقش فقیهان و کارشناسان دین، تفقه و علم صائب پیدا کردن از یک طرف و انذار قوم و هراسان کردن مردم از بدی ها، گناهان، عصیان و طغیان از سوی دیگر است.
وی گفت: از جهت دیگر چون مساله دعوت دین توسط انبیای الهی و به تبع آنها علما و فقیهان انجام می شود، خدای عالم نحوه دعوت، کمیت، کیفیت، روش و شیوه ها را در قرآن مطرح کرده است چرا که این مساله بسیار مهم و حیاتی است که عالمان دینی نقششان را باید با چه شیوه و روشی انجام دهند. همانطور که پیامبران الهی هم مأمور بودند و خدای عالم آنها را مأمور کرده است که وقتی با جامعه و مردم سخن می گویید «قُولُوا لِلنَّاسِ حُسْناً» قول حسن و درست را انتخاب کنید، حتی نسبت به موسی و هارون که به سمت فرعون اعزام شدند با این لحن فرمود: «فَقُولا لَهُ قَوْلًا لَیِّناً» با سخن نرم، آرام، متین و در عین حال با استواری سخن بگویید. دعوت فقیهان از یک سو و در رأس آنها انبیاء و پیامبران الهی هم شیوه مشخصی دارد که فرمود: «ادعُ إِلىٰ سَبیلِ رَبِّکَ بِالحِکمَهِ وَالمَوعِظَهِ الحَسَنَهِ وَجادِلهُم بِالَّتی هِیَ أَحسَنُ» بنابراین آنچه که پیامبر یا یک فقیه و کارشناس دینی می گوید باید هم معقول و هم مقبول باشد.
مدیر بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء در پاسخ به این پرسش که جامعه روشی که خدای عالم برای هدایت و سعادت آنان انتخاب کرده را باید چگونه دنبال کند؟ بیان کرد: قطعاً عالمان، فقیهان و کارشناسان نظرات مختلفی دارند و این اختلاف هرگز باعث تشتت و پراکندگی جامعه نخواهد بود و هر کسی براساس سلیقه خود راهی را انتخاب می کند.
آقای جوادی آملی افزود: قبل از انقلاب روش ها و خوانش های دینی متفاوت بوده است. هر کسی هم مطابق با انتخاب خودش مسیر را انتخاب می کرد، اما امروز این دیدگاه وجود دارد که گویی یک خوانشی است که از قدرت، حکومت و حاکمیت رسیده و این خوانش خودش را خوانش برتر و کامل تر می داند. این خوانش از برخی تریبون ها، تبلیغات و رسانه های رسمی و قدرت است و بسیاری از امور خود را بر جامعه تحمیل می کند و معتقد است که این روش حق و صدق است و باید جامعه براساس این روش جلو برود. همین مساله باعث چالش جدی شده است و اگر سایر روش ها و خوانش های دینی به صورت یکسان ارایه می شد، چنین تضاد و تعارضی پیش نمی آمد.
وی گفت: از این منظر قدرت هم اقتضائاتی دارد و از جمله آن اینکه آنچه را که تشخیص می دهد، درست است و با هر امکانی که در اختیار دارد، سعی می کند تا نظر و خواسته خود را به جامعه القا و تحمیل کند و به جامعه بقبولاند که این روش درست و این مسیر و آنچه که قدرت می گوید «حق» است. اما این جامعه و مردم هستند که باید به درستی انتخاب کنند و تابع خوانش دینی که متأثر از قدرت، ثروت، تریبون، تبلیغات قرار گرفته، نباشند بلکه سعی کنند به آنچه حق است، توجه نمایند. «وَ بَشِّرْ عِبَادِ الَّذِینَ یسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیتَّبِعُونَ أَحْسَنَه».
وی خاطرنشان کرد: امروزه یکی از چالش های عمده همین است که برخی از مردم در انتخاب این روش ها مقداری دقت لازم را ندارند و برای اینکه دین، آیین و اسلام را دریافت کنند، به هر تریبون و تبلیغی گوش فرا می دهند. از امام جواد(ع) این حدیث در تُحَفُ العُقول آمده است «مَنْ أَصْغی إِلی ناطِق فَقَدْ عَبَدَهُ» این امر بایستی مورد توجه جامعه ما باشد.
وی بر انتخاب صحیح منابر در ماه محرم تأکید کرد و گفت: در روزهای آغازین ایام عظیم و عزیز محرم هستیم و تریبون ها و تبلیغات گوش ها را بسیار خوب پُر می کند، اما این افراد جامعه هستند که باید توجه کنند پای کدام منبر، تریبون، مجلس و مداحی می نشینند و حرف گوش می دهند. متوجه باشیم که پای کدام منبر و تریبون و تبلیغات نشسته ایم شاید برخی از این منابر و تریبون ها از مظاهر دینی مملو باشد و تمام بنرها و تبلیغات و سر و صداها و شعارها اسلامی و دینی و حسینی باشد، اما در مسیری برود که این مسیر الهی نیست و ناطق، الهی سخن نمی گوید. از سوی دیگر باید توجه داشت که امروز روحانیون بسیار محترمی هستند که به اینگونه از مسایل توجه دارند، اما قدرت تبلیغ و تریبون ندارند و نمی توانند با جامعه ارتباط نزدیک و مستقیم برقرار کنند.
وی تأکید دارد که اگر در یک جامعه ای تنها یک خوانش وجود داشته باشد و سایر جهات ضعیف شوند، مردم این جامعه نمی توانند انتخاب درستی داشته باشند.
وی گفت: وظیفه مردم را این آیه قرآن «وَ بَشِّرْ عِبَادِ الَّذِینَ یسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیتَّبِعُونَ أَحْسَنَه» مشخص کرده است. لذا طبق دستور قرآن تابع آن قول احسن باشیم و فکر نکنیم که اگر سر و صدا و تبلیغات و رسانه ها و شعارها و تحمیل های اجتماعی و سیاسی باشد، این سخن، سخن حقی است بلکه ممکن است که این سخن، سخن حق و درستی نباشد و دیگر خوانش ها بتوانند حق باشند.
آقای جوادی آملی به منشأ تعارض موجود در میان روحانیت و جامعه اشاره و بیان کرد: برخی روحانیون از طریق تریبون هایی که در اختیار دارند به غیر از مباحث علمی و نظری، مسایل اجتماعی و سیاسی را نیز مطرح می کنند که برخی از مباحث و اظهارنظرهای آنها برای جامعه «معقول و مقبول» نیست و به همین دلیل مورد انتخاب برخی از مردم نمی باشد. در عین حال صداهای نهفته و آرام در جامعه وجود دارد که در نهایت متانت، احترام و استحکام دینی سخنان متقنی را می گویند و جامعه اگر به سوی آنها روی آورد، قطعاً می تواند موفق شود و تعارض و تضادی که احیاناً بین جامعه روحانیت و مردم عزیز و متدین جامعه اسلامی است، برطرف شود.
وی در ادامه به وظیفه روحانیت در قبال مردم اشاره و خاطرنشان کرد: روحانیت دو وظیفه عمده و اساسی دارد: اول اینکه در امر دین نظر کارشناسان و فقیهانه پیدا کنند. صرف اینکه شخصی چند حدیث، آیه، روایت، داستان و خواب مطرح کند، فقیه و کارشناس نیست. اگر ملاک علم نبود خدای عالم در قرآن نمی فرمود: «فَلَوْلا نَفَرَ مِن کُلِّ فِرْقَهٍ مِنهم طائِفَهٌ لِیَتَفَقَّهُوا فی الدِّینِ» چرا یک عده ای حرکت نمی کنند و به سمت مراکز علمی نمی آیند تا فقیه شوند.
استاد حوزه علمیه قم معتقد است: چالش های فکری و تضادها و تعارضات فکری ما در جامعه امروز بسیار است و این امر کاملاً بستگی دارد که روحانیت تحقیقات، نظرات علمی و مباحث آموزشی خود را ارتقا ببخشند و بتوانند نظرات عمیق تر را بیابند و از نظرات سطحی و قشری فاصله بگیرند و جامعه هم از قشری گرایی و سطحی گرایی اظهار تنفر و انزجار داشته باشد.
وی وظیفه دیگر روحانیت را «انذار» دانست و گفت: تزکیه کار بسیار مهم و اساسی است که تنها از انبیاء بر می آید و جامعه را متحول می کند و پرورش و تربیت ویژه ای را برای جامعه ایجاد می کند، اما روحانیت، فقیهان و کارشناسان می توانند جامعه را از معاصی، گناهان، طغیان، عصیان، تبهکاری و ناهنجاری های اجتماعی دور کنند. روحانیت باید از قدرتی که در مسیر صلاح جامعه و رشد جامعه نباشد، پرهیز کنند و سعی کنند از بیان مباحثی که باعث می شود جامعه اظهار ناراحتی و انزجار کند، فاصله بگیرند و همان سلوکی که سلوک روحانی است را در پیش بگیرند. در این صورت مردم به چنین روحانیتی همانطور که در طول تاریخ ثابت شده، احترام می گذارند و او را می پذیرند.
آقای جوادی آملی در پایان گفت: مردم کسانی را که از سلوک روحانی دور شدند و مسیر ناصحیحی را در پیش گرفتند و گاهی می روند که در مسیر طغیان، عصیان و قدرت های ناصواب و رو در رویی با مردم باشند و گام هایی بر خلاف مصالح مردم بر می دارند را به هیچ وجه نمی پذیرند و این روحانی مردود است. امروز مردم از کسانی که چنین رویکردی دارند، کاملاً فاصله گرفتند و در مقابل به افراد سالم، خدوم و صالحی که سالیان متمادی به جامعه، ملت، نظام اسلامی و دین خدمت کردند، مراجعه می کنند و آنها را مورد تکریم قرار می دهند.
انتهای پیام
