به گزارش «شیعه نیوز»، خَيْف (به فتح اول و سكون ياء): در لغت به معناى جاى فروتر از درشتى كوه و بلندتر از مسيل آب است. نام مسجد خيف در منا از همين معنا گرفته شده است.
خَيْف به محلى گويند كه از شدت كوهستانى بودن آن كاسته شده؛ اما هنوز به صورت دشت درنيامده است. چنين منطقه اى در دامنه كوه صفايح قرار گرفته و مسجد خَيف در همين‌جا ساخته شده است.
مسجد خیف از نخستین مساجد است و نخستین مشاهدات تاریخی از آن را از قرن سوم در دست داریم. در سال 240 هـ.ق سیل آن را تخریب کرد. سپس بر جای آن مسجدی بنا گردید و سیل بندی نیز ساخته شد تا حفاظی برای مسجد باشد. مساحت مسجد در آن زمان 1500 مترمربع بوده است.
مسجد خیف تا پیش از این بازسازی، یک چهار دیواری داشت. وسط آن بقعه ای بوده که مناره هم داشته و مشهور به مقام ابراهیم بوده است. شیخ عباس قمی در مفاتیح نوشته است که کنار مناره نماز مستحبی (6 رکعت) خوانده شود. در آن زمان کف مسجد، شنی بوده است.
آخرین بازسازی مسجد در سال 1392 هـ.ق بدست دولت سعودی با بنای نسبتا بزرگ و رواق های متعدد و مساحتی در حدود 23660 مترمربع انجام گرفته است. طول این مسجد 182 و عرض آن 130 متر است.
درب این مسجد تنها در ایام منا باز است و در طول سال مسدود است. متاسفانه در آن ایام هم، محل استراحت افراد بی سرپناه بوده و هیچ جای عبادت در آن نیست. تنها در وقت نماز امکان خواندن نماز در آن هست.
مسجد خیف از مهم ترین مساجد منا به شمار می رود. این مسجد محل نماز پیامبر صلی الله علیه و آله و ادای خطبه حجة الوداع توسط ایشان است.
همچنین در روایات پیشوایان معصوم(علیهم السلام) توصیه شده است: کسی که در منا است، بکوشد تا نمازهایش را در مسجد خیف بخواند، چرا که در آن هفتاد پیامبر نماز خوانده اند. امام صادق(علیه السلام) فرمود: در مسجد خیف که مسجدی در منا است، نماز بگزارید.
مسجد (محل نماز) رسول خدا(صلی الله علیه وآله) در زمان حیاتشان نزدیک مناره مسجد به سمت قبله و چپ و راست آن تا سی ذراع بوده است... اگر توانستید در آنجا نماز بخوانید، چنین کنید که هزار پیامبر(صلی الله علیه وآله) در آنجا نماز خوانده اند.
در نقلی هم آمده که مسجد خیف مدفن آدم(ع) بوده است، چنان که قبر حوا در جده است و در دعای سمات نیز به این مسجد اشاره شده است.
