به گزارش «شیعه نیوز»، در حال صحبت کردن با دوستی هستم که مدت هاست او را به خاطر مشغله‌های زندگی ندیده ام، خیلی هیجان دارم و خوشحالم که بعد سال‌ها می‌توانیم گپی بزنیم و دلی از عزا درباره شرح اتفاقات زندگی مان در بیاوریم، در همین حین مدام دستی دامنم را می‌کشد و مدام می‌گوید: «مامان، مامان»، پسر دو ساله ام هست، چند بار دستش را پس می‌زنم چون سخت مشغول حرف زدن با هیجان زیاد هستم.
دوباره و سه بار و چند باره با صدای بلندتر صدایم میکند: «مامان، مامان، ببین» . اسباب بازی توی دستش را می‌خواهد به من نشان بدهد. این بار بدون فکر عصبانی می‌شوم و محکم روی دستش می‌زنم و می‌گویم: «تو چقدر پسر بدی هستی، مگه نمی‌بینی دارم صحبت می‌کنم!» اشک در چشم‌هایش جمع می‌شود، اسباب بازی از دستش می‌افتد، دست‌هایش را روی هم می‌گذارد و با بغض به اتاقش می‌رود و مشغول گریه می‌شود. دوستم تشری به من می‌زند که این چه طرز رفتار با بچه است ؟ او که متوجه نمی شود نباید بین حرف های ما بیاید. با هم به اتاقش می رویم تا از دلش در بیاوریم. اما دلش را شکسته ام! حال چه کنم؟
هفته ای چند بار از این اتفاقات برایم می افتد و عذاب وجدان می گیرم که چرا نمی توانم گاهی خودم را کنترل کنم و درست با بچه ها صحبت کنم. نمی دانم خسته ام ، زود از کوره در می روم یا یاد نگرفته ام که چطور باید با بچه ها رفتار و صحبت کرد.
طبق تحقیقات روانشناسی، نوع صحبت والدین با کودکان از دوران کودکی آنها تا بزرگسالی شان بر روابط صمیمی تا خصمانه آنها اثرگذار خواهد بود. نحوه صحیح صحبت کردن با بچه ها ، روابط صمیمانه بین والدین و فرزندان و عزت نفس و اعتماد به نفس کودکان ، خجالتی یا اجتماعی بودنشان در کودکی و بزرگسالی را تعیین می کند. کودکان در ابتدا هیچ حسی نسبت به کلمات و معانی پشت سر آن ندارند و تنها برای رساندن مفهوم خود از کلمات استفاده می کنند یا وقتی که سوالی دارند اما هر چه که بزرگتر می شوند به معانی پشت سر کلمات ، لحن و نوع صحبت والدین و اطرافیان بیشتر آشنا می شوند و خودشان نیز از این لحن و نوع صحبت کردن تأثیر می پذیرند.
خیلی از جملات و کلمات هستند که اثر منفی بر رفتار و روان کودکان می گذارند ، برخی از آنها را با هم مرور می کنیم. سارا رحیم زاده، روانشناس کودک نیز ما را راهنمایی می کند.
1-مثل بچه ها رفتار نکن/ اینقدر لوس نباش!
بچه ها تعریف درستی از لوس بودن یا نبودن ندارند، آنها برای جلب توجه ما کارهایی را انجام می‌دهند که به نظر والدین لوس شدن یا لوس بودن معنی می‌شود. ضمن اینکه از بچه کم سن و سال نمی‌توانید توقع رفتار بزرگسال را داشته باشید و برای هر اشتباهی که میکند به او تذکر بدهید که: «مثل بچه ها رفتار نکن» یا «اینقدر لوس نباش».
سارا رحیم زاده دراین باره می‌گوید: «بهتر است به فرزندتان به طور صحیح رفتار یا کار اشتباهی که انجام داده را یادآور ی کنید ، مثلا اگر چیزی را شکسته به او بگویید : «این کاری که الان انجام دادی، اشتباه بود باعث شکسته شدن ظرف ها شد، پس بیا با هم آنها را جمع کنیم. »
2-اگه این کارو بکنی یا نکنی، تنبیه می شی!
رحیم زاده تأکید می کند: «هیچگاه برای تصحیح کردن یک رفتار در فرزندتان از تنبیه و تهدید استفاده نکنید. مثلا اینکه با استفاده از واژه «اگر» به او بگویید: «اگه کاری که بهت گفتمو نکنی، اونوقت...! این احساس ترس را به بچه ها منتقل می کند و آنها را مضطرب می سازد. بهتر است با لحن آرام پیامد رفتارش را به او یادآوری کنید. »
مثلا به جای اینکه به او بگویید: «اگه بدوبدو کنی، با سر می‌خوری زمین و سرت خون میاد» به او بگویید: «بدو بدو کردن با سرعت زیاد ممکنه باعث بشه زمین بخوری و آسیب ببینی، پس لطفا کمی آروم تر...»
3-حالا بعدا به خدمتت می رسم!
یکی از انواع جملات تهدیدآمیز و اضطراب آور برای بچه ها که عموما در زمان هایی در جمع دوست و آشنا، مادر یا پدرها به بچه ها می گویند همین «بعدا به خدمتت می رسم»است، این جمله منفی هم آنها را برای آینده مضطرب می کند که دوست نداشته باشند با شما تنها باشند چرا که ممکن است از سوی شما آسیبی به آنها برسد و هم اینکه شخصیت آنها را با همه کوچکی در جمع خورد می کند و باعث خجالتشان می شود.
رحیم زاده می گوید: «بهتر است به جای اینکه اضطراب و ترس را با این جملات که «حالا بعدا به خدمتت می رسم یا زبون درازی می کنی؟ خودت خواستیا، ببین چی میشه...» ، خیلی مستقیم و روشن به او بگویید که: «لازمه بهت یادآوری کنم که ما اجازه نداریم به هم بی احترامی کنیم. زبون درازی بی احترامیه. به نظرم بهتره امروز کارتون نبینی ، به جاش با کمک کردن به من خوشحالم کنی».
4-چقدر چلمن و دست و پا چلفتی هستی!
گاهی پیش می آید که بچه ها از پس یک کاری نمی توانند به خوبی بربیایند و والدین شروع به مسخره کردن آنها یا ناراحتی شان با گفتن جملاتی مثل «دست و پا چلفتنی یا چلمن بودن» می کنند. لازم است والدین بدانند که چنین حرف هایی مستقیم عزت و اعتماد به نفس بچه ها را هدف قرار می دهد.
بهتر است به جای استفاده از این نوع جملات تحقیر آمیز و مسخره کننده، به او بگویید که : «اشکالی نداره عزیزم اگر این کار را نتوانستی درست انجام دهی، همه اوایل همینطورند، با هم دوباره تمرین می‌کنیم تا یاد بگیری. من مطمئنم که تو از پسش بر میایی».
یا مثلا به او نگویید: «همین دیروز برات توضیح دادم، چطور این کار رو انجام بدی، باز نتونستی، مگه چلاقی؟!» بلکه به او بگویید: «شاید بتونم یه روش بهتر هم بهت یاد بدم».
می گویند که مادر ادیسون نامه ای را که مدرسه به جهت کندذهن بودن و اخراج فرزندش به او داده بود، در جایی مخفی کرد و به جای آن به فرزندش گفت که مدرسه به او گفته به خاطر هوش و استعداد زیادش نمی توانند او را در مدرسه آموزش دهند و من خودم آموزش تو را برعهده می‌گیرم. همین کلام و صحبت چه انرژی و انگیزه ای به او داد که یک فرزند نابغه تربیت کند و تحویل جامعه بدهد. این تأثیر کلام و نوع صحبت کردن مثبت است.
5-بچه خوب اینکارو نمیکنه /چقدر تو بدی یا چقدر شیطونی
انگ شیطنت یا بد بودن به بچه‌ها آنها را در تربیتشان سخت و دشوار میکند. خیلی ناخواسته این اتفاق می افتد اما کاملا واضح بر آنها اثر می‌گذارد. رحیم زاده تأکید میکند: «خیلی از والدین تا فرزندشان تکان می خورد به او برچسب شیطنت ، بد بودن یا بیش فعالی می زنند درحالیکه چنین چیزی نیست و کنجکاوی و تحرک در جان بچه ها و در مسیر رشدشان تعبیه شده است.»
بهتر است والدین اجازه دهند بچه ها تحرک داشته باشند، حتی اگر با اشتباهاتشان کار خرابی هم کردند باز هم اجازه تجربه به آنها بدهند منتها این دیگر از هوشمندی والدین است که وسایل و چیزهایی در اختیارش بگذارند که نه او آسیب ببیند و نه باعث ناراحتی والدین شود.
6-پسر که گریه نمی کنه/ آدم قوی که گریه نمی کنه
یکی از مهمترین مواردی که والدین باید به بچه هایشان آموزش دهند، بیان و نحوه تخلیه احساسات است بچه ها از کودکی بهتر است یاد بگیرند که چطور احساسات مثبت یا منفی شان را نشان دهند حتی اگر ناراحت بشوند و خشمگین، عصبانی شده و فریاد بزنند یا با دل شکستگی گریه کنند. والدین باید به آنها این اجازه را بدهند چه دختر باشند و چه پسر . گریه کردن مخصوص دختران نیست هر کسی باید احساساتش را بروز دهد منتها به وقت و شرایط درست.
بنابراین در این مورد به جای اینکه به بچه بگویید: «بسه دیگه گریه نکن، گریه برای بچه هاس»، به او بگویید: «هیچ اشکالی نداره اگه بخوای گریه کنی». پس این عبارت که «پسر گریه نمی کنه» یا «آدم قوی گریه نمیکنه» فقط باعث خجالت و ناراحتی بچه ها از شرایطی که در آن قرار گرفته اند، می‌شود و عزت نفسشان را هدف قرار می‌دهد. بهتر است اجازه دهید بچه ها احساساتشان را بروز دهند و به آنها احترام بگذارد حتی می‌توانید به آنها بگویید: «خوشحالم که دختر یا پسر احساسی هستی، همه ما گاهی ناراحت می‌شویم و گریه می‌کنیم، پس بهتر است راحت باشی. هر وقت دوست داشتی می‌توانیم با هم صحبت کنیم».
7-حرف زشت نزن!
رحیم زاده در این باره می‌گوید: «اگر فرزندی دارید که حرف بد می زند یا بددهنی میکند حال از هر کجا که یاد گرفته مهم نیست، بهتر است به جای اینکه به او مدام بگویید: «حرف زشت نزن» و تهدیدش کنید که اگر حرف بد بزند، چکار می‌کنید. به او بگویید: «این کلمه مودبانه نیست و آدما رو ناراحت می‌کنه، لطفا از یه کلمه دیگه استفاده کن مثلا «فلان کلمه» . هر کلمه دیگری که مودبانه است را به او یاد دهید.»
با تغییر کلام می توانید به بهود رابطه‌تان کمک کنید.به طور مثال به بچه نگویید: «ساکت باش» به او بگویید: «میتونی کمی آروم تر بازی کنی لطفا؟».
به او نگویید: «همه جارو بهم ریختی، چقدر شلخته ای»، بلکه بگویید: «به نظر میاد خیلی بهت خوش گذشته، حالا چطوری اینارو با هم جمع کنیم؟».
نگویید: «کمک می خوای؟» بلکه بگویید: «من اینجام اگر کمک خواستی» و در نهایت نگویید: «اونقدرام کار سختی نیست»، بلکه بگویید: «به نظر کار سختی میاد، اما تو میتونی انجامش بدی اگر کمک خواستی بهم بگو».
7-دیگه دوست ندارم/ الان ترکت می کنم
تأثیر جملات منفی و تهدید آمیزی چون «ترکت می‌کنم» یا «دیگه دوست ندارم» یا «مامان تو دیگه نمی‌شوم/بابای تو دیگه نمی‌شم» بر عمق جان بچه ها نفوذ میکند. بهتر است از این دست عبارات درباره بچه ها استفاده نکنید چون آنها جدی می گیرند که واقعا شما دیگر دوستشان نخواهید داشت یا واقعا ترکشان خواهید کرد. بهتر است ناراحتی تان از رفتار یا کار اشتباه فرزندتان را طور دیگری نشان دهید. مثل اینکه «الان دیگه وقت خوابیدنه ، نه بازی کردن یا تلویزیون دیدن. بهتره تلویزیون رو خاموش کنی»
در نهایت اینکه والدین بدانند ، بچه ها نباید با ترس ، تذکر، تهدید یا استفاده از جملات اضطراب آور و خجالت زده کردنشان بزرگ شوند، چرا که این احساسات منفی و صحبت ها روی آنها می ماند و خودشان نیز در بزرگسالی به همین طریق عمل می کنند و هم اثر منفی این عبارات بر زندگی شان سایه خواهد انداخت و نوع روابطشان با پدر و مادر را تغییر می‌دهد. پس بهتر است مرور کنیم تا کلاممان هنگام ناراحتی و عصبانیت یا زمانی که فرزندمان کار اشتباهی انجام می‌دهد، فقط حاوی تذکر باشد ، نه ترس ، تهدید و تحقیر!
انتهای پیام
