به گزارش «شیعه نیوز»، استاد فلسفه دین دانشگاه تهران، بازنگری در رساله های عملیه را لازم و ضروری دانسته و بیان کرد: احکام دینی باید متناسب با تحول و تغییرات زمانه در اختیار مردم قرار گیرد یعنی اینگونه نباشد که مسائلی در زندگی انسان ها پدید آید ولی حکم آن از نظر اسلامی مطرح نشود لذا حوزه های علمیه باید به روز و آگاه به تحولات زمان باشند.
دکتر محمد محمدرضایی اظهار داشت: حوزه علمیه، نهادی آموزشی و پژوهشی و تبلیغی است که وظیفه اولیه آن، تبیین، گسترش، تبلیغ و حفظ دین اسلام و اجرای دستورات آن است.
او با اشاره به آیه «نفر» تصریح کرد: در طول تاریخ اسلام، تبیین و گسترش و حفظ دین نیازمند کسانی بوده که آموزه های دین را بیاموزند و به دیگران آموزش دهند و چون این کار برای همه میسر نبوده، اسلام این وظیفه را برعهده کسانی گذاشته که در این مراکز اسلامی حاضر شده و پس از تعلیم و فراگیری آموزه های دینی، آن را به دیگران آموزش دهند.
استاد فلسفه دین دانشگاه تهران با بیان اینکه عالمان، وارثان پیامبر اکرم (ص) هستند، گفت: یکی از وظایف پیامبر اکرم (ص) تبلیغ دین بوده است و در حدیثی داریم که «فقها تا وقتی دنیاطلب نباشند، امینان پیامبر (ص) هستند».
او ادامه داد: امام خمینی درباره حدیث «الفقهاء امناء الرسول» می فرماید: « کلیه اموری که به عهده پیامبران است، فقهای عادل موظف و مامور به انجام آن هستند، فقط فقهای عادل هستند که احکام اسلام را اجرا کرده، نظامات آن را مستقر کرده، حدود و قصاص را جاری می سازند و تمامیت ارضی وطن مسلمانان را پاسداری می کنند ….».
محمدرضایی گفت: وظیفه ای که برعهده عالمان است، چند مورد است: اول تبیین و تفسیر دین اسلام و پاسداری از آن؛ قرآن، پیامبر را اسوه و الگوی ما دانسته است و یکی از وظایف پیامبر ،تبیین آموزه های قرآنی است (وَأَنْزَلْنَا إِلَیْکَ الذِّکْرَ لِتُبَیِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَیْهِمْ). بر این اساس، یکی از وظایف عالمان از این جهت که علما وارثان پیامبر هستند، تبیین گری دین است. در روایت دیگری از فقها به عنوان حصون اسلام نام بردند. دژ، حافظ و نگهبان یک شهر است و نیز مانع حضور اجانب به مرزهای آن شهر می شود.
او تبلیغ آموزه های دینی را وظیفه دیگر عالمان دانست و ادامه داد: همانطور که پیامبر اکرم (ص) وظیفه ابلاغ تعالیم الهی را داشت، عالمان دین هم این وظیفه را دارند.
استاد فلسفه دین دانشگاه تهران، دفاع از عدالت را وظیفه دیگر انبیای الهی دانست و خاطرنشان کرد: چون عالمان، ورثه انبیا هستند، باید در این راه کمک کنند؛ هم به عدالت حکم کرده و هم عدالت را در جامعه تحقق بخشند. در قرآن از زبان پیامبر(ص)می خوانیم: « وَأُمِرْتُ لِأَعْدِلَ بَیْنَکُمُ». یا در آیه دیگر می خوانیم: «لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَیِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْکِتَابَ وَالْمِیزَانَ لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ».
او قضاوت و حل اختلافات مردم را وظیفه دیگر انبیا ذکر کرد و گفت: خداوند می فرماید: «یَا دَاوُودُ إِنَّا جَعَلْنَاکَ خَلِیفَهً فِی الْأَرْضِ فَاحْکُمْ بَیْنَ النَّاسِ بِالْحَقِّ». یا در آیه دیگر، می خوانیم: «فَإِنْ تَنازَعْتُمْ فِی شَیْ ءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَ الرَّسُولِ إِنْ کُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ ذلِکَ خَیْرٌ وَ أَحْسَنُ تَأْوِیلًا».
محمدرضایی در بخش دیگر سخنان خود، عنوان کرد: رساله های عملیه، بخشی از آموزه های دین است که درواقع، فلسفه عملی زندگی است که توسط عالمان، اجتهاد و در قالب مسئله هایی برای مردم بیان می شود.
او با اشاره به تغییر و تحول مداوم زندگی انسان در طول زمان گفت: براین اساس، اقتضا می کند که سئوالات و مسائلی که در حوزه زندگی انسان است، به روز باشد و نیازهای مردم توسط عالمان دین بیان شود.
شاگرد آیت الله العظمی سبحانی درباره تاریخچه رساله های عملیه بیان کرد: رساله های عملیه به شکل فعلی، زمان زیادی از نگارش آنها نمی گذرد اما رساله های فقهی که فقهای شیعه از قرون اولیه بیان کردند، درواقع همان فلسفه عملی است یعنی کتاب های فقهی ما بیان دیگری از رساله های عملیه است.
او اضافه کرد: تاریخ رساله های عملیه به صورت کنونی، به زمان شیخ بهایی با نوشتن کتاب «جامع عباسی» به زبان فارسی برمی گردد و در زمان آیت الله العظمی بروجردی به شکل کاملتری درآمد.
محمدرضایی با بیان این مطلب که رساله های عملیه به دلیل آنکه فلسفه عملی زندگی است باید در طول زمان تکامل پیدا کند، گفت: همانگونه که سبک زندگی در طول زمان متحول می شود، باید احکام متناسب با آن از قرآن و روایات استخراج شده و در اختیار مردم قرار بگیرد.
او با بیان اینکه رساله های عملیه نیازمند یکسری اصلاحات هستند، اظهار داشت: با توجه به اینکه زندگی انسان در بستر زمان متحول می شود باید احکام دینی هم متناسب با آن در اختیار مردم قرار گیرد و سازگار با پیشرفت های زمان باشد و در مسائل نوپدید، دیدگاه اسلام بیان شود یعنی اینگونه نباشد که مسائلی در زندگی انسان ها پدید آید ولی حکم آن از نظر اسلامی مطرح نشود. لذا حوزه های علمیه باید به روز و آگاه به تحولات زمان باشند. به عنوان مثال، مساله بانکداری در گذشته اینگونه نبوده و باید امروز زوایای بحث شکافته شود و توسط مجتهدان و افراد متبحر در حوزه فقاهت و با اشراف به قرآن و سنت، احکام آنها را برای مردم تبیین کنند.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران گفت: باید سبک نگارش رساله های عملیه نیز تغییر کند و زبان، زبان روز باشد و بنابر فرموده قرآن کریم، احکام به «لسان قوم» بیان شود و این نیازمند همراه شدن با زمان است.
او خاطرنشان کرد: لازم است قبل از بیان فلسفه عملی دین در رساله ها به حکمت نظری و فلسفه احکام پرداخته شود تا مردم و جوانان بدانند چرا باید به این احکام عمل کنند. حتی قبل از بیان احکام باید بیان شود که چرا باید به دستورات خدا عمل کنیم؟ آیا با وجود عقل و دانش بشری، نیاز به اخذ دستورات دینی از عالمان و عمل به آن است؟ اگر این فلسفه به دقت تبیین شود، کسی که می خواهد عمل کند با سهولت می تواند کار خود را به سرانجام برساند.
محمدرضایی گفت: لازم است نمونه هایی از اجتهادی که عالمان به کار می برند، در رساله ها بیان شود تا مردم بدانند که اجتهاد امر سهل و آسانی نیست بلکه فرآیندی عالمانه و متبحرانه و پیچیده است که احکام باید با اشراف به کتاب و سنت استنباط شود.
او همچنین پیشنهاد کرد: برای اصطلاحات فقهی که در رساله ها بیان می شود، بهتر است که اصطلاح نامه ای در آخر یا ابتدای رساله ها یا حتی در پاورقی توضیح داده شود.
استاد فلسفه دین دانشگاه تهران بیان کرد: زندگی گذشته اقتضائاتی داشته که زندگی امروز آن اقتضائات را ندارد و لزومی به بیان مسائل مربوط به آن زمان ها نیست.
او ادامه داد: بحث هایی که لازم و ضروری و نیاز جامعه امروز است باید در رساله ها بیان شود و اگر مواردی هم که در زندگی گذشته بوده و امروز هم ممکن است مورد ابتلا باشد، در رساله های عملیه اختصاصی چاپ شده و در اختیار بخش خاص مردم قرار بگیرد.
محمدرضایی در ادامه با اشاره به پیشرفت هایی که در زندگی بشر اتفاق افتاده است، بیان کرد: مراجع عظام تقلید باید مشاوران و کارشناسانی داشته باشند که موضوعات را برای آنها تبیین کنند و شورای استفتائات زیر نظر مراجع بزرگوار، مسائل را از کتاب و سنت استخراج کرده و در اختیار مردم قرار دهند.
او خاطرنشان کرد: برای در دسترس قراردادن رساله های عملیه باید از لوازم و ابزار روز بهره بگیریم؛ شاید علاوه بر رساله های مکتوب و کاغذی لازم باشد که این رساله ها در قالب الکترونیکی ارائه شود لذا بیان احکام باید همراه زمان متحول شود و متناسب با آن در اختیار جامعه قرار بگیرد.
انشاالله با عمل به آموزه ها و دستورات الهی خیر دنیا و آخرت را نصیب خود گردانیم .و بدانیم خداوند حکیم از سر لطف و مهربانی دستورات را برای ما نازل فرموده تا سعادت دنیا و آخرت نصیب بندگان عاقل و مطیع شود.
انتهای پیام
