به گزارش «شیعه نیوز»، اعطای لقب استاد در این روزگار، یادآور روزهایی است که در دربار شاهان قاجار، خرج قلب فلان الملک ها با یک سینی طلا به محضر سلطان، برابر بود ولی افسوس که همین یک سینی اشرفی هم دیگر در این روزگار در کار نیست و هر کسی با یک ترم درس دادن در یک موسسه آموزشی خود را استاد می خواند و اگر کسی هم به او کمتر از استاد بگوید دیگر کارش با کرام الکاتبین است.
روزهایی را به یاد می آوریم که گفتن نام استاد بیش ازهر زمان دیگری ارج و قرب داشت و هر کسی به هر کسی استاد و دکتر و مهندس و القاب رسمی و حتی معنوی نمی داد.
اما در این بین، هنوز هم هستند کسانی که وقتی از «استاد» نام می بریم بی شک نام آنها را در ذهن می آوریم. در هر هنری، در هر رشته ای و در هر سبکی. بی شک یکی از این استادان بی بدیل تاریخ معاصر هنر ایران، کسی نیست جز «استاد محمود فرشچیان».
محمود فرشچیان را به درستی کمال الملک این دوران می دانند. او حافظ بوم های نقاشی است. نقاشی میکشد که می شود به او تفال زد. مردی که اگر تاریخ معاصر هنر ایران بخواهد به کسی فخر بفروشد قطعا او را در صف اول برگزیدگانش به جهان معرفی می کند. او آثار بسیاری را برای ذهن و خاطره فرهنگی ایران ثبت کرده است.
استاد محمود فرشچیان در سال ۱۳۰۸ در شهر هنرپرور اصفهان دیده به جهان گشود. پدرش که مردی هنردوست بود با توجه به اشتیاق فرزند به هنر نقاشی او را به کارگاه استاد حاج «میرزاآقا امامی» رهنمون کرد. وی سپس در هنرستان هنرهای زیبای اصفهان از استاد «عیسی بهادری» تعلیم گرفت. پس از پایان این دوره به اروپا رفت و چند سالی در آنجا به مطالعه و
بررسی آثار نقاشان برجسته غرب همت گماشت و در نتیجه همین مطالعات بود که به رهیافتی تازه از هنر نقاشان با معیارهای جهانی رسید.
پس از بازگشت به ایران کار خود را در اداره کل هنرهای زیبای تهران آغاز کرد و پس از مدتی به مدیریت اداره هنرهای ملی و استادی دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران برگزیده شد. در این میان با کار و کوشش مداوم و خلق آثار شگفت‌انگیز، آوازه هنری او در ایران و در فراسوی مرزها گسترش یافت.
استاد فرشچیان در حیطه نقاشی ایرانی به وجود آورنده سبک و مکتب خاصی است که در عین توجه به اصالت مبانی سنتی این هنر، با ابداع شیوه‌های نو، قابلیت و کارایی نقاشی ایرانی را افزایش داده است. او این هنر را غنا بخشید و از حالت الزامی یک پدیده متکی به شعر و ادبیات رها ساخت و رسالت و ارزشی در حد سایر هنرها در نقاشی ایرانی پدید آورد. نقاشی‌های استاد آمیزه دلپذیری از اصالت و نوآوری است. وی با خطوط روان و ترکیب‌بندی‌های ظریف و مدور، راز و رمزها و اشارات درونی نهفته را در آثار خود به وجود می‌آورد. در همین حال با نوآوری در گزینش موضوع و پرداخت اثر به گستره‌ای فراتر از قالب‌های مرسوم می‌رسد. رنگ‌های تابناک و مواجی که در آثار استاد دیده می‌شود، آیتی است از ابتکار که افسانه‌ای به نظر می‌رسد.
آثار استاد فرشچیان در بیش از صدها نمایشگاه فردی و جمعی در ایران و سایر کشورها برپا گشته و با استقبال بسیار زیادی روبه‌رو شده است. برگزاری نمایشگاه‌های پی‌درپی معرف شهرت وی، در پهنه جهانی است؛ به گونه‌ای که موزه‌ها و کتابخانه‌ها و مجموعه‌داران شخصی و عاشقان هنر به داشتن قطعه‌ای از آثار او مباهات می‌کنند. با تأسیس موزه فرشچیان در مجموعه فرهنگی-تاریخی سعدآباد، سازمان میراث فرهنگی کشور بر آن شد تا فرصتی برای عموم هموطنان عزیز و هنردوستان جهان فراهم آورد تا از آثار این هنرمند بزرگ در یک مجموعه زیبا بازدید به عمل آورند. در این موزه بالغ بر هفتاد اثر از آثار استاد گردآوری شده است.
همچنین طراحی‌های ضریح مطهر و منور حضرت اباعبدالله(ع) و ثامن‌الائمه حضرت رضا(ع) به قلم ماندگار و با کفایت استاد فرشچیان صورت گرفته است که این نقوش زرین، یادمانی است خجسته در تاریخ فرهنگ و هنر ایران که استاد به صورت افتخاری انجام داده و به این توفیق، مفتخر است.
از فرشچیان به حدی اثر و مدرک و نوشته و کار باقی مانده است که اگر بخواهیم به آنها بپردازیم، یک کتاب مفصل خواهد شد ولی آنجا که نام استاد با قم گره خورد و این شهر را به یکی از مهمترین خاطرات زندگی استاد مبدل کرد، ماجرای حضور او در مدرسه معصومیه که به کارگاه ساخت ضریح امام حسین(ع) مبدل شده بود، منظور نظر ما است.
در این زمینه شاید کمتر کسی به اندازه حمید آزادگان، مدیر اجرایی پروژه ساخت ضریح امام حسین(ع)، بتواند ما را در جریان حضور استاد در قم و طراحی تاریخی ضریح امام حسین(ع) همراهی کند.
آزادگان در گفتگو با ما در خصوص آشنایی خود با استاد گفت: آشنایی بنده با استاد فرشچیان مثل بسیاری از نوجوانان ایرانی از کتاب هنر کلاس اول راهنمایی آغاز شد. همان نقاشی که در آن یک پیر جهان دیده بود که در حال مطالعه کتاب آنچنان در آن غرق شده بود که چهره اش از آن سوی کتاب پیدا بود. آن نقاشی را خیلی دوست داشتم. آنجا بود که با اسم زیبای استاد فرشچیان آشنا شدم. به دلیل آنکه به نقاشی هم علاقه وافر داشتم یکی از رویاهای بنده آن بود که روزی با وی، دیداری داشته باشم و ایشان را از نزدیک ببینم.
اولین دیدار با استاد
وی افزود: از شهریور ۱۳۸۷ وارد پروژه ساخت ضریح امام حسین(ع)شدم. البته کار ساخت ضریح از سه ماه پیش از آن آغاز شده بود. استاد فرشچیان در ماه های آخر همان سال با درایت و سفارشی که از سوی مقام معظم رهبری به مدیران ساخت ضریح کرده بودند وارد پروزه شدند. ناگفته نماند که استاد اولین گزینه برای این اتفاق بودند ولی به دلیل اتفاقاتی که رخ داده بود، برای حضور ایشان وقفه ای ایجاد شد ولی در نهایت ایشان وارد کار شدند.
مدیر اجرایی پروژه ساخت ضریح امام حسین(ع)، گفت: وقتی استاد این کار را پذیرفتند ابتدا در کارگاه در قم حضور یافتند و با مهندسین سازه از جمله اساتید مهندس خوش نژاد، مهندس توکلی بینا، مهدی دیدار و اکبر رحیم که این دو نفر سازندگان بدنه چوبی ضریح بودند و سایر اساتید جلساتی داشتند تا طرحی که مد نظرشان بود را روی بدنه چوبی پیاده کنند. از آن جا که طرح اولیه ایشان با بدنه چوبی که ساخته شده بود تفاوت داشت ایشان تا جایی که امکان داشت طرح اولیه را بر مبنای بدنه چوبی تغییر دادند و نهایتاً از اساتید نجار خواستند که تغییراتی جزئی را در پیکره ایجاد کنند تا همپوشانی طرح و سازه واقع شود.
دلدادگی بی آلایش استاد به نگین آفرینش
مدیر داخلی کارگاه ساخت ضریح امام حسین(ع) بیان کرد: اولین دیدار بنده با ایشان در همان ماه های آخر سال ۱۳۸۷ بود ولی نکته جالب در همان اولین دیدار، مشاهده اوج دلدادگی وی به ساحت قدسی اباعبدالله الحسین(ع) بود. رفتارش بسیار بی آلایش و صمیمی و دوست داشتنی بود. به حدی محو شخصیت امام حسین(ع) بود و آن قدر برای طراحی و ایجاد تناسب بین طرح و سازه چوبی درگیری ذهنی داشت که به جرأت می توانم بگویم در آن جلسه به جز یکی دو نفر، کس دیگری را ندید و از جلسات بعد بود که با خادمان کارگاه آشنا شدند و با همه پدرانه رفتار می کردند.
وی گفت: استاد، مجذوب اهل بیت به طور کلی و به خصوص امام رضا(ع) و امام حسین(ع) هستند. در همان روزهای اول ورودشان به پروژه به شکل بسیار بی آلایش بیان کردند که شش ماه هر روز به امام حسین علیه السلام متوسل می شدم که من وارد این کار شوم.
وی افزود: وقتی که سفارشات اولیه طرح انجام شد، توسط مهندس خوش نژاد نقشه های خام بدنه چوبی دراختیار ایشان قرار گرفت و ایشان نیز با یکی از شاگردانشان که از اساتید هنر دانشگاه تهران بودند در قم مستقر شدند و روزی دوازده سال کار مداوم داشتند و از هشت صبح تا ده شب به شکل جدی کار می کردند اگر بگوییم که زمان ایشان اصلا پرتی نداشت حرفی به گزافه نگفته ایم. اگر برای دقایقی مداد را به زمین می گذاشتند قطعا برای صحبت در خصوص کار بود.
حکم دو منظوره برای ساخت ضریح
آزادگان بیان کرد: وقتی حضرت آقا فرمودند که استاد فرشچیان این کار را انجام دهند، حجت الاسلام مصلحی رئیس وقت سازمان اوقاف و امور خیریه بر اساس این تاکید، طی حکمی ایشان را به عنوان طراح ناظر عالی پروژه منصوب کرد.
وی افزود: ایشان نیز تا رونمایی از ضریح به شکل مداوم بر روی فعالیت های هنری نظارت داشتند. ظاهرا در ایام عادی ایشان سالی یک بار به ایران آمده و مدتی در ایران حضور داشتند و به امور شخصی می پرداختند ولی به خاطر ضریح امام حسین(ع) سالی سه یا چهار مرتبه از آمریکا به ایران می آمدند و کارهای ضریح را پیگیری می کردند. زمان هایی هم که در ایران نبودند از راه دور به واسطه عکس و تصاویر و صحبت با مشاوران و سازندگان بر روی ساخت ضریح نظارت کامل داشنتد.
ماجرای چک یک میلیاردی حق الزحمه و ناراحتی استاد از این شایعه
وی یادآورشد: ایشان وقتی وارد کار ساخت ضریح شد به حدی با روحیه بازی وارد شد که اصلا اجازه صحبت های مالی را ندادند و با گفتار و رفتارشان نشان دادند که دنبال مسایل مالی نیستند.
وی افزود: ایشان در اولین باری که قرار بود به قم بیایند و حدود پانزده روز بمانند درخواست چند تکه لوازم شخصی از جمله حوله و.. کردند که در آن زمان پول آنها حدود هفت هزار تومان شد. پس از تهیه لوازم سریعا پول آن را به ما پرداخت کردند و ایضا مبلغی نیز در صندوق تبرعات مرتبط به ساخت ضریح انداختند تا با این کار نشان دهند که کوچکترین انگیزه مادی نسبت به ساخت ضریح ندارند.
وی گفت: در فضای مجازی در اواخر دهه هشتاد مطلبی منتشر شده بود که استاد فرشچیان برای دریافت مبلغ کار ساخت ضریح مبلغ زیادی درخواست کرده بود که با مخالفت دست اندرکاران ضریح هم مواجه شده بود و بعدا که با درخواست ایشان موافقت شده، وی چک صادره را گرفته و داخل ضریح انداختند. با توجه به اینکه از نزدیک به عنوان یکی از مسئولان اجرایی کار در این ماجرا حضور داشتم با قاطعیت بیان می کنم که این مطلب کذب محض و دروغی بیش نیست.
وی اظهارکرد: ایشان وقتی این حرف را شنیدند به من تلفن زدند و گریه کردند که چرا عده ای به این راحتی به خود اجازه می دهند که دروغ بگویند!
وی گفت: جناب آقای پارچه باف مدیر محترم پروژه ضریح مطهر در آن زمان مصاحبه های متعددی برای تکذیب این مساله با رسانه های مختلف انجام دادند، همچنین هیئت امناء تکذیبیه ای بر این شایعه صادر کردند ولی متاسفانه برخی افراد بعضا مسلمان هم در فضای مجازی و حقیقی به این شایعه دامن می زدند.
وی افزود: ایشان هیچ گاه بابت کارشان پولی دریافت نکردند.حتی وقتی چند روز به قم تشریف آوردند با صاحب هتل محل اقامتشان هماهنگ می کردیم که از ایشان مبلغی دریافت نکنند ولی استاد با اصرار پول هتل را حساب می کردند و اجازه نمی دادند که پولی از طرف هیئت امناء بابت ایشان هزینه شود.
آزادگان بیان کرد: یک بار یکی از دوستان من به دلیل علاقه شخصی به ایشان، داوطلب شد تا استاد را به تهران ببرد. او این کار را به دلیل علاقه شخصی انجام داد ولی استاد چند برابر کرایه خودرو را روی داشبورد ماشین گذاشته و پیاده شده بود. دوست ما گفته بود مسافرکش نیست و این کار را برای علاقه شخصی انجام داده است فرموده بودند این هم هدیه ای باشد از من به شما.
مهمترین خصوصیات شخصی استاد فرشچیان
وی گفت: مهمترین تجربیات شخصی بنده از مواجهه با ایشان در وهله اول اخلاق و مردم داری ایشان بود. ایشان فوق العاده انسان متواضع، با اخلاق، مودب و مردم داری هستند و اصلا خودگیری افراد خاص و معروف را نداشتند.
وی اظهارکرد: زمانی که ایشان به حرم می رفتند به حدی مردم به ایشان محبت می کردند و دور ایشان را می گرفتند که ایشان گاهی به زیارت نمی رسید ولی اصلا برخورد بدی با مردم نداشتند و پذیرای مردم بودند. به حدی این مساله رخ می داد که ایشان گاهی به من می فرمودند زمانی به حرم برویم که بتوانیم از خلوتی استفاده کنیم و زیارت راحت تری داشته باشیم.
شیفته مردمی که او را دوست دارند
آزادگان بیان کرد: گاهی به ایشان عرض می کردم که شما هم مثل بسیاری از سلبریتی ها و یا انسان های معروف با عینک آفتابی و شال گردن و ... تردد کنید که دیگران شما را نشناسند ولی ایشان ناراحت شد و بیان کرد که مردم من را به اینجا رسانده اند و من متعلق به این مردم هستم. من مدیون مردم هستم و خودم را از مردم پنهان نمی کنم.
نماز اول وقت، تقید خاص استاد
وی گفت: از مسایل دیگر ایشان تقید ایشان به مسایل مذهبی و اهل بیت(ع) بود. در زمانی که با ایشان بودیم به یاد دارم ایشان تقید خاصی به نماز اول وقت داشتند و همیشه نمازشان را اول وقت و به جماعت ادا می کردند. گاهی دست از کار می کشیدند و دو رکعت نماز شکر می خواندند.
وی افزود: از نکات جالب اینکه ایشان برخی از ادعیه بلند مفاتیح و سور بلند قرآن را از جمله دعای کمیل و سمات و یا سوره های یاسین و... را از حفظ هستند و واقعا کسی این مسایل را نمی داند که ایشان شخصیت بسیار مذهبی و اهل بیتی(ع) و هیئتی هستند. ایشان نوحه معروف باسم کربلایی به زبان عربی که در آن می خواند "چرا عمویم عباس دیرکرد" را بسیار دوست می داشتند و از من می خواستند که فایل صوتی این نوحه را در حین کار پخش کنم.
وی گفت نکته مهمی که باید در خصوص ایشان بیان کنم آن است که مهمتر و بالاتر از هنر ایشان، خلقیات استثنایی ایشان است که من را مجذوب این شخصیت برجسته تاریخ معاصر هنر کشورمان کرده است.
استاد محمود فرشچیان از بازماندگان سلسله نسل طلایی هنرمندان عصر حاضر است که باید بیش از پیش قدردان وجود و هنر و خصایل و شاگرد پروری وی بود.
انتهای پیام
