به گزارش «شیعه نیوز»، روزنامه صهیونیستی هاآرتص در یادداشتی درباره فرصت‌هایی که تنش‌های نظامی مابین روسیه و اوکراین برای کشورهای منطقه خاورمیانه ایجاد می‌کند، به نگرانی ترکیه و انتظار ایران برای بهره‌گیری از این فرصت‌ها اشاره کرده است.
در این یادداشت که به قلم زویی بارئل در روزنامه هاآرتص به رشته تحریر درآمده؛ این موضوع مورد اشاره قرار گرفته که در اوج بیم و امید حاکم بر منطقه خاورمیانه دولت ترکیه با نگرانی و دولت جمهوری اسلامی ایران نیز با امیدواری بحران اوکراین را نظاره می‌کنند- شاید بتوانند بهره‌ای هر چند اندک از این بحران به دست بیاورند.
یادداشت هاآرتص با اشاره به حرکت شش ناو جنگی روسیه از دریای مدیترانه به دریای سیاه آغاز می‌شود- که به نحو شگفت‌انگیزی هیچ واکنشی از سوی رجب طیب اردوغان به بار نیاورد و او را ناراحت نکرد. شاید به این دلیل که اردوغان هم‌چنان عقیده دارد که روسیه در تهدیدهایش برای حمله به اوکراین جدی نیست و این تهدیدها را عملی نخواهد کرد. البته بعید است اطمینان اردوغان به عملی نشدن تهدیدهای ولادیمیر پوتین، ریشه در اطلاعات محرمانه نهادهای امنیتی ترکیه یا وعده‌های رئیس‌جمهور روسیه در دیدار ماه گذشته رهبران دو کشور داشته باشد. اردوغان در آن دیدار تلاش داشت واسطه ارتباط روسیه و اوکراین شود- و به عبارت بهتر خود را به عنوان سیاستمداری که مانع از وقوع جنگ جهانی سوم شد و دنیا را از یک جنگ ویرانگر بین‌المللی نجات داد، به جهانیان معرفی کند. اما هم ولادیمیر پوتین و هم جو بایدن نقش میانجی‌گری اردوغان را رد کردند و ترجیح دادند مشکلات فیمابین را از طریق گفت‌وگوی مستقیم حل و فصل کنند.
اما به رغم عدم پذیرش اردوغان به عنوان میانجی بحران اوکراین، رهبر ترکیه وقوع جنگ در کریمه را جدی نگرفته است. آن هم در حالی که مسکو تاکنون هشدارهای واشنگتن و دیگر پایتخت‌های اروپای غربی را جدی نگرفته و پیه تحریم‌های شدید و حداکثری آمریکا را به تن مالیده- که البته این تحریم‌ها اگر شامل فروش گاز و انرژی روسیه و به خصوص خط لوله روسیه که تامین‌کننده بیش از ۴۰ درصد گاز طبیعی اروپاست، شود، آسیب‌های اقتصادی زیادی برای مسکو به وجود خواهد آورد.
پوتین اما تاکنون راضی به مصالحه با غرب و عقب‌کشیدن نیروهایش نشده- و به باور واشنگتن قصد حمله به اوکراین و سرنگونی دولت این کشور و نصب یک رئیس‌جمهور طرفدار روسیه را دارد. تصمیمی که می‌تواند اوکراین را به بخشی از حوزه مشترک‌المنافع روسیه تبدیل کند!
علاوه بر ترکیه و اردوغان که به رغم جدی نگرفتن احتمال وقوع جنگ، اما، با نگرانی بحران اوکراین و تحولات منطقه را پیگیری می‌کند، این بحران برای جمهوری اسلامی ایران هم اهمیت زیادی دارد. در واقع ایران به دقت در حال نظاره و تحلیل اوضاع است تا در موقع مناسب از فرصتی که شرایط ممکن است در اختیارش قرار دهند، استفاده کند. این در حالی است که به باور بسیاری از کشورهای خاورمیانه بحران اوکراین در اصل یک مقابله نیابتی بین روسیه- آمریکا- اروپا است که بعید است خاورمیانه نیز در شعله‌های این جنگ بسوزد. جمهوری اسلامی ایران اما با نظاره دقیق اوضاع و تحلیل عواقب درگیری و به خصوص تبعات تحریم و قطع انتقال گاز روسیه به اروپا- که ممکن است پای قطر را نیز به بحران باز کند، منتظر فرصتی برای ایفای نقش خود در این بازی بین‌المللی است. مثل مصر و اسرائیل- که اینان نیز نگران از تاثیر این بحران بر واردات گندم خود از اوکراین، با دقت تحولات منطقه را نظاره‌گرند.
این یعنی یک درگیری ظاهرا دور و بی‌ارتباط به خاورمیانه به دلیل ارزش و اهمیت استراتژیک منطقه به سهولت می‌تواند کشورهایی مانند ایران، ترکیه، قطر، مصر، رژیم صهیونیستی و حتی عربستان سعودی و امارات متحده عربی را نیز درگیر کرده و مجبور به مداخله و ایفای نقش کند. اتفاقی که البته حداقل برای ترکیه چندان دلپذیر نمی‌تواند باشد. در واقع به نظر می‌رسد نگرانی و هراس اردوغان، بیش از جنگ در اوکراین، از تحریم‌های آمریکا علیه روسیه و اجبار ترکیه به حمایت و جانبداری از آمریکا است که به خصوص در متن بحران‌های اقتصادی چند ماه اخیر ترکیه و با توجه به این واقعیت که اقتصاد ترکیه به شدت به اقتصاد روسیه وابسته است، برای اقتصاد این کشور می‌تواند ویرانگر باشد.
برای توضیح بهتر ماجرا باید به این موضوع اشاره کرد که در شرایطی که روابط اقتصادی ترکیه و روسیه صدها شرکت ترکیه‌ای فعال در روسیه و البته میلیاردها دلار هزینه حضور گردشگران روسی در ترکیه و نیز همکاری نزدیک دو کشور در جنگ سوریه را شامل است، اجبار رجب طیب اردوغان برای حمایت از آمریکا در نبرد اقتصادی با روسیه برای ترک‌ها کمرشکن خواهد بود و به ویژه خط لوله گاز ترک‌استریم ۲ و البته ساخت کانال استانبول- به عنوان یک تنگه موازی با بسفر- و ایجاد اتصال بین دریای سیاه و دریای مرمره را (که روسیه نگران است به گذرگاه نظامی ناتو تبدیل شود و امریکا هم نگران است که کشتی‌های جنگی روسیه را به دریای مدیترانه برساند) با مخاطره روبرو خواهد کرد.
بحران اوکراین البته به رغم نگرانی‌هایی که برای ترکیه به وجود آورده، برای ایران می‌تواند فرصتی بی‌بدیل برای تبدیل شدن به یکی دیگر از منابع تامین گاز اروپا ایجاد کند. به خصوص بعد از کشف میدان عظیم چالوس در دریای خزر- که می‌تواند ایران را به بزرگ‌ترین تولیدکننده گاز جهان تبدیل کند. در چنین شرایطی کمترین اختلالی در تامین گاز اروپا از سوی روسیه، می‌تواند تهران را که ماه گذشته از آمادگی خود برای تامین حداقل ۲۰ درصد از گاز مورد نیاز اروپا خبر داده، به عنوان بزرگ‌ترین تامین‌کننده بالقوه گاز اروپا معرفی کرده- و روند افزایش نقش ایران در تامین انرژی مورد نیاز اروپا را تسریع کند.
بحران اوکراین در خاورمیانه برای قطر نیز فرصتی برای حضور پررنگ‌تر در اروپا ایجاد خواهد کرد. این کشور که در کنار ایران روی بزرگ‌ترین مخزن گاز طبیعی جهان نشسته؛ به بایدن قول داده در صورت قطع صادرات گاز طبیعی روسیه گاز مورد نیاز اروپا را تامین خواهد کرد. این در حالی است که این کشور قراردادهای بلندمدتی برای تامین انرژی فسیلی شرق آسیا دارد و این امر می‌تواند تعهد قطر را با خلل مواجه کند. با این حال قطر که اخیرا از سوی جو بایدن به عنوان متحد اصلی غیر عضو ناتوی آمریکا معرفی شده، نمی‌خواهد این جایگاه را که در حال حاضر تنها ۱۸ کشور و البته تنها دو کشور حاشیه خلیج فارس از آن برخوردارند، از دست بدهد. این یعنی تلاش اروپا و امریکا برای یافتن جایگزین‌هایی برای گاز روسیه با هدف کاهش اهرم فشار پوتین بر اقتصاد اروپا، حداقل تا زمانی که جهان ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر را افزایش دهد، روند شریک کردن کشورهای خاورمیانه با قدرت‌های بزرگ را تسریع خواهد کرد.
انتهای پیام
