چهل حدیث از امام صادق علیه السلام

سپاه عقل

^{الإمام الصّادق عليه‌السلام :}

ـ فى بَيانِ جُنودِ العَقلِ وَالجَهلِ ـ: ... السَّعادَةُ وضِدُّهَا الشَّقاوَةُ، وَالتَّوبَةُ وضِدُّهَا الإِصرارُ، وَالاِستِغفارُ وضِدُّهُ الاِغتِرارُ .

امام صادق عليه‌السلام ـ در بيان سپاهيان خِرد و نادانى ـ: ... خوش‌بختى كه ضدّ آن نگون‌بختى است ؛ توبه كه ضدّ آن پايدارى [بر گناه] است ؛ آمرزش خواستن كه ضدّ آن غفلت است.

_{الكافي : ج ۱ ص ۲۲ ح ۱۴ ، دانشنامه قرآن و حديث جلد ۱۷ ، ص : ۴۶۲}

زیارت و هدیه

^{الإمام الصّادق عليه‌السلام :}

مَن لَم يَقدِر عَلى صِلَتِنا فَليَصِل صالِحي مَوالينا ؛ يُكتَب لَهُ ثَوابُ صِلَتِنا، ومَن لَم يَقدِر عَلى زِيارَتِنا فَليَزُر صالِحي مَوالينا ؛ يُكتَب لَهُ ثَوابُ زِيارَتِنا.

هر كه قادر نيست به ما صله (هديه) دهد، به دوستان نيك ما هديه دهد كه همان ثوابِ هديه دادن به ما برايش نوشته مى‌شود و هر كه قادر نيست به زيارت ما بيايد، به زيارت دوستان نيك ما برود كه همان ثوابِ زيارت ما برايش نوشته مى‌شود.

_{ثواب الأعمال : ص ۱۲۴ ح ۱ ، دانشنامه قرآن و حديث جلد ۱۸ ، ص : ۵۳۸}

^{الإمام الصّادق عليه‌السلام :}

إذَا انصَرَفَ الرَّجُلُ مِن إخوانِكُم مِن زِيارَتِنا أو زِيارَةِ قُبورِنا فَاستَقبِلوهُ، وسَلِّموا عَلَيهِ، وهَنِّؤُوهُ بِما وَهَبَ اللّهُ لَهُ، فَإِنَّ لَكُم مِثلَ ثَوابِهِ، ويَغشاكُم ثَوابٌ مِثلُ ثَوابِهِ مِن رَحمَةِ اللّهِ .

هر گاه يكى از برادران شما از زيارت ما يا زيارت قبور ما باز گشت، به استقبالش برويد و به او سلام كنيد و براى اين نعمتى كه خداوند به او بخشيده است، به او شادباش بگوييد. كه براى شما نيز ثوابى مانند ثواب او خواهد بود و پاداشى همانند پاداش او، يعنى رحمت خدا، شما را نيز در برمى‌گيرد.

_{بحار الأنوار : ج ۱۰۲ ص ۳۰۲ ح ۱ ، دانشنامه قرآن و حديث جلد ۱۸ ، ص : ۵۳۸}

برآوردن نیازهای مردم

^{الإمام الصّادق عليه‌السلام :}

ما قَضى مُسلِمٌ لِمُسلِمٍ حاجَةً إلاّ ناداهُ اللّهُ تَبارَكَ وتَعالى: عَلَيَّ ثَوابُكَ، ولا أرضى لَكَ بِدونِ الجَنَّةِ .

هيچ مسلمانى حاجت مسلمانى را روا نمى‌كند، مگر آن كه خداوند ـ تبارك و تعالى ـ او را ندا دهد: «ثواب تو بر عهده من است و براى تو، به [چيزى]جز بهشت، راضى نمى‌شوم».

_{الكافي : ج ۲ ص ۱۹۴ ح ۷ ، دانشنامه قرآن و حديث جلد ۱۸ ، ص : ۴۶۰}

^{الإمام الصّادق عليه‌السلام :}

قَضاءُ حاجَةِ المُؤمِنِ أفضَلُ مِن ألفِ حَجَّةٍ مُتَقَبَّلَةٍ بِمَناسِكِها .

برآوردن نياز مؤمن، برتر است از هزار حجّى كه با مناسكش پذيرفته شود.

_{الأمالي للصدوق : ص ۳۰۸ ح ۳۵۳ ، دانشنامه قرآن و حديث جلد ۱۸ ، ص : ۵۰۴}

^{الإمام الصّادق عليه‌السلام :}

قُلتُ لَهُ: أيُّ الأَعمالِ هُوَ أفضَلُ بَعدَ المَعرِفَةِ ؟ قالَ: ما مِن شَيءٍ بَعدَ المَعرِفَةِ يَعدِلُ هذِهِ الصَّلاةَ ـ ثُمَّ ذَكَرَ عليه‌السلام الزَّكاةَ وَالحَجَّ وغَيرَها، إلى أن قالَ ـ: وَالحَجَّةُ عِندَهُ خَيرٌ مِن بَيتٍ مَملوءٍ ذَهَبا، لا بَل خَيرٌ مِن مِل‌ءِ الدُّنيا ذَهَبا وفِضَّةً، تُنفِقُهُ في سَبيلِ اللّهِ عز و جل، وَالَّذي بَعَثَ مُحَمَّدا بِالحَقِّ بَشيرا ونَذيرا، لَقَضاءُ حاجَةِ امرِىٍٔمُسلِمٍ وتَنفيسُ كُربَتِهِ، أفضَلُ مِن حَجَّةٍ وطَوافٍ وحَجَّةٍ وطَوافٍ ـ حَتّى عَقَدَ عَشرا ـ .

الأمالى، طوسى ـ به نقل از زرعه ـ: به امام صادق عليه‌السلام گفتم: بهترين اعمال بعد از شناخت چيست؟

فرمود: «بعد از شناخت، هيچ عملى با اين نماز برابرى نمى‌كند». سپس از زكات و حج و جز اينها نام بُرد تا آن كه فرمود: «و حج، در نزد خداوند، برتر از يك اتاق پُر از طلا، نه، بلكه بهتر از همه دنيايى است كه طلا و نقره شود و در راه خداى عز و جل انفاقش كنى. سوگند به آن كه محمّد را برانگيخت تا نويد و هشدار دهد، برآوردن نياز يك انسان مسلمان و رفع غم و گرفتارى او از يك حجّ و يك طواف، و يك حجّ و يك طواف ـ تا ده تا برشمرد ـ برتر است!».

_{الأمالي للطوسي : ص ۶۹۴ ح ۱۴۷۸ ، دانشنامه قرآن و حديث جلد ۱۸ ، ص : ۵۰۴}

صبر

^{الإمام الصّادق عليه‌السلام :}

ما مِن عَبدٍ مُسلِمٍ ابتَلاهُ اللّهُ عز و جل بِمَكروهٍ وصَبَرَ، إلاّ كَتَبَ اللّهُ لَهُ أجرَ ألفِ شَهيدٍ .

هيچ بنده مسلمانى نيست كه خداى عز و جل، او را دچار امر ناگوارى كند و او شكيبايى ورزد، مگر اين كه خداوند برايش اجر هزار شهيد را بنويسد.

_{المؤمن : ص ۱۶ ح ۷ ، دانشنامه قرآن و حديث جلد ۱۸ ، ص : ۴۶۸}

ذکر و یاد خدا

^{الإمام الصّادق عليه‌السلام :}

لا يَكتُبُ المَلَكُ إلاّ ما سَمِعَ، وقالَ اللّهُ عز و جل: «وَاذْكُر رَّبَّكَ فِى نَفْسِكَ تَضَرُّعًا وَخِيفَةً» ( ۱) فَلا يَعلَمُ ثَوابَ ذلِكَ الذِّكرِ في نَفسِ الرَّجُلِ غَيرُ اللّهِ عز و جل لِعَظَمَتِهِ .

امام باقر عليه‌السلام يا فرشته، جز آنچه را مى‌شنود، نمى‌نويسد. خداوند عز و جل فرموده است: «و پروردگارت را در دل خويش با زارى و ترس، ياد كن». پس [اندازه] پاداش اين ياد كردن درونىِ آدمى را به جهت عظمتى كه دارد، كسى جز خداوند عز و جل نمى‌داند.

_{( ۱ ) الأعراف : ۲۰۵ . الكافي : ج ۲ ص ۵۰۲ ح ۴ ، دانشنامه قرآن و حديث جلد ۱۸ ، ص : ۲۴۲}

بخشش و انفاق

^{الإمام الصّادق عليه‌السلام :}

« وَاللَّهُ يُضَعِفُ لِمَن يَشَآءُ» ( ۱) لِمَن أنفَقَ مالَهُ ابتِغاءَ مَرضاتِ اللّهِ .

[آيه] «خدا براى هر كه بخواهد، دو چندان مى‌كند»، در باره كسى است كه دارايىِ خود را براى جلب خشنودىِ خدا انفاق كند.

_{( ۱ ) البقرة : ۲۶۱ . تفسير القمّي : ج ۱ ص ۹۲ ، دانشنامه قرآن و حديث جلد ۱۸ ، ص : ۴۰۰}

گریه برای اهل بیت علیهم السلام

^{الإمام الصّادق عليه‌السلام :}

لِكُلِّ شَيءٍ ثَوابٌ إلاَّ الدَّمعَةَ فينا .

براى هر عملى، پاداشى [معيّن] است، جز اشك ريختن براى ما [كه پاداش آن، حدّ و اندازه ندارد].

_{كامل الزيارات : ص ۲۱۱ ح ۳۰۲ ، دانشنامه قرآن و حديث جلد ۱۸ ، ص : ۲۴۴}

باقیات الصالحات

^{الإمام الصّادق عليه‌السلام :}

خَيرُ ما يُخَلِّفُ الرَّجُلُ بَعدَهُ ثَلاثَةٌ: وَلَدٌ بارٌّ يَستَغفِرُ لَهُ، وسُنَّةُ خَيرٍ يُقتَدى بِهِ فيها، وصَدَقَةٌ تَجري مِن بَعدِهِ .

بهترين چيزى كه انسان از خود بر جاى مى‌گذارد، سه چيز است: فرزند نيكى كه برايش طلب آمرزش كند، روش نيكويى كه در آن از او پيروى شود، و صدقه جارى.

_{الأمالي للطوسي : ص ۲۳۷ ح ۴۲۰ ، دانشنامه قرآن و حديث جلد ۱۸ ، ص : ۲۵۸}

^{الإمام الصّادق عليه‌السلام :}

سِتَّةٌ تَلحَقُ المُؤمِنَ بَعدَ وَفاتِهِ: وَلَدٌ يَستَغفِرُ لَهُ، ومُصحَفٌ يُخَلِّفُهُ، وغَرسٌ يَغرِسُهُ، وقَليبٌ يَحفِرُهُ، وصَدَقَةٌ يُجريها، وسُنَّةٌ يُؤخَذُ بِها مِن بَعدِهِ .

شش چيز است كه [ثواب آنها] بعد از وفات مؤمن به او مى‌رسد: فرزندى كه برايش آمرزش بطلبد، مصحفى كه از خود بر جاى گذارد، نهالى كه بكارد، چاهى كه آن را حفر كند، صدقه‌اى كه جارى سازد، و سنّتى كه بعد از او به كار بسته شود.

_{الكافي : ج ۷ ص ۵۷ ح ۵ ، دانشنامه قرآن و حديث جلد ۱۸ ، ص : ۲۵۲}

جایگاه عقل

^{الإمام الصّادق عليه‌السلام :}

إنَّ اللّهَ خَلَقَ العَقلَ، فَقالَ لَهُ: أقبِل ! فَأَقبَلَ، ثُمَّ قالَ لَهُ: أدبِر ! فَأَدبَرَ، (ثُمَّ قالَ لَهُ: أقبِل)، ثُمَّ قالَ: لا وعِزَّتي وجَلالي، ما خَلَقتُ شَيئا أحَبَّ إلَيَّ مِنكَ، لَكَ الثَّوابُ، وعَلَيكَ العِقابُ .

خداوند، خِرد را آفريد و به او فرمود: «بيا» و او آمد. سپس فرمود: «برگرد» و او برگشت [سپس به او فرمود: «بيا»]. آن گاه فرمود: «به توانمندى و شكوهم سوگند، چيزى نيافريدم كه نزد من، محبوب‌تر از تو باشد. پاداش، براى توست و كيفر، از آنِ تو (معيار و ملاك پاداش و كيفر من خواهى بود)».

_{وسائل الشيعة : ج ۱ ص ۴۱ ح ۶۹ ، دانشنامه قرآن و حديث جلد ۱۸ ، ص : ۳۳۴}

عکس العمل

^{الإمام الصّادق عليه‌السلام :}

لا تَغتَب فَتُغتَبَ، ولا تَحفِر لِأَخيكَ حُفرَةً فَتَقَعَ فيها ؛ فَإِنَّكَ كَما تَدينُ تُدانُ .

غيبت نكن كه از تو غيبت مى‌شود و براى برادرت چاه مَكَن كه خود در آن مى‌افتى؛ زيرا با هر دست بدهى، با همان دست، پس مى‌گيرى.

_{الأمالي للصدوق : ص ۵۰۵ ح ۶۹۷ ، دانشنامه قرآن و حديث جلد ۱۸ ، ص : ۳۳۰}

پاداش دوری از گناه

^{الإمام الصّادق عليه‌السلام :}

مَن خَلا بِذَنبٍ فَراقَبَ اللّهَ تَعالى ذِكرُهُ فيهِ وَاستَحيا مِنَ الحَفَظَةِ ، غَفَرَ اللّهُ عز و جل لَهُ جَميعَ ذُنوبِهِ وإن كانَت مِثلَ ذُنوبِ الثَّقَلَينِ .

هر كس در خلوت [فرصت] گناهى برايش پيش آيد، امّا خداى متعال را در نظر آورد و از فرشتگان نگهبان [خود] شرم كند، خداى عز و جل همه گناهان او را بيامرزد، اگر چه به اندازه گناهان جنّ و انس باشد.

_{كتاب من لا يحضره الفقيه : ج ۴ ص ۴۱۱ ح ۵۸۹۵ ، دانشنامه قرآن و حديث جلد ۱۸ ، ص : ۳۵۶}

ثواب زیارت امام حسین (ع)

^{الإمام الصّادق عليه‌السلام :}

إنَّ للّه‌ عز و جل مَلائِكَةً مُوَكَّلينَ بِقَبرِ الحُسَينِ عليه‌السلام، فَإِذا هَمَّ الرَّجُلُ بِزِيارَتِهِ أعطاهُم ذُنوبَهُ فَإِذا خَطا مَحَوها، ثُمَّ إذا خَطا ضاعَفوا لَهُ حَسَناتِهِ، فَما تَزالُ حَسَناتُهُ تُضاعَفُ حَتّى توجِبَ لَهُ الجَنَّةَ .

خداى عز و جل، فرشتگانى گماشته بر قبر حسين عليه‌السلام دارد كه چون كسى قصد زيارت او را مى‌كند، خداوند، گناهانش را به آن فرشتگان مى‌بخشد و چون گامى بردارد، آنها، آن گناهان را مى‌زُدايند و در گام بعدى، نيكى‌هايش را دوچندان مى‌كنند و اين نيكى‌ها پيوسته افزون مى‌شوند تا جايى كه‌بهشت را برايش واجب مى‌كنند.

_{ثواب الأعمال : ص ۱۱۷ ح ۳۳ ، دانشنامه قرآن و حديث جلد ۱۸ ، ص : ۴۲۰}

داد و ستد و تجارت

^{الإمام الصّادق عليه‌السلام :}

كَسبُ الحَرامِ يَبينُ فِي الذُّرِّيَّةِ

[اثر] درآمد حرام، در نسل، آشكار مى‌شود.

_{الكافي : ج ۵ ص ۱۲۵ ح ۴ ، دانشنامه قرآن و حديث جلد ۱۷ ، ص : ۹۰}

^{الإمام الصّادق عليه‌السلام :}

مَن لَزِم التِّجارَةَ استَغنى عَنِ النّاسِ .

هر كه به تجارت [و كسب و كار] بپردازد، از مردم بى‌نياز شود.

_{المقنع للصدوق : ص ۳۶۳ . دانشنامه قرآن و حديث جلد ۱۷ ، ص : ۳۰}

^{الإمام الصّادق عليه‌السلام :}

إنَّ اللّهَ تَبارَكَ وتَعالى لَيُبغِضُ المُنَفِّقَ سِلعَتَهُ بِالأَيمانِ .

خداوند ـ تبارك و تعالى ـ، فروشنده‌اى را كه كالايش را با سوگند خوردن به فروش مى‌رساند، دشمن مى‌دارد.

_{الأمالي للصدوق : ص ۵۷۱ ح ۷۷۵ ، دانشنامه قرآن و حديث جلد ۱۷ ، ص : ۱۹۶}

^{الإمام الصّادق عليه‌السلام :}

ـ في قَولِ اللّهِ عز و جل: «رِجَالٌ لاَّ تُلْهِيهِمْ تِجَرَةٌ وَ لاَ بَيْعٌ عَن ذِكْرِ اللَّهِ» ـ: كانوا أصحابَ تِجارَةٍ، فَإذا حَضَرَتِ الصَّلاةُ تَرَكُوا التِّجارَةَ وَانطَلَقوا إلَى الصَّلاةِ، وهُم أعظَمُ أجرا مِمَّن لَم يَتَّجِر .

امام صادق عليه‌السلام ـ در باره اين سخن خداوند عز و جل: «مردانى كه نه تجارت و نه معامله‌اى، آنان را از ياد خدا غافل نمى‌كند» ـ: آنان، اهل تجارت بودند ؛ امّا چون وقت نماز مى‌رسيد، تجارت را رها كرده، به سوى نماز مى‌شتافتند و پاداش ايشان، بيش از غير تاجران است.

_{النور : ۳۷ . كتاب من لا يحضره الفقيه : ج ۳ ص ۱۹۲ ح ۳۷۲۰ ، دانشنامه قرآن و حديث جلد ۱۷ ، ص : ۱۸}

^{الإمام الصّادق عليه‌السلام :}

لِيَكُن طَلَبُكَ لِلمَعيشَةِ فَوقَ كَسبِ المُضَيِّعِ، ودونَ طَلَبِ الحَريصِ الرّاضي بِدُنياهُ المُطمَئِنِّ إلَيها، ولكِن أنزِل نَفسَكَ مِن ذلِكَ بِمَنزِلَةِ المُنصِفِ المُتَعَفِّفِ، تَرفَعْ نَفسَكَ عَن مَنزِلَةِ الواهِنِ الضَّعيفِ، وتَكتَسِبْ ما لا بُدَّ مِنهُ .

تلاشت در كسب معيشت، بيشتر از تلاش كسى باشد كه كسب معيشت را فرو نهاده است و كمتر از تلاش آزمندى باشد كه به دنيا، خشنود شده و دل‌بسته است ؛ بلكه ميانه‌رو و خويشتندار باش و از سستى و تنبلى نيز دورى كن و براى كسب آنچه گريزى از آن نيست، تلاش كن.

_{الكافي : ج ۵ ص ۸۱ ح ۸ ، دانشنامه قرآن و حديث جلد ۱۷ ، ص : ۱۴۰}

^{الإمام الصّادق عليه‌السلام :}

لَو أنَّ رَجُلاً أراد أن يَشتَرِيَ ما يَصلُحُ بِهِ مِن مَتاعٍ وغَيرِهِ، لَكانَ مِن حَزمِ الرَّأيِ أن يَستَعينَ بِالتّاجِرِ البَصيرِ بِالتِّجارَةِ، فَيَكونَ ذلِكَ أحوَطَ عَلَيهِ .

هر گاه شخصى بخواهد چيزى را كه لازم دارد، از كالا و غير كالا، بخرد، دورانديشى اقتضا مى‌كند كه از تاجر آشنا به تجارت، كمك بگيرد ؛ زيرا اين به نفع اوست.

_{بحار الأنوار : ج ۹۳ ص ۴۵ ، دانشنامه قرآن و حديث جلد ۱۷ ، ص : ۱۵۰}

^{الإمام الصّادق عليه‌السلام :}

فِي الجَيِّدِ دَعوَتانِ، وفِي الرَّديءِ دَعوَتانِ، يُقالُ لِصاحِبِ الجَيِّدِ: بارَكَ اللّهُ فيكَ وفيمَن باعَكَ، ويُقالُ لِصاحِبِ الرَّديءِ: لا بارَكَ اللّهُ فيكَ ولا فيمَن باعَكَ .

كالاى خوب [دادن به مشترى] دو دعا به همراه دارد و كالاى بد هم دو نفرين. به فروشنده كالاى خوب، گفته مى‌شود: «خدا به تو و به كسى كه اين را به تو فروخته است، بركت دهد» و به فروشنده كالاى بد، گفته مى‌شود: «خدا به تو و به كسى كه اين را به تو فروخته است، بركت ندهد».

_{الكافي : ج ۵ ص ۲۰۱ ح ۱ ، دانشنامه قرآن و حديث جلد ۱۷ ، ص : ۱۲۶}

^{الإمام الصّادق عليه‌السلام :}

غَلاءُ السِّعرِ يُسيءُ الخُلُقَ، ويُذهِبُ الأَمانَةَ، ويُضجِرُ المَرءَ المُسلِمَ .

گرانى قيمت[ها] سبب بداخلاقى مى‌شود، امانتدارى را از ميان مى‌بَرَد و انسان مسلمان را به ستوه مى‌آورد.

_{الكافي : ج ۵ ص ۱۶۴ ح ۶ . دانشنامه قرآن و حديث جلد ۱۷ ، ص : ۳۶۰}

^{الإمام الصّادق عليه‌السلام :}

ـ في قَولِ اللّهِ عز و جل: «تُوبُواْ إِلَى اللَّهِ تَوْبَةً نَّصُوحًا» ـ: هُوَ صَومُ يَومِ الأَربِعاءِ ويَومِ الخَميسِ ويَومِ الجُمُعَةِ

ـ در باره فرموده خداى عز و جل: «به درگاه خدا توبه كنيد، توبه‌اى نصوح» ـ: توبه نصوح، عبارت است از روزه گرفتن در روز چهارشنبه و پنج‌شنبه و جمعه.

_{مؤلّف اين كتاب [شيخ صدوق رحمه‌‌الله] مى‌گويد: يعنى اين سه روز را روزه بگيرد و سپس توبه كند .}

_{معاني الأخبار : ص ۱۷۴ ح ۲ ، دانشنامه قرآن و حديث جلد ۱۷ ، ص : ۴۸۶}

^{الإمام الصّادق عليه‌السلام :}

يا أبا مُحَمَّدٍ، عَلَيكُم بِالوَرَعِ، وَالاِجتِهادِ، وأَداءِ الأَمانَةِ، وصِدقِ الحَديثِ، وحُسنِ الصُّحبَةِ لِمَن صَحِبَكُم، وطولِ السُّجودِ، كانَ ذلِكَ مِن سُنَنِ الأَوّابينَ.قالَ أبو بَصيرٍ: الأَوّابونَ: التَّوّابونَ .

ابو بصير ـ: امام صادق عليه‌السلام فرمود: «اى ابو محمّد! بر شما باد پارسايى و كوشايى [در عبادت و عمل] و امانتدارى و راستگويى و حُسنِ همنشينى با همنشين و طول دادن سجده. اين [كارها] از روش‌هاى بازگشت‌كنندگان است». ابو بصير گفت: بازگشت‌كنندگان، يعنى توبه‌كنندگان.

_{تفسير العياشي : ج ۲ ص ۲۸۶ ح ۴۳ ، دانشنامه قرآن و حديث جلد ۱۷ ، ص : ۵۱۰}

^{الإمام الصّادق عليه‌السلام :}

إنَّ اللّهَ جَلَّ وعَزَّ وَكَّلَ بِالسِّعرِ مَلَكا، فَلَن يَغلُوَ مِن قِلَّةٍ، ولا يَرخُصَ مِن كَثرَةٍ .

خداى عز و جل فرشته‌اى را بر قيمت‌ها گماشته است. بنا بر اين، نه بر اثر كمبود، گرانى به وجود مى‌آيد و نه بر اثر فراوانى، ارزانى.

_{الكافي : ج ۵ ص ۱۶۲ ح ۲ ، دانشنامه قرآن و حديث جلد ۱۷ ، ص : ۳۴۶}

^{الإمام الصّادق عليه‌السلام :}

تَمَسَّكوا بِالخَمسِ، وقَدِّمُوا الاِستِخارَةَ وتَبَرَّكوا بِالسُّهولَةِ، وتَزَيَّنوا بِالحِلمِ، وَاجتَنِبُوا الكَذِبَ، وأَوفُوا المِكيالَ وَالميزانَ .

به نمازهاى پنجگانه چنگ زنيد و پيش از شروع كسب و كار، از خداوند، طلب خير كنيد و بركت را در آسانگيرى بجوييد و به زيور بردبارى آراسته شويد و از دروغ، دورى كنيد و كامل، پيمانه و وزن كنيد.

_{الاصول الستّة عشر : ص ۳۵۴ ح ۵۸۸ ، دانشنامه قرآن و حديث جلد ۱۷ ، ص : ۱۸۲}

^{الإمام الصّادق عليه‌السلام :}

دَخَلَ عَلَيهِ رَجُلٌ يَبيعُ الدَّقيقَ، فَقالَ: إيّاكَ وَالغِشَّ، فَإِنَّ مَن غَشَّ غُشَّ في مالِهِ، فَإِن لَم يَكُن لَهُ مالٌ غُشَّ في أهلِهِ .

عبيس بن هشام به نقل از مردى از يارانش ـ: مرد آردفروشى نزد امام صادق عليه‌السلام آمد. امام عليه‌السلام فرمود: «از فريبكارى بپرهيز ؛ زيرا هر كس فريبكارى كند، در مال او فريبكارى مى‌شود و اگر مالى نداشته باشد، در ناموسش فريب داده شود».

_{الكافي : ج ۵ ص ۱۶۰ ح ۴ ، دانشنامه قرآن و حديث جلد ۱۷ ، ص : ۲۲۴}

^{الإمام الصّادق عليه‌السلام :}

الكَبائِرُ مُحَرَّمَةٌ ؛ وهِيَ: الشِّركُ بِاللّهِ عز و جل... وَالبَخسُ فِي المِكيالِ وَالميزانِ .

گناهان بزرگ، حرام شده‌اند. اين گناهان عبارت‌اند از: شرك به خداى عز و جل... و كم گذاشتن در پيمانه و ترازو.

_{الخصال : ص ۶۱۰ ح ۹ ، دانشنامه قرآن و حديث جلد ۱۷ ، ص : ۲۱۰}

^{الإمام الصّادق عليه‌السلام :}

مَن طَلَبَ قَليلَ الرِّزقِ كانَ ذلِكَ داعِيَةً إلَى اجتِلابِ كَثيرٍ مِنَ الرِّزقِ، ومَن تَرَكَ قَليلاً مِنَ الرِّزقِ كانَ ذلِكَ داعِيَةً إلى ذَهابِ كَثيرٍ مِنَ الرِّزقِ .

هر كه روزىِ اندك را طلب كند، همين او را بر مى‌انگيزد كه روزىِ بسيار را كسب نمايد و هر كه روزىِ اندك را رها نمايد، همين، او را به از دست دادن روزى بسيار مى‌كشانَد.

_{الكافي : ج ۵ ص ۳۱۱ ح ۲۹ ، دانشنامه قرآن و حديث جلد ۱۷ ، ص : ۲۵۲}

^{الإمام الصّادق عليه‌السلام :}

مَن ذَكَرَ اللّهَ عز و جل فِي الأَسواقِ، غَفَرَ لَهُ بِعَدَدِ أهلِها .

هر كه در بازارها ذكر خداوند عز و جل بگويد، به شمارِ اهل آنها از گناهانش آمرزيده مى‌شود.

_{كتاب من لا يحضره الفقيه : ج ۳ ص ۲۰۰ ح ۳۷۵۶ ، دانشنامه قرآن و حديث جلد ۱۷ ، ص : ۳۳۲}

^{الإمام الصّادق عليه‌السلام :}

ثَلاثَةٌ مِنَ السَّعادَةِ: الزَّوجَةُ المُؤاتِيَةُ، وَالأَولادُ البارّونَ، وَالرَّجُلُ يُرزَقُ مَعيشَتَهُ بِبَلَدِهِ ؛ يَغدو إلى أهلِهِ ويَروحُ .

سه چيز از خوش‌بختى است: همسر سازگار، فرزندان نيك، و اين كه [منبعِ] روزى انسان در شهر خودش باشد و بام و شام با خانواده اش به سر بَرَد.

_{الكافي : ج ۵ ص ۲۵۸ ح ۲ ، دانشنامه قرآن و حديث جلد ۱۷ ، ص : ۱۶۴}

^{الإمام الصّادق عليه‌السلام :}

أيُّما عَبدٍ أقالَ مُسلِما في بَيعٍ أقالَهُ اللّهُ تَعالى عَثرَتَهُ يَومَ القِيامَةِ .

هر بنده‌اى كه تقاضاى مسلمانى را براى فسخ معامله‌اى بپذيرد، خداوند متعال در روز قيامت، از لغزش‌هاى او در گذرد.

_{الكافي : ج ۵ ص ۱۵۳ ح ۱۶ ، دانشنامه قرآن و حديث جلد ۱۷ ، ص : ۱۳۶}

توبه و استغفار

^{الإمام الصّادق عليه‌السلام :}

ـ لَمّا سُئِلَ عَن قَولِ اللّهِ عز و جل: «وَلَيْسَتِ التَّوْبَةُ لِلَّذِينَ يَعْمَلُونَ السَّيِّاتِ حَتَّى إِذَا حَضَرَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قَالَ إِنِّى تُبْتُ الْٔنَ» ـ: ذاكَ إذا عايَنَ أمرَ الآخِرَةِ .

ـ در پاسخ به سؤال از آيه «و توبه كسانى كه كارهاى بد انجام مى‌دهند و هنگامى كه مرگ يكى از آنها فرا مى‌رسد، مى‌گويد: الآن توبه كردم، پذيرفته نيست...» ـ: آن، زمانى است كه امر آخرت را مشاهده كند.

_{كتاب من لا يحضره الفقيه : ج ۱ ص ۱۳۳ ح ۳۵۲ ، دانشنامه قرآن و حديث جلد ۱۷ ، ص : ۵۶۸}

^{الإمام الصّادق عليه‌السلام :}

مَن هَمَّ بِحَسَنَةٍ فَلَم يَعمَلها كُتِبَت لَهُ حَسَنَةٌ، فَإِن عَمِلَها كُتِبَت لَهُ عَشرُ أمثالِها، ويُضاعِفُ اللّهُ لِمَن يَشاءُ إلى سَبعِمِئَةٍ. ومَن هَمَّ بِسَيِّئَةٍ فَلَم يَعمَلها لَم تُكتَب عَلَيهِ حَتّى يَعمَلَها، فَإِن لَم يَعمَلها كُتِبَت لَهُ حَسَنَةٌ بِتَركِهِ لِفِعلِها، وإن عَمِلَها اُجِّلَ تِسعَ ساعاتٍ ؛ فَإِن تابَ ونَدِمَ عَلَيها لَم تُكتَب عَلَيهِ، وإن لَم يَتُب ولَم يَندَم عَلَيها كُتِبَت عَلَيهِ سَيِّئَةٌ .

هر كس آهنگ كار نيكى كند، ولى آن را انجام ندهد، برايش يك كار نيك مى‌نويسند و اگر انجامش بدهد، برايش ده كار نيك مى‌نويسند و خداوند براى هر كه بخواهد تا هفتصد برابرش مى‌گردانَد، و هر كس آهنگِ كار بدى كند، ولى آن را انجام ندهد، آن را برايش نمى‌نويسند تا آن گاه كه انجامش دهد، اگر انجامش نداد، به سبب انجام ندادنش يك كار نيك برايش مى‌نويسند و اگر انجامش داد، تا نُه ساعت به او مهلت مى‌دهند. اگر از آن پشيمان شد و توبه كرد، آن را برايش نمى‌نويسند و اگر پشيمان نشد و توبه نكرد، يك گناه برايش مى‌نويسند.

_{التوحيد : ص ۴۰۸ ح ۷ ، دانشنامه قرآن و حديث جلد ۱۷ ، ص : ۵۱۲}

^{الإمام الصّادق عليه‌السلام :}

إنَّ العَبدَ إذا أذنَبَ ذَنبا اُجِّلَ مِن غُدوَةٍ إلَى اللَّيلِ ؛ فَإِنِ استَغفَرَ اللّهَ لَم يُكتَب عَلَيهِ. ( ۲ )

هر گاه بنده، گناهى مرتكب شود، از بامداد تا شب به او مهلت داده مى‌شود. اگر از خدا آمرزش خواست، آن گناه برايش نوشته نمى شود.

_{الكافي : ج ۲ ص ۴۳۷ ح ۱ ، دانشنامه قرآن و حديث جلد ۱۷ ، ص : ۵۱۴}

^{الإمام الصّادق عليه‌السلام :}

تَأخيرُ التَّوبَةِ اغتِرارٌ، وطولُ التَّسويفِ حَيرَةٌ، وَالاِعتِلالُ عَلَى اللّهِ هَلَكَةٌ، وَالإِصرارُ عَلَى الذَّنبِ أمنٌ لِمَكرِ اللّهِ، ولا يَأمَنُ مَكرَ اللّهِ إلاَّ القَومُ الخاسِرونَ _(*)

به تأخير افكندن توبه، غفلت است و امروز و فردا كردن بسيار، مايه حيرت است و بهانه تراشى براى خدا، موجب هلاكت است و مداومت بر گناه، ايمن پنداشتن خود از مكر خداست، و از مكر خدا خود را در امان نمى‌پندارند، مگر مردمان زيانكار.

_{(*) تضمين للآية ۹۹ من سورة الأعراف .}

_{الإرشاد : ج ۲ ص ۲۰۵ ، دانشنامه قرآن و حديث جلد ۱۷ ، ص : ۵۱۸}

^{الإمام الصّادق عليه‌السلام :}

ما مِن عَبدٍ أذنَبَ ذَنبا فَنَدِمَ عَلَيهِ إلاّ غَفَرَ اللّهُ لَهُ قَبلَ أن يَستَغفِرَ، وما مِن عَبدٍ أنعَمَ اللّهُ عَلَيهِ نِعمَةً فَعَرَفَ أنَّها مِن عِندِ اللّهِ إلاّ غَفَرَ اللّهُ لَهُ قَبلَ أن يَحمَدَهُ .

هيچ بنده‌اى نيست كه گناهى كند و از آن پشيمان شود، مگر اين كه خداوند، او را پيش از استغفار كردن، بيامرزد، و هيچ بنده‌اى نيست كه خداوند به او نعمتى دهد و او آن را از جانب خدا بداند، مگر اين كه خداوند، او را پيش از آن كه سپاسش گويد، بيامرزد.

_{الكافي : ج ۲ ص ۴۲۷ ح ۸ ، دانشنامه قرآن و حديث جلد ۱۷ ، ص : ۴۶۸}

^{الإمام الصّادق عليه‌السلام :}

يَنبَغي لِلتّائِبِ أن يَكونَ فِي النّاسِ كَظَبيَةٍ مَجروحَةٍ فِي الظِّباءِ .

توبه كننده بايد در ميان مردم، چونان ماده آهوى زخمى در ميان آهوان باشد.

_{مستدرك الوسائل : ج ۱۲ ص ۱۳۶ ح ۱۳۷۱۳ ، دانشنامه قرآن و حديث جلد ۱۷ ، ص : ۴۸۲}

^{الإمام الصّادق عليه‌السلام :}

ـ في قَولِهِ تَعالى: «فَإِنَّهُ كَانَ لِلْأَوَّ بِينَ غَفُورًا» ـ: هُمُ التَّوّابونَ المُتَعَبِّدونَ .

امام صادق عليه‌السلام ـ در باره فرموده خداى متعال: «قطعا او آمرزنده بازگشت‌كنندگان است» ـ: يعنى توبه‌كنندگانِ عبادت‌پيشه.

_{تفسير العيّاشي : ج ۲ ص ۲۸۶ ح ۴۲ ، دانشنامه قرآن و حديث جلد ۱۷ ، ص : ۵۱۰}

^{الإمام الصّادق عليه‌السلام :}

إذا بَلَغَتِ النَّفسُ هاهُنا ـ وأَشارَ بِيَدِهِ إلى حَلقِهِ ـ لَم يَكُن لِلعالِمِ تَوبَةٌ، ثُمَّ قَرَأَ:«إِنَّمَا التَّوْبَةُ عَلَى اللَّهِ لِلَّذِينَ يَعْمَلُونَ السُّوءَ بِجَهَلَةٍ » _(*)

هر گاه جان به اين جا رسد ـ و با دست خود به گلويش اشاره كرد ـ توبه عالم (كسى كه دانسته گناه كرده) پذيرفته نمى‌شود. سپس اين آيه را تلاوت كرد: «همانا توبه به درگاه خدا براى كسانى است كه نادانسته بدى مى‌كنند».

_{(*) النساء : ۱۷ .}

_{الكافي : ج ۱ ص ۴۷ ح ۳ . دانشنامه قرآن و حديث جلد ۱۷ ، ص : ۵۵۲}

روزی

^{الإمام الصّادق عليه‌السلام :}

الجُلوسُ بَعدَ صَلاةِ الغَداةِ فِي التَّعقيبِ وَالدُّعاءِ حَتّى تَطلُعَ الشَّمسُ، أبلَغُ في طَلَبِ الرِّزقِ مِنَ الضَّربِ فِي الأَرضِ .

نشستن پس از نماز صبح و پرداختن به تعقيبات و دعا تا طلوع خورشيد، براى جلب روزى مؤثّرتر از تلاش براى آن است.

_{تهذيب الأحكام : ج ۲ ص ۱۳۸ ح ۵۳۹ ، دانشنامه قرآن و حديث جلد ۱۷ ، ص : ۲۵۸}

_{انتهای پیام}