به گزارش «شیعه نیوز»، شیخ طوسی نویسنده کتاب «التبیان فی تفسیر القرآن» است. کتاب التبیان نخستین تفسیر نوشته شیعیان است که تمام سوره‌های قرآن را در برمی‌گرفت.
بیست و دوم محرم مصادف با سالروز درگذشت شیخ طوسی، اندیشمند برجسته اسلامی است.
محمد بن حسن بن علی بن حسن مشهور به شیخ طوسی و شیخ الطائفه، از مشهورترین محدثان و فقیهان شیعه است. طوسی در ۲۳ سالگی از خراسان به عراق آمد و از محضر اساتیدی چون شیخ مفید و سید مرتضی استفاده کرد. خلیفه عباسی، القائم بامر الله، کرسی تدریس کلام بغداد را به او سپرد. وی در این جایگاه بود تا اینکه بغداد به دست ترکان سلجوقی سقوط کرد و در سال ۴۴۷ طغرل وارد بغداد شد و کتابخانه شاپور را سوزاند.
وی به نجف رفت و در آنجا تدریس و فعالیت علمی خود را شروع کرد. شیخ توانست اوضاع تحصیلی آشفته و نابسامان نجف را تحت نظم درآورد و حلقه‌های درسی را تشکل بخشد. عده‌ای اندک، از کسانی که همراه شیخ از بغداد به نجف رفته یا شهرتش را شنیده بودند، به او پیوستند و دیری نپایید که شهر نجف مرکزیت علمی و فکری تشیع را از آن خود کرد.
شیخ طوسی از سرآمدان مکتب کلامی عقلگرای بغداد بود و روش استادان خود سید مرتضی و شیخ مفید را ادامه داد و به کمال رساند. شیخ طوسی در زمینه‌های مختلف علوم دینی به تالیف کتاب پرداخت و از رهگذر نفوذی که در جامعه علمی شیعه یافت و شاگردان بسیاری تربیت کرد و تاثیری دیرپای بر تفکر علمای شیعه گذارد. اجتهاد و عقلگرایی در فقه و عقاید شیعه با کوشش‌های شیخ طوسی بین شیعیان شیوه غالب شد و به سیطره روش اخبارگرایی برای چند سده پایان داد. وی را احیاگر علم اصول فقه و اجتهاد و نخستین کسی شمرده‌اند که باعث ورود اجتهاد به فقه شیعه شد.
یکی دیگر از تاثیرات و ابتکارات شیخ طوسی، استفاده از احادیث اهل سنت و استنتاج از مسائل کلامی آنان است. این استفاده باعث ورود فرهنگ اهل سنت در کتب شیعه و انتقال آرا شیعه به دیگران بود، تفاسیر مهمی چون مجمع البیان و تفسیر ابو الفتوح رازی نیز از این تاثیر فرهنگی در امان نمانده و یک سری مسائلی را که مورد اختلاف و یا انکار شیعیان می‌باشد، در متن خود آورده‌اند که اخیرا عالم وارسته و مجاهد، علامه مرتضی عسکری با تحقیقات سی ساله خود ریشه این کجروی‌ها را یافته و آن‌ها را افشا نمود که تحقیقات ایشان در جای خود ارزشمند می‌باشد.
در عظمت علمی شیخ طوسی همین بس که وی مولف کتاب تهذیب و استبصار، دو کتاب از کتب اربعه شیعه است. علاوه بر این، شیخ طوسی نویسنده کتاب «التبیان فی تفسیر القرآن» است. کتاب التبیان نخستین تفسیر نوشته شیعیان است که تمام سوره‌های قرآن را در برمی‌گرفت. تفسیرهای شیعیان پیش از شیخ طوسی تنها به نقل روایاتی در تفسیر آیات قرآن بسنده می‌کردند. توجه شیخ طوسی به آرای دانشمندان شیعه و سنی و نقد و بررسی آرای تفسیری دیگر مفسران، استفاده از متون ادبی عرب پیش از اسلام و ارائه اطلاعات درباره لغات غریب قرآن و اختلاف قرائت و مسائل فقهی و کلامی و بلاغی آیات قرآن از جمله ویژگی‌های این تفسیر است.
از دید برخی، دیگر ویژگی روش تفسیری شیخ طوسی، رویکرد اجتهادی و عقل گرایانه او در تفسیر قران است که با رویکرد روایی مفسران قبل از او متفاوت بود. شیخ طوسی با استناد به آیات قرآنی، قرآن را متنی قابل فهم برای عقل بشر می‌داند و روایاتی را که تنها راه فهم قرآن را مراجعه به احادیث می‌دانند، نمی‌پذیرد.
انتقاداتی نیز بر شیخ طوسی وارد کرده‌اند، مانند اعتماد به مصادر نامعتبری مانند نسخه مصحَّف رجال کشی یا الفهرست ابن‌ندیم، درآمیختن روایات کتاب‌های معتبر با روایات کتاب‌های نامعتبر که موجب رواج روایات کتاب‌های نامعتبر گردید، دقت نکردن در نقل متن و سند احادیث و وقوع تصحیف و تحریف در آن‌ها و شتابزدگی و کم دقتی و تأویل روایات معارض با یکدیگر و تحمیل در تطبیق دادن آن‌ها، و برگزیدن روش‌های متفاوت علمی در آثار گوناگونش.
شیخ طوسی دوازده سال در نجف زندگی کرد و در سال ۴۶۰ قمری شب دوشنبه، ۲۲ محرم درگذشت و شاگردانش حسن بن مهدی سلیقی، حسن بن عبدالواحد عین زربی، و ابوالحسن لولوی او را غسل داده و در خانه‌اش دفن کردند. طبق وصیت شیخ، این خانه، به مسجد تبدیل شد. مسجد شیخ طوسی (که جامع الشیخ الطوسی نیز نامیده می‌شود) امروزه از مساجد مشهور نجف است.
انتهای پیام
