«شیعه نیوز»: بایدها و نبایدهایی که در احکام شرعی بیان می‌شود همگی تابع مصالح واقعی است تا انسان به واسطه انجام و رعایت آن بایدها و نبایدها به قرب الهی که راز آفرینش انسان محسوب می‌شود، نائل شود. یکی از آن احکام که باید در ماه مبارک رمضان رعایت شود مربوط به اعمال زناشویی است که مراجع تقلید در رساله‌های توضیح المسائل به سوالات متداولی که در این زمینه وجود دارد پاسخ داده‌اند که برخی از آن به شرح ذیل است:
آیت الله خامنه‌ای:
سوال ۹۷- مردی که نمی‌تواند روزه بگیرد، آیا می‌تواند با همسر روزه دار خود نزدیکی کند؟
ج) خیر، جایز نیست.
سوال ۹۸- اگر مردی با همسرش در روز ماه رمضان شوخی و ملاعبه نماید، آیا به روزه اش ضرر می‌رساند؟
ج) اگر منجر به انزال منی نشود، به روزه خللی وارد نمی‌کند.
سوال ۹۹- اگر شوهر با همسر خود در ماه رمضان جماع نماید و زن نیز به آن راضی باشد چه حکمی دارد؟
ج) بر هر یک از آنان حکم افطار عمدی جاری است و علاوه بر قضا، کفاره هم بر هر دو واجب است.
سوال ۱۰۰- اگر شخص روزه دار در اثر فراموشی آمیزش جنسی کند آیا به روزه اش ضرر می‌رساند؟
ج) اگر فراموش کند که روزه است و آمیزش جنسی کند، روزه او باطل نمی‌شود، ولی هر لحظه که یادش آمد باید فوراً از حال آمیزش خارج شود.
سوال ۱۳۵. اگر مکلف علم داشته باشد به این که استمنا روزه را باطل می‌کند، ولی عمداً آن را انجام دهد، آیا کفاره جمع بر او واجب می‌شود؟
ج) اگر عمداً استمنا کند و منی هم از او خارج شود، کفاره جمع بر او واجب نمی‌شود لکن احتیاط مستحب آن است که کفاره جمع بپردازد.
سوال ۱۳۶. شخصی چندین سال عادت به استمنا در ماه رمضان و غیر آن داشته است، نماز و روزه او چه حکمی دارد؟
ج) استمنا مطلقاً حرام است و اگر منجر به خروج منی شود، موجب غسل جنابت هم می‌شود، و اگر این عمل در حال روزه در روز ماه رمضان صورت بگیرد، در حکم افطار عمدی با حرام است، و اگر نماز و روزه را با حالت جنابت و بدون غسل و تیمم انجام دهد، نماز و روزه اش باطل و قضای آنها واجب است.
سوال ۱۳۷. شخص روزه داری در ماه رمضان به صحنه شهوت انگیزی نگاه کرده و جنب شده است. آیا با این کار روزه اش باطل می‌شود؟
ج) اگر نگاه کردن او به قصد انزال بوده و یا می‌دانسته که اگر به آن منظره نگاه کند، جنب می‌شود و یا عادت او بر این بوده است و در عین حال عمداً نگاه کرده و جنب شده، حکم جنابت عمدی را دارد یعنی هم قضا بر عهده او می‌باشد و هم کفاره.
سوال ۱۳۸. در ماه مبارک رمضان بدون وجود هیچیک از آثار استمنا فقط بر اثر حالتی که هنگام مکالمه تلفنی با یک زن نامحرم در خود احساس کردم مایع منی از من خارج شد، با توجه به این که مکالمه با او به قصد لذت نبوده، آیا روزه ام باطل است یا خیر؟ در صورت بطلان، آیا کفاره هم بر من واجب است یا خیر؟
ج) اگر خروج منی بر اثر صحبت با یک زن جز عادت‌های قبلی شما نبوده و به طور غیر ارادی از شما خارج شده است، موجب بطلان روزه نمی‌شود و چیزی هم بر اثر آن بر شما واجب نیست.
سوال ۱۴۱. اگر شخص روزه داری در ماه مبارک رمضان بعد از نماز صبح یا ظهر بخوابد و در خواب به صورت غیر عمد محتلم شود تکلیف چیست؟ آیا روزه آن شخص باطل می‌شود؟
ج) روزه اش صحیح است.
سوال ۱۴۲. اگر شخصی قبل از اذان صبح یا بعد از آن بخوابد و در خواب جنب شده و بعد از اذان بیدار شود، چه مدتی برای غسل کردن وقت دارد؟
ج) در فرض سوال، جنابت به روزه آن روز او ضرر نمی‌زند، ولی واجب است که برای نماز غسل کند و می‌تواند غسل را تا وقت نماز به تأخیر بیندازد.
سوال ۱۴۳. اگر بعد از نماز فجر در ماه رمضان محتلم شوم چه باید بکنم؟
ج) روزه صحیح است و برای نماز ظهر باید غسل کنید.
حضرت آیت الله صافی گلپایگانی:
مسأله ۱۵۹۳. جماع روزه را باطل می‌کند، اگر چه فقط به مقدار ختنه گاه داخل شود و منی هم بیرون نیاید.
مسأله ۱۵۹۴. اگر کمتر از مقدار ختنه‌گاه داخل شود و منی هم بیرون نیاید، روزه باطل نمی‌شود.
مسأله ۱۵۹۵. اگر شک کند که به اندازه ختنه‌گاه داخل شده یا نه، کفاره بر او واجب نیست. و اگر قصد دخول داشته با علم به مفطر بودن دخول و دخول واقع نشده یا شک در آن نماید روزه‌اش باطل است و قضای آن واجب است.
مسأله ۱۵۹۶. اگر فراموش کند که روزه است و جماع نماید، یا با او جماع نمایند به طوری که از اختیار او خارج باشد روزه او باطل نمی‌شود، ولی چنان چه در بین جماع یادش بیاید، یا دربین مختار شود باید فوراً از حال جماع خارج شود، و اگر خارج نشود، روزه او باطل است. و هم چنین اگر خودش از ترس جماع کند روزه‌اش باطل می‌شود.
استمناء
مسأله ۱۵۹۷- اگر روزه‌دار استمناء کند یعنی: با خود کاری کند که منی از او بیرون آید، روزه‌اش باطل می‌شود.
مسأله ۱۵۹۸- اگر بی‌اختیار منی از او بیرون آید، روزه‌اش باطل نیست ولی اگر کاری کند که بی‌اختیار منی از او بیرون آید، روزه‌اش باطل می‌شود.
مسأله ۱۵۹۹- هر گاه روزه‌دار بداند که اگر در روز بخوابد محتلم می‌شود یعنی: در خواب منی از او بیرون می‌آید، بنا بر احتیاط مستحب نخوابد، ولی اگر بخوابد روزه‌اش باطل نمی‌شود.
مسأله ۱۶۰۰- اگر روزه‌دار در حال بیرون آمدن منی از خواب بیدار شود، واجب نیست از بیرون آمدن آن جلوگیری کند.
مسأله ۱۶۰۱- روزه‌داری که محتلم شده، می‌تواند بول کند و به دستوری که در مسأله ۷۳ گفته شد، استبراء نماید اگر چه بداند به واسطه بول یا استبراء کردن باقیمانده منی از مجری بیرون می‌آید.
مسأله ۱۶۰۲- روزه‌داری که محتلم شده، اگر بداند منی در مجری مانده و در صورتی که پیش از غسل بول نکند بعد از غسل منی از او بیرون می‌آید، بنا بر احتیاط واجب باید پیش از غسل بول کند.
مسأله ۱۶۰۳- کسی که می‌داند که اگر عمداً منی از خود بیرون آورد روزه‌اش باطل می‌شود، در صورتی که به قصد بیرون آمدن منی با کسی بازی و شوخی کند روزه‌اش باطل می‌شود و باید قضای آن را به جا آورد، اگر چه منی از او بیرون نیاید، و اگر منی بیرون آید علاوه بر قضا کفاره نیز بر او لازم می‌شود و در هر دو صورت در ماه رمضان باید در بقیه روز از آنچه روزه را باطل می‌کند خودداری نماید.
مسأله ۱۶۰۴. اگر روزه‌دار بدون قصد بیرون آمدن منی با کسی بازی و شوخی کند، چنان چه اطمینان دارد که منی از او خارج نمی‌شود، اگر چه اتفاقاً منی بیرون آید روزه او صحیح است، ولی اگر اطمینان ندارد، در صورتی که منی از او بیرون آید، روزه‌اش باطل است.
آیت الله سید علی سیستانی:
مسأله ۱۵۶۳ نزدیکی روزه را باطل می‌کند، اگرچه فقط به مقدار ختنه‌گاه داخل شود و منی هم بیرون نیاید.
مسأله ۱۵۶۴ اگر کمتر از مقدار ختنه‌گاه داخل شود و منی هم بیرون نیاید، روزه باطل نمی‌شود. ولی در شخصی که ختنه‌گاه ندارد، اگر کمتر از مقدار ختنه‌گاه داخل شود نیز روزه‌اش باطل می‌شود.
مسأله ۱۵۶۵ اگر عمداً قصد نزدیکی نماید، و شک کند که به‌اندازه ختنه‌گاه داخل شده یا نه؛ حکم این مسأله با مراجعه به مسأله (۱۵۴۹) دانسته می‌شود، و در هر صورت اگر کاری که روزه را باطل می‌کند انجام نداده باشد، کفاره بر او واجب نیست.
مسأله ۱۵۶۶ اگر فراموش کند که روزه است و نزدیکی نماید، یا او را به نزدیکی مجبور نمایند به‌طوری که از اختیار او خارج شود روزه او باطل نمی‌شود، ولی چنانچه در بین نزدیکی یادش بیاید، یا جبر او برداشته شود باید فوراً از حال نزدیکی خارج شود، و اگر خارج نشود روزه او باطل است.
مسأله ۱۵۶۷ اگر روزه‌دار استمناء کند معنای استمناء در مسأله (۱۵۵۱) گذشت روزه‌اش باطل می‌شود.
مسأله ۱۵۶۸ اگر بی‌اختیار منی از انسان بیرون آید، روزه‌اش باطل نیست.
مسأله ۱۵۶۹ هرگاه روزه‌دار بداند که اگر در روز بخوابد محتلم می‌شود یعنی در خواب منی از او بیرون می‌آید جایز است بخوابد هرچند به سبب نخوابیدن به زحمت نیفتد، و اگر محتلم شود روزه‌اش باطل نمی‌شود.
مسأله ۱۵۷۰ اگر روزه‌دار در حال بیرون آمدن منی از خواب بیدار شود، واجب نیست از بیرون آمدن منی جلوگیری کند.
مسأله ۱۵۷۱ روزه‌داری که محتلم شده، می‌تواند ادرار کند، اگرچه بداند به واسطه ادرار کردن باقیمانده منی از مجری بیرون می‌آید.
مسأله ۱۵۷۲ روزه‌داری که محتلم شده اگر بداند منی در مجری مانده و در صورتی که پیش از غسل ادرار نکند، بعد از غسل منی از او بیرون می‌آید، احتیاط مستحب آن است که پیش از غسل ادرار کند.
مسأله ۱۵۷۳ کسی که عمداً به قصد بیرون آمدن منی مثلاً با زن خود بازی و شوخی کند و منی از او بیرون نیاید، اگر دو مرتبه نیت روزه نکند روزه او باطل است، و اگر نیت روزه کند باید بنا بر احتیاط لازم روزه را تمام کند و قضا هم بنماید.
مسأله ۱۵۷۴ اگر روزه‌دار بدون قصد بیرون آمدن منی مثلاً با زن خود بازی و شوخی کند، چنانچه اطمینان دارد که منی از او خارج نمی‌شود اگرچه اتفاقاً منی بیرون آید، روزه او صحیح است. ولی اگر اطمینان ندارد، در صورتی که منی از او بیرون آید، روزه‌اش باطل است.
آیت الله جعفر سبحانی:
مسأله ۱۲۵۹- جماع روزه را باطل می‌کند، اگرچه فقط به مقدار ختنه گاه داخل شود و منی هم بیرون نیاید.
مسأله ۱۲۶۰- اگر کمتر از مقدار ختنه گاه داخل شود و منی هم بیرون نیاید، روزه باطل نمی‌شود.
مسأله ۱۲۶۱- اگر فراموش کند که روزه است و جماع نماید، یا او را به جماع مجبور نمایند، به گونه‌ای که در جماع اختیار نداشته باشد مثل این که دست و پای او را ببندند و با او نزدیکی کنند، روزه او باطل نمی‌شود ولی چنانچه در بین جماع یادش بیاید، یا دیگر مجبور نباشد، باید فوراً از حال جماع خارج شود و اگر خارج نشود، روزه او باطل است.
مسأله ۱۲۶۲- اگر کسی را به اکراه وادار به جماع کنند، به گونه‌ای که به خاطر ترس تن به عمل دهد، روزه او باطل و باید قضا کند، هر چند گناه نکرده باشد.
مسأله ۱۲۶۳- اگر روزه دار استمناء کند و منی از او بیرون آید، روزه اش باطل می‌شود.
مسأله ۱۲۶۴- اگر بی اختیار منی از او بیرون آید، روزه اش باطل نیست. ولی اگر کاری کند که بی اختیار منی از او بیرون آید، روزه اش باطل می‌شود.
مسأله ۱۲۶۵- هر گاه روزه دار بداند که اگر در روز بخوابد محتلم می‌شود یعنی در خواب منی از او بیرون می‌آید، می‌تواند در روز بخوابد و چنانچه بخوابد و محتلم هم بشود، روزه اش صحیح است.
مسأله ۱۲۶۶- اگر روزه دار در حال بیرون آمدن منی از خواب بیدار شود، واجب نیست از بیرون آمدن آن جلوگیری کند.
مسأله ۱۲۶۷- روزه داری که محتلم شده، می‌تواند بول کند و به شیوه‌ای که قبلاً گفته شد، استبراء نماید، اگر چه بداند به واسطه بول یا استبراء کردن باقی مانده منی از مجرا بیرون می‌آید.
مسأله ۱۲۶۸- روزه داری که محتلم شده اگر بداند منی در مجرا مانده بهتر است که پیش از غسل بول کند، و اگر نکرد بعد از غسل منی از او بیرون آید، روزه او باطل می‌شود.
مسأله ۱۲۶۹- اگر به قصد بیرون آمدن منی کاری بکند در صورتی که منی هم از او بیرون نیاید، روزه اش باطل می‌شود.
مسأله ۱۲۷۰- اگر روزه دار بدون قصد بیرون آمدن منی با کسی بازی و شوخی کند اگر مطمئن باشد که بعد از بازی و شوخی منی از او خارج نمی‌شود اگرچه اتفاقاً منی بیرون آید روزه او صحیح است و در غیر این صورت روزه او باطل است.
آیت الله وحید خراسانی:
مسأله ۱۵۹۲۔ جماع روزه را باطل می‌کند، اگر چه فقط به مقدار ختنه گاه داخل شود و منی هم بیرون نیاید، و این حکم در جماع با غیر زن در صورت عدم انزال مبنی بر احتیاط است.
مسأله ۱۵۹۳- اگر کمتر از مقدار ختنه گاه داخل شود و من هم بیرون نیاید، روزه باطل نمی‌شود.
مسأله ۱۵۹۴- اگر عمدأ جماع کند و قصد ادخال به مقدار ختنه گاه داشته باشد و شک کند که به آن اندازه داخل شده یا نه، روزه او باطل و باید قضا نماید، و بنا بر احتیاط واجب بقیه روز را امساک کند، ولی کفاره واجب نیست.
مسأله ۱۵۹۵- اگر فراموش کند که روزه است و جماع نماید، یا در جماع بی اختیار باشد روزه او باطل نمی‌شود، ولی چنانچه در بین جماع یادش بیاید یا اختیار برایش پیدا شود، باید فوراً از حال جماع خارج شود، و اگر خارج نشود روز؛ او باطل است.
مسأله ۱۵۹۶- اگر روزه دار استمناء کند. یعنی به غیر از جماع کاری کند که من از او بیرون آید. روزه‌اش باطل می‌شود.
مسأله ۱۵۹۷ - اگر بی اختیار منی از انسان بیرون آید، روزه‌اش باطل نیست.
مسأله ۱۵۹۸- هرگاه روزه دار بداند که اگر در روز بخوابد محتلم می‌شود. یعنی در روز بخوابد محتلم می‌شود یعنی در خواب منی از او بیرون می‌آید. جایز است بخوابد، و اگر محتلم شود روزه‌اش باطل نمی‌شود، و احتیاط مستحب آن است که از خوابیدن خودداری کند، مخصوصاً در صورتی که به سبب نخوابیدن به زحمت نمی‌افتد.
مسأله ۱۵۹۹- اگر روزه دار در حال بیرون آمدن منی از خواب بیدار شود، واجب نیست از بیرون آمدن آن جلوگیری کند.
مسأله ۱۶۰۰- روزه داری که محتلم شده می‌تواند بول کند و استبراء نماید، اگر چه بداند به واسطه بول یا استبراء کردن باقی مانده منی از مجری بیرون می‌آید.
مسأله ۱۶۰۱- روزه داری که محتلم شده، اگر بداند منی در مجری مانده و در صورتی که پیش از غسل بول نکند بعد از غسل منی از او بیرون می‌آید، بنا بر احتیاط واجب باید پیش از غسل بول کند.
مسأله ۱۶۰۲- کسی که می‌داند اگر عمداً منی از خود بیرون آورد روزه‌اش باطل می‌شود، در صورتی که به قصد بیرون آمدن منی مثلاً با همسر خود بازی و شوخی کند، اگر چه منی از او بیرون نیاید روزه‌اش باطل و باید قضا نماید و بنا بر احتیاط واجب باید بقیه روز را امساک کند.
مسأله ۱۶۰۳- اگر روزه دار بدون قصد بیرون آمدن منی، مثلاً با همسر خود بازی و شوخی کند، چنانچه اطمینان دارد که منی از او خارج نمی‌شود، اگر چه اتفاقأ منی بیرون آید روزه او صحیح است، ولی اگر اطمینان ندارد، در صورتی که منی از او بیرون آید روزه‌اش باطل است.
آیت الله جوادی آملی:
مساله ۱۶۶۸- اگر روزه دار در روز، با عمد و اختیار آمیزش کند، یعنی هر عملی که ایجاد جنابت می‌کند، انجام دهد، روزه او باطل می‌شود و قضا و کفاره دارد؛ چه از پیش رو باشد یا از پشت با همسر باشد یا غیر آن؛ با زنده باشد یا مرده؛ با انسان باشد یا حیوان.
مساله ۱۶۶۹- ملاک باطل شدن روزه به آمیزش، جنابت است و جنایت یا به دخول به مقدار ختنه گاه است. اگرچه منی هم بیرون نیاید، یا به بیرون آمدن منی است، هر چند دخول، کمتر از این مقدار باشد؛ اما اگر کمتر از مقدار ختنه گاه داخل شود و من هم بیرون نیاید، روزه باطل نمی‌شود. اگر شک کند که به اندازه ختنه گاه داخل شده یا نه، روزه او صحیح است
مساله ۱۶۷۰- اگر روزه دار با جهل به مسئله، با همسر خود به خیال اینکه حلال است، آمیزش کند، روزه او باطل است و قضا دارد ولی کفاره ندارد.
مساله ۱۶۷۱- اگر روزه دار فراموش کند که روزه است و مشغول آمیزش شود، یا او را اجبار و اکراه به آمیزش کنند، روزه او باطل نمی‌شود و اگر یادش بیاید که روزه است، با اجبار و اکراه از او برداشته شود، باید فوری دست از آمیزش بردارد و اگر آن را ادامه دهد، روزه او باطل می‌شود.
مساله ۱۶۷۲- اگر اجبار کننده، روزه داری را مخیر کند بین آمیزش و خسارت مالی، ولی روزه دار آمیزش را اختیار کند، روزه او باطل است و قضا دارد؛ اما کفاره ندارد.
مساله ۱۶۷۳- اگر روزه دار با همسرش بازی کند و شک کند که دخول شده یا نه، روژه اش باطل نمی‌شود.
مساله ۱۶۷۴- اگر روزه دار اراده آمیزش کند، چه قصد بیرون آمدن منی را داشته باشد یا نه، روزه او باطل می‌شود.
مساله ۱۶۷۵- آمیزش در شب، تا زمانی که برای تطهیر وغسل پیش از اذان صبح وقت باشد، جایز است.
مساله ۱۶۷۶- اگر روزه دار، به قصد بیرون آمدن منی کاری کند که معمولاً سبب بیرون آمدن منی است و منی از او بیرون آید، روزه او باطل می‌شود و قضا و کفاره دارد.
مساله ۱۶۷۷- اگر روزه دار بدون قصد بیرون آمدن منی، عملی انجام دهد که عادتاً سبب بیرون آمدن منی است و منی هم بیرون آید، روزه او باطل می‌شود و فقط قضا دارد.
مساله ۱۶۷۸- اگر روزه دار به قصد بیرون آمدن منی، کاری انجام دهد که عادت مایه بیرون آمدن منی نیست، ولی اتفاقاً منی بیرون آید، روزه او باطل می‌شود و فقط قضا دارد.
مساله ۱۶۷۹- جب شدن در حال خواب، روزه را باطل نمی‌کند، بنابراین چنانچه روزه دار بداند که اگر در روز بخوابد، در خواب منی از او بیرون می‌آید، خوابیدن او جایز است و اگر بخوابد و منی از او بیرون آید، روزه او صحیح است.
مساله ۱۶۸۰- اگر روزه دار در وقت بیرون آمدن منی از خواب بیدار شود، لازم نیست از بیرون آمدن آن جلوگیری کند و روزه او باطل نمی‌شود.
مساله ۱۶۸۱- بنا بر اقوا، روزه دار پس از احتلام و غسل جنابت، می‌تواند استبراء کند و اگر منی هم خارج شود، روزه او باطل نمی‌شود، هرچند باید دوباره غسل کند.
آیت الله مکارم شیرازی:
مسأله ۱۳۴۵ «جماع» (نزدیکی با زن) روزه هر دو طرف را باطل می‌کند، هرچند فقط به مقدار ختنه گاه داخل شود و منی هم بیرون نیاید و اگر کمتر از آن باشد و منی هم بیرون نیاید باطل نمی‌شود و هرگاه شک کند که این مقدار داخل شده یا نه روزه اش صحیح است.
مسأله ۱۳۴۶ هرگاه از روی فراموشی جماع کند و یا از روی اجبار بطوری که هیچ اختیاری نداشته باشد، روزه باطل نمی‌شود، ولی چنانچه در بین جماع یادش بیاید، یا اجبار برطرف شود، باید فوراً ترک کند و الاّ روزه او باطل است.
مسأله ۱۳۴۷ اگر روزه دار با خود کاری کند که منی از او بیرون آید روزه اش باطل می‌شود، امّا اگر بی اختیار در حال خواب یا بیداری بیرون آید، روزه باطل نمی‌شود.
مسأله ۱۳۴۹ هرگاه روزه دار در حال بیرون آمدن منی از خواب بیدار شود واجب نیست از بیرون آمدن آن جلوگیری کند.
مسأله ۱۳۴۸ هرگاه روزه دار می‌داند که اگر در روز بخوابد محتلم می‌شود، یعنی در خواب منی از او بیرون می‌آید، جایز است بخوابد و چنانچه محتلم شود برای روزه او اشکالی ندارد.
مسأله ۱۳۵۰ شخص روزه داری که محتلم شده می‌تواند بول و استبراء از بول کند هر چند می‌داند به واسطه آن باقیمانده منی از مجرا بیرون می‌آید، حتّی اگر غسل کرده باشد این کار برای روزه اش ضرری ندارد هر چند با خارج شدن باقیمانده منی از مجرا باید مجدّداً غسل کند.
مسأله ۱۳۵۱ روزه داری که محتلم شده اگر بداند منی در مجرا باقی مانده و در صورتی که پیش از غسل بول نکند بعد از غسل منی بیرون می‌آید بهتر است قبلاً بول کند ولی واجب نیست
مسأله ۱۳۵۲ اگر روزه دار به قصد بیرون آمدن منی استمناء کند روزه اش باطل می‌شود هر چند منی از او بیرون نیاید.
مسأله ۱۳۵۳ اگر روزه دار بدون قصد بیرون آمدن منی مثلاً با همسر خود بازی و شوخی کند در صورتی که عادت نداشته باشد که به این مقدار بازی و شوخی منی از او خارج شود ولی اتّفاقاً منی بیرون آید روزه اش صحیح است.
آیت الله شبیری زنجانی:
مسأله ۱۵۹۳ - جماع روزه را باطل می‌کند، اگر چه منی هم بیرون نیاید.
مسأله ۱۵۹۴ - اگر کمتر از مقدار ختنه گاه هم داخل شود و منی هم بیرون نیاید، روزه باطل می‌شود.
مسأله ۱۵۹۵ - اگر فراموش کند که روزه است و جماع نماید یا او را به جماع مجبور نمایند به طوری که از اختیار او خارج باشد، روزه او باطل نمی‌شود، و کسی که مکره به جماع شده به طوری که جماع کردن از اختیار او خارج نیست، ولی برای دفع شر دیگری، جماع می‌کند روزه اش باطل می‌شود ولی کفاره ندارد.
مسأله ۱۵۹۶- اگر روزہ دار فراموش کند که روزه است و جماع کند و در بین جماع یادش بیاید یا او را به جماع مجبور کنند و در بین جماع اجبار برطرف شود، باید فوراً از حال جماع خارج شود و اگر فوراً خارج نشود روزه او باطل است.
مسأله ۱۵۹۷- اگر روزه دار استمناء کند (یعنی با خود هر چند به وسیله دیگری همسر یا غیر او کاری غیر از جماع انجام دهد که منی از او بیرون آید)، روزه اش باطل می‌شود.
مسأله ۱۵۹۸- اگر بی اختیار منی از او خارج شود، روزه اش باطل نیست.
مسأله ۱۵۹۹- هر گاه روزه دار احتمال دهد یا بداند اگر در روز بخوابد، محتلم می‌شود؛ یعنی در خواب منی از او بیرون می‌آید، جائز است بخوابد؛ هر چند به سبب نخوابیدن به زحمت نیفتد، و اگر محتلم شود روزه اش باطل نمی‌شود.
مسأله ۱۶۰۰- اگر روزہ دار در حال بیرون آمدن منی از خواب بیدار شود، واجب نیست از بیرون آمدن آن جلوگیری کند.
مسأله ۱۶۶۱- روزه داری که محتلم شده می‌تواند بول کند و به دستوری که در مسأله ۷۳ گفته شد، بعد از بول استبراء نماید؛ اگر چه بداند به واسطه بول یا استبراء کردن باقیمانده منی از مجری بیرون می‌آید.
مسأله ۱۶۶۲- روزه داری که محتلم شده، اگر بداند منی در مجری مانده و در صورتی که پیش از غسل بول نکند بعد از غسل منی از او بیرون می‌آید، بنا بر احتیاط مستحب پیش از غسل بول کند.
مسأله ۱۶۶۳- در ماه رمضان اگر روزه دار با توجه به این که بیرون آوردن منی روزه را باطل می‌کند، تصمیم بگیرد کاری را انجام دهد که موجب بیرون آمدن منی می‌گردد، روزه اش باطل می‌شود؛ هر چند از تصمیمش برگردد و کاری نکند و اگر بی توجه کاری را انجام دهد با توجه نداشته باشد که موجب خارج شدن منی می‌شود، روزه اش صحیح است؛ هر چند منی خارج شود و اگر توجه نداشته باشد که روزه را باطل می‌کند و چنین تصمیمی بگیرد، پس اگر عمداً منی از خود خارج کند روزه اش باطل می‌شود والا روزه اش صحیح است.
