«شیعه نیوز»: ایجاد راه هوایی باز-برقراری تنفس مناسب – برقراری جـریان خــون مناسب به ترتیب مراحل عملیات احیاء قلبی و عروقی میباشند.
وضعیت ریکاوری (RECOVERY)
هـنگامی که فردی بحالت بیهوشی و یا نیمه بیهوش بـه پــشت خوابیده باشد، به علت شل بودن عضلات گـردن و زبـان، و خوب عمل نکردن واکنشهای طبیعی که سبب باز بودن راه تنفسی میشود، ممکن است فرد در خطر جدی قرار گیرد. برای پرهیز از این خطر از وضعیت ریکاوری استفاده میشود.
خطرات بیهوشی شامل:
۱- زبان به عقب برگشته و راه تنفسی را ببندد.
۲- ممکن است محل ورودی به حنجره بطور خودکار بسته نشود و هرگونه موادی مانند خون و استفراغ وارد نای گردد. این مواد ممکن است با استنشاق پایین تر رفته و با انسداد راه تنفسی باعث ایجاد یک پنومونی شدیدی و خطرناک گردد.
نکته:چنانچه احتمال آسیب به ستون فقرات را میدهید و یا اگر فرد مصدوم بیهوش نیست از وضعیت ریکاوری استفاده نکنید.
نحوه قرار دادن قربانی در وضعیت ریکاوری:
۱- در یک سمت قربانی زانو بزنید.
۲- دستی که در طرف شما قرار دارد را به حالتی قرار دهید که با بدن قربانی زاویه ۹۰ درجه بسازد.
۳- دست دیگر قربانی را بطرف مقابل آورده بطوریکه کف دست او زیر صورتش قرار گیرد.
۴- زانوی پای سمت مقابل را بلند کنید.
۵- به آرامی زانو را بطرف خود کشیده و قربانی را بطرف خودتان بچرخانید.
۶- مطمئن شوید که زانو با بدن زاویه ۹۰ درجه را میسازد.
۷- برای اطمینان از باز بودن راه تنفسی سر مصدوم را به عقب کشیده و تنفس او را کنترل کنید.
کنترل وضعیت تنفسی:
۱- به حرکت سینه و شکم قربانی توجه نمایید. چنانچه حرکتی وجود نداشت و یا حرکت نامنظم و به سختی انجام میگرفت نشانه بسته بودن راه تنفسی است.
۲- گوش خود را نزدیک دهان یا بینی قربانی ببرید. شما باید بتوانید صدای نفس وی را شنیده و برخورد نفس مصدوم با صورتتان را حس کنید.
باز کردن راه تنفسی
۱- راه تنفسی ممکن است با وضعیت قرارگیری سر قربانی بسته شود.
۲- با یک دست پیشانی را به سمت پایین فشار داده و با دست دیگرتان گردن قربانی را بالا بیاورید. اگر احتمال آسیب به ستون فقرات را میدهید از تکان دادن سر و گردن خودداری کنید و تنها فک را جلو بکشید.
۴- اکنون با دستتان چانه مصدوم را بالا بکشید تا زبان جلوی تنفس فرد را نگیرد.
۵- برای پاک کردن راه تنفسی سر را به یک سمت بچرخانید بطوری که چانه بطرف جلو و سر بطرف عقب باشد.
۶- با دو انگشت خود که بصورت قلاب درآورده اید، هرگونه شیء خارجی قابل رویت و لق داخل دهان مصدوم را بیرون آورید.
۷- هرگز اجسامی که خارج ساختن آنها دشوار است را دستکاری نکنید، چراکه ممکن است شیء بیشتر به داخل نای فرو رود.
۸- اگر باز هم راه هوایی گشوده نشد از مانور هایملیک استفاده کنید.
مانور هایملیک (HEIMLICH MANEUVER):
مانور هایملیک و یا هایملیش یک تکنیک فوریت امدادی برای جلوگیری از خفگی مصدوم می باشد.
علایم خفگی:
۱- گرفتن و چنگ زدن گلو با دست.
۲- ناتوانی در صحبت کردن.
۳- تنفس صدا دار و اشکال در تنفس.
۴- کبود شدن (آبی شدن)، رنگ پریده شدن و یا خاکستری شدن پوست، لبها و بستر ناخنها.
۵- بیهوش شدن.
علایم خفگی در نوزادان:
۱- ناتوانی در گریه کردن و تولید صدا.
۲- سرفه های ضعیف و غیر موثر.
۳- ناتوانی در تنفس.
۴- کبود شدن پوست.
دلایل خفگی در بزرگسالان:
۱- تند غذا خوردن، جویدن ناکافی غذا و برداشتن لقمه بزرگ. بنابراین غذا را قبل از بردن به دهان به قطعات کوچک برش دهید، آرام غذا بخورید و غذا را قبل از بلعیدن کاملا بجوید.
۲- خندیدن و یا عطسه کردن حین غذا خوردن.
۳- مصرف الکل قبل و در حین غذا. (با تاثیر برهوشیاری فرد) بنابراین از مصرف الکل قبل و همراه غذا خودداری کنید.
۴- غذاخوردن با دندانهای مصنوعی لق.
۵- آسیب فیزیکی به سر و صورت (خون و تورم باعث انسداد حنجره و نای میشود).
۶- افراد از هوش رفته ممکن است مواد استفراغ شده را استنشاق کنند.
۷- انسداد ریه و حنجره توسط اشیاء کوچک در کودکان.
نکته: موارد فوق خفگی به علت انسداد راه تنفسی میباشند. خفگی ممکن است به علت غرق شدگی، گاز منوکسید کربن، گاز شهری، دود و طناب نیز ایجاد گردند که میتوان برای نجات جان مصدوم از عملیات احیا قلبی ریوی بهره برد.
چگونه از خفگی کودکان جلوگیری کنیم:
۱- از دادن غذاهای سفت و یا اشیائی که امکان دارد در راه هوایی کودک گیر و ایجاد انسداد کنند خودداری کنید. مثلا از دادن آدامس، دانه ها، آبنبات های سفت، حبوبات، انگور، آجیل، ذرت بو داده، پفک، سبزیجات خام و گوشت سفت به کودکان زیر ۴ سال خودداری کنید.
۲- غذاها را قبل از دادن به کودک به قطعات ریز برش دهید. به کودک یاد دهید که غذا را کاملا بجود.
۳- اسباب بازیهایی که دارای اجزاء جداشونده، کوچک و یا شکننده هستند را در اختیار کودکان قرار ندهید.
۴- بادکنک، کیسه های پلاستیک و فریزر را از دسترس کودکان دور نگهدارید.
۵- هر گونه شیء ریز و کوچکی که کودک ممکن است به دهان خود ببرد را از دسترس دور نگه دارید. مانند باطری ها، مهره ها، دکمه ها، خودکار و سکه ها.
۶- هنگام غذا خوردن کنار کودک باقی بمانید و اجازه ندهید نوزاد و یا کودک حین غذا خوردن راه رود.
۷- پوشاندن سر کودکان با پتو و ملحفه و استفاده از بالش نامناسب نیز میتواند موجب خفگی کودک گردد.
مکانیسم مانور هایملیک:
با فشار وارد کردن زیر دیافراگم و افزایش فشار پشت شیء مسدود کننده، جسم خارجی بیرون می آید. این مانور به عنوان یک سرفه مصنوعی عمل میکند.
نکته:انجام صحیح این مانور نیز میتواند به فرد آسیب برساند.
نکته: تا زمانی که مصدوم قادر به صحبت کردن و سرفه کردن است نبایستی متوسل به این مانور شد. چراکه سرفه قوی میتواند جسم مسدود کننده را خارج سازد.
نحوه اجرای مانور بروی بالغین هوشیار:
۱- ابتدا از مصدوم بپرسید: حلت خوب است؟ میتوانی صحبت کنی؟ چنانچه پاسخها منفی بود مانور را آغاز کنید.
۲- پشت مصدوم قرار گرفته و بازوان خود را دور وی حلقه بزنید.
۳- یک دستتان را مشت کرده و در حالتی که شست بطرف داخل است، آن را بالای ناف و زیر استخوان جناغ قرار دهید.
۴- سپس با دست دیگر مشت خود را محکم نگه دارید.
۵- مشت خود را بطور ناگهانی، سریع و با نیروی زیاد به سمت داخل و بالا فشار دهید.
۶- این کار را تا به بیرون پرتاب شدن جسم خارجی تکرار کنید.
اجرای مانور بروی افراد چاق و یا باردار:
۱- دستان خود را بدور قفسه سینه حلقه بزنید.
۲- مشت خود را در وسط استخوان جناغ سینه قرار دهید.
۳- با دست دیگر مشت خود را محکم نگهدارید و بطور سریع و با نیروی زیاد به سمت عقب بکشید.
اجرای مانور بروی کودکان:
مانند بالغین است اما باید برای اجرای آن کمرتان را خم کنید.
اجرای مانور بروی بالغین بیهوش:
۱- مصدوم را به پشت بخوابانید.چانه را بسمت بالا کشیده و سر را به عقب ببرید.
۲- پاشنه دست را روی وسط شکم بالای ناف درست زیر استخوان جناغ قرار دهید (در زنان باردار و افراد چاق دست را بروی وسط استخوان سینه قرار دهید).
۳- دستها را روی دنده ها و یا انتهای استخوان سینه قرار ندهید چراکه ممکن است به کبد و دنده ها آسیب وارد شود.
۴- دست دیگر را روی آن دست بگذارید و به سمت بالا و داخل ۵ فشار سریع و موثر وارد کنید.
اجرای مانور بروی کودکان بیهوش:
روش کار مانند بالغین بیهوش است اما تنها با یک دست فشار وارد میسازید.
اجرای مانور بروی نوزادان:
۱- از زانوی خود بعنوان تکیه گاه استفاده کرده و نوزاد را دمر بخوابانید. سینه نوزاد را با کف دست و فک را با انگشتان نگهدارید. سر نوزاد را به سمت پایین قرار داده و بدن را پایین بیاورید.
۲- با پاشنه دست خود ۵ ضربه محکم و سریع میان دو کتف نوزاد وارد سازید.
۳- چنانچه جسم خارج نشد کودک را طاقباز خوابانده و از ران خود بعنوان تکیه گاه استفاده کنید.
۴- دو انگشت خود را وسط استخوان جناغ قرار دهید.
۵- فشار سریع به سمت پایین وارد سازید تا قفسه سینه ۱/۳ تا ۱/۲ عمق خود فشرده گردد.
اجرای مانور بروی خود:
۱- مشت خود را روی شکم بالای ناف قرار داده و با دست دیگر آن را محکم بگیرید. سپس مشت را سریع بسمت بالا و داخل فشار دهید.
۲- همچنین میتوانید از لبه یک جسم ثابت مثل صندلی و میز استفاده کنید. شکم خود را روی لبه صندلی قرار داده و محکم به سمت پایین فشار دهید
نکته:از نواختن ضربه به پشت مصدوم خودداری کنید چراکه ممکن است جسم خفه کننده بیشتر به داخل ریه ها فرو رود.
نکته:هرگز به منظور باز شدن راه هوایی به مصدوم مایعات ندهید.
نکته:چنانچه مصدوم روزهای پس از باز شدن راه هوایی دچار علایم زیر شد، بایستی فورا به پزشک مراجعه کند.چراکه این علایم گویای آنست که جسم جای خارج شدن به درون ریه ها فرو رفته است:
۱-سرفه های مکرر.
۲-خس خس سینه.
۳-پنومونی(سینه پهلو)
آخرین اقدامات:
۱- لوله گذاری نای و یا تراشه(INTUBATION): با وارد ساختن یک لوله به داخل نای ممکن است بتوان به جسم خفه کننده فشار وارد کرد و آن را از سر راه کنار زد. و یا از کنار جسم مسدود کننده لوله را وارد نای کرد و تنفس را مجددا برقرار ساخت.
۲- تراکئوستومی (TRACHEOSTOMY):در این روش که بصورت جراحی صورت میگیرد، یک شکاف
(سوراخ) روی گردن و نای ایجاد گردیده و یک لوله برای تنفس بیمار در آن وارد میشود.
تشخیص خفگی:
۱- عکسبرداری با اشعه X.
۲- برونکوسکوپی(BRONCHOSCOPY): با فرو بردن یک فیبر نوری قابل انعطاف به داخل نای بمنظور مشاهده راههای هوایی برونکوسکوپی میگویند. همچنین برونکوسکوپ دارای ضمائم ویژه ای بمنظور خارج ساختن اجسام خارجی میباشد.
ماساژ قلبی:
ماساژ قلبی باعث برقراری جریان خون میگردد.
پس از آنکه اطمینان حاصل شد راه های هوایی باز هستند، باید عملیات تنفس مصنوعی و ماساژ قلبی آغاز گردد.
نکته: هوای استنشاقی ما ترکیبی از ۷۵ درصد نیتروژن، ۲۱ درصد اکسیژن و ۴ درصد گازهای دیگر همچون دی اکسید کربن است.
نکته:هوای بازدم ما حاوی ۸ درصد دی اکسید کربن،۷۱ درصد نیتروژن و ۱۶ درصد اکسیژن است.
نکته: بنابراین در هوای بازدم نیز اکسیژن کافی برای احیا ریوی موجود میباشد.
نکته: مغز نسبت به فقدان اکسیژن بسیار حساس است و در عرض ۶-۴ دقیقه دچار آسیب جدی و مرگ خواهد شد. پس از ۱۰ دقیقه مرگ مغزی کامل میشود.
نکته: عملیات احیاء قلبی و ریوی در نوزادان زیر یکسال، کودکان ۸-۱ سال و کودکان و بزرگسالان با سن بالاتر از ۸ سال متفاوت میباشد.
۱- ابتدا با تکان دادن و فریاد کشیدن پاسخ دهی مصدوم را بررسی کنید. در صورت عدم پاسخگویی مصدوم فورا با مرکز اورژانس تماس حاصل کنید. زمان دقیق ایست قلبی را در صورت امکان یادداشت کنید. سپس با فریاد کشیدن کمک بطلید.
۲- قربانی را روی یک سطح محکم و مسطح قرار دهید.
۳- تنفس مصنوعی را آغاز کنید.
* دهان به دهان: یک دست را روی پیشانی مصدوم قرار داده و سر را به سمت عقب خم کنید. سپس با انگشتان اشاره و شست بینی را محکم ببندید و دهان خود را روی دهان مصدوم قرار دهید. و نفس خود را بطور موثر به درون ریه بیمار بدمید. چنانچه سینه بیمار حین دمیدن بلند نشود به معنی انسداد راه هوایی، محکم نگرفتن سوراخهای بینی و یا محکم نچسباندن دهان به دهان مصدوم میباشد.
* دهان به بینی: در مواقعی که باز کردن دهان به هر علتی ناممکن باشد باید با به جلو کشیدن فک تحتانی دهان را بسته نگه داشت و از طریق بینی های مصدوم با دهان به درون ریه ها دمید. سپس برای انجام بازدم باید اجازه داد دهان باز شود.
* ترکیبی دهان و بینی: در کودکان کوچک و نوزادان اجرا میشود. بطوری که دهان بروی بینی و دهان نوزاد و یا کودک کم سن و سال قرار داده میشود.
نحوه دمیدن:
۲ بار با سرعت ۱۲ بار در دقیقه در بزرگسالان و ۲۰ بار در دقیقه در کودکان
و نوزادان.
نکته:هنگام دمیدن هوا بدرون ریه ها به بلند شدن و پایین
آمدن سینه بیمار توجه کنید.
ماساژ قلبی و یا فشار قفسه سینه
نکته:۷۵ درصد ایستهای قلبی در خانه روی میدهند.
نکته:عملیات احیاء قلبی ریوی شانس زنده
ماندن مصدوم از ایست قلبی را دو برابر میسازد.
۱- نبض کاروتید را کنترل کنید. کاروتیدها در دو طرف گردن و در پشت سیب آدم قرار دارند. نوک دو انگشت خود را به سمت عقب و در طول سیب آدم بلغزانید بطوریکه در شیار عمودی بین سیب آدم و عضله کنار آن قرار گیرد. توجه داشته باشید که شریانهای کاروتید را به آرامی لمس کنید.
۲- اگر نبض وجود نداشت ماساژ قلبی را آغاز کنید.
۳- بیمار را به پشت خوابانده و در کنار او زانو بزنید.
۴- زاویه دنده ها (فرورفتگی V شکل) را در پایین سینه لمس کنید. سپس پاشنه یک دست را دو انگشت بالاتر از زاویه دنده و روی جناغ سینه(STERNUM) قرار دهید.
۵- دست دیگر را روی دست دیگر قرار دهید و انگشتانتان را در هم فرو برید. انگشتان دست باید بالا نگه داشته شوند. بازوها و آرنجهای دستتان را مستقیم نگهدارید. بدن باید از ناحیه مفصل ران حرکت داشته باشد. (مفصل ران نقطه اتکا و دوران محسوب میگردد).
۶- بطور عمودی به سمت پایین فشار وارد نمایید بطوریکه دیواره جلویی قفسه سینه به میزان ۴ تا ۵ سانتی متر فرو برود. این میزان در کودکان یک تا ۸ سال ۲٫۵ تا ۳٫۸ سانتی متر میباشد. در کودکان یک تا ۸ سال فقط با یک دست فشار وارد کنید. از آنجایی که قلب نوزادان در قفسه سینه در موقعیت بالاتری قرار داشته و قفسه سینه نیز قابل انعطاف تر است، تنها از نوک دو انگشت اشاره و میانی برای ماساژ استفاده میشود. این دو انگشت را وسط استخوان جناغ (یک سانتی متر پایین تر از خطی که دو نوک سینه را به هم وصل میسازد) قرار داده و به میزان ۱٫۳ تا ۲٫۵ سانتی متر به سمت پایین فشار وارد کنید
نکته: سرعت ماساژ قلبی ۱۰۰ بار در دقیقه میباشد. (کمتر از دو فشار در ثانیه)
نکته:زمان فشار وارد کردن ورها کردن سینه باید برابر باشد.
نکته:فشار باید به کمک وزن بدن وارد شود.
نکته: هنگامی تنها یک نفر عملیات احیا را صورت میدهد، در بزرگسالان، کودکان و نوزادان (تمام سنین) در ازای هر ۳۰ ماساژ قلبی دو تنفس- و زمانی که احیاء توسط دو نفر صورت میگیرد به ازای هر ۱۵ ماساژ قلبی ۲ تنفس برای کودکان و نوزادان بایستی انجام گیرد.
نکته:این چرخه را تا ۴بار تکرار کنید.
نکته: هر ۳ دقیقه یکبار نبض کاروتید را بررسی کنید. به محض برقراری ضربان قلب ماساژ قلبی را متوقف کرده و تنها به تنفس مصنوعی با سرعت ۱۲ بار در دقیقه بپردازید.
نکته:به محض برقراری تنفس ،مصدوم را در حالت ریکاوری قرار دهید.
نکته:هرگونه حرکت و سرفه مصدوم به مفهوم برقراری تنفس و ضربان قلب بوده و باید عملیات متوقف شود.
نکته:برای حفظ بهداشت سعی کنید هنگام دادن تنفس مصنوعی دهان به دهان از ماسکهای ویژه استفاده کنید.
نکته:انتقال ویروس HIV حین عملیات احیاء قلبی ریوی تاکنون گزارش نشده است.
اقدامات آخر:
استفاده از دستگاه دیفیبریلاتور و یا همان دستگاههای شوک الکتریکی میباشد. دیفیبریلاتورها در انواع قابل حمل خودکار خارجی (AED) و بیمارستانی موجود میباشند. استاندارد شوک با دیفیبریلاتورهای قابل حمل یک شوک و سپس ۲ دقیقه (۵ سیکل) عملیات احیاء قلبی ریوی CPR میباشد.
