شیعه نیوز: در نامه امام علی(علیه السلام) به امام حسن(علیه السلام) در نهج‌البلاغه، حکمت‌های سه‌گانه‌ای برای تأخیر استجابت دعا ذکر شده است: گاه مشکلی در نیت و قصد شخص وجود دارد، گاه خداوند قصد دادن پاداش بزرگ‌تری را به شخص دارد و بعضی مواقع هم خدواند چیز بهتری را در وقت دیگری به بنده‌اش خواهد داد.
مستجاب الدعوة به کسی گفته میشود که دعاهای او پذیرفته میشود. در روایات، دعای والدین در حق فرزندان، دعای مظلوم علیه ظالم، دعای امام و پیشوای عادل در حق مردم خود و دعای مؤمن در حق برادر مؤمن خود از جمله دعاهایی دانسته شده که رد نخواهد شد.
آیات و روایات، استجابت دعا را مشروط به رعایت برخی امور مانند همسوبودن نیت قلبی و زبان در دعا، چشم‌پوشی و قطع امید از غیر خداوند و شناخت خدا دانسته‌اند. همچنین برخی رفتارها مانند گناه، حرام‌خوری، و ترک امر به معروف و نهی از منکر از موانع استجابت دعا معرفی شده‌اند.
استجابت دعا به زمان و مکان خاصی محدود نشده؛ اما بنا بر روایات، دعا کردن در برخی از زمان‌ها مانند روز عرفه و شب قدر و نیز برخی از مکان‌ها همچون کنار کعبه، اطراف قبر پیامبر(ص) و نزد قبر امامان معصوم و به‌ویژه زیر قبه امام حسین(علیه السلام) به اجابت نزدیکتر است.
رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) می فرمایند: «هرکس هنگام طلوع آفتاب 10مرتبه سوره ڪافروڹ رابخواند و آنگاه دعـا کند دعایش مستجاب میشود.»
مستجاب شدن دعا در قرآن و روایات مشروط به رعایت برخی از شروط و آماده کردن اسباب آن شده است. برخی از آنها عبارتند از:
همسویی زبان و قلب در دعا: در قرآن استجابت دعای بندگان امری قطعی دانسته است به این شرط که با دعای حقیقی خدا را بخوانند. علامه طباطبایی دعای حقیقی را به خواندن خدا همزمان با قلب و زبان تفسیر کرده است. همچنین از امام علی(علیه السلام) نقل شده خداوند دعایی که با غفلت دل همراه باشد را مستجاب نمی‌کند.
انقطاع از غیر خدا: دل کندن از اسباب ظاهری و خیالی و خواندن خداوند از روی اخلاص، چراکه خداوند در آیه ۱۸۶ سوره بقره طلب کردن بندگان را فقط به خود مستند کرده است.
دعا همراه با شناخت خدا: بر پایه روایتی امام صادق(علیه السلام) در پاسخ گروهی که از مستجاب نشدن دعا سؤال کردند، نداشتن شناخت و معرفت نسبت به شخصی که خوانده میشود را، دلیل عدم اجابت دعا بیان کرد.[۱۰]
خضوع و خشوع: آیه ۵۵ سوره اعراف خواندن خدا را با حالت حاضعانه و خاشعانه از مؤمنان طلب می‌کند. امام صادق(علیه السلام) نیز یکی از زمان‌های استجابت دعا را موقعی می‌داند که شخص با چشمانی اشکبار، بدنی لرزان و قلبی شکسته مقابل خداوند بایستد.
دعا همراه با عمل صالح: برای استجابت دعا، انجام عمل صالح و به‌ویژه دادن صدقه سفارش شده است. در قرآن خداوند به کسانی که ایمان آورده و عمل صالح انجام می‌دهند وعده اجابت درخواست آنان را داده است.
دعا در جمع مؤمنان: در روایتی از امام صادق(علیه السلام) آمده است، هیچ جماعت چهل نفری از مؤمنان نیستند که به درگاه خداوند دعا کنند و خدا دعای آنان را رد کند و خود ایشان نیز هنگام مشکلات، خانواده و فرزندان خود را جمع کرده، دعا می‌کرد و آنها آمین می‌گفتند.
همچنین دعا همراه با استغفار و دعا همراه با توسل به اهل بیت(علیهم السلام) از دیگر شرایط و اسباب استجابت دعا معرفی شده است.
