شیعه نیوز: چه چیزی در تعیین موفقیت در زندگی مهم‌تر است: هوش هیجانی (EQ) یا ضریب هوشی (IQ)؟ طرفداران ضریب هوشی عقیده دارند که این مقیاس مهم‌ترین نقش را در تعیین میزان موفقیت آدم‌ها دارد؛ و طرفداران هوش هیجانی، آن را عنص‍ر مهم‌تری در موفقیت می‌دانند. اما حق با کدام است؟
ضریب هوشی (IQ) در مقابل هوش هیجانی (EQ)
دنیل گلمن، نویسنده و روانشناس، در کتاب هوش هیجانی خود اظهار داشت که احتمالاً EQ (یا هوش هیجانی) از IQ مهم‌تر است. چرا؟ برخی از روانشناسان معتقدند که معیار‌های استاندارد هوش (یعنی نمرات ضریب هوشی) بسیار محدود هستند و دامنه کامل هوش انسانی را در بر نمی‌گیرند.
برخی از متخصصان به جای تمرکز بر مفهوم هوش عمومی و کلی، بر این باورند که توانایی درک و ابراز احساسات می‌تواند نقشی برابر در نحوه زندگی مردم داشته باشد (اگر مهم‌تر نباشد).
تفاوت بین ضریب هوشی و هوش هیجانی
ضریب هوشی و هوش هیجانی چگونه اندازه‌گیری می‌شود؟ ضریب هوشی یا آی کیو عددی است که از یک تست هوش استاندارد به دست می‌آید.
آی کیو توانایی‌هایی، چون موارد زیر را نشان می‌دهد:
– پردازش بصری و مکانی
– دانش نسبت به دنیا
– استدلال سیال
– حافظه فعال و حافظه کوتاه مدت
– استدلال کمّیهوش هیجانی به توانایی فرد در درک، کنترل، ارزیابی و ابراز احساسات اشاره دارد. محققان و نویسندگان به روشن ساختن هوش هیجانی کمک کرده و آن را به موضوعی داغ در زمینه‌های مختلف از مدیریت تا آموزش تبدیل کرده‌اند.
EQ یا هوش هیجانی با توانایی‌هایی از جمله موارد زیر ارتباط دارد:
– شناسایی احساسات
– ارزیابی احساسات دیگران
– کنترل احساسات خود
– درک احساس دیگران
– استفاده از احساسات برای تسهیل ارتباطات اجتماعی
– ارتباط با دیگران
از دهه ۱۹۹۰، هوش هیجانی از یک مفهوم نیمه مبهم که در مجلات دانشگاهی یافت می‌شد، به اصطلاحی مشهور تبدیل شده‌است. اکنون می‌توانید اسباب‌بازی‌هایی بخرید که ادعا دارند به تقویت هوش هیجانی کمک می‌کنند یا بچه‌ها را در برنامه‌های آموزش مهارت‌های هوش هیجانی ثبت نام کنید. حتی در برخی از مدارس ایالات متحده، آموزش مهارت‌های اجتماعی و عاطفی یک برنامه درسی است. با این اوصاف، کدام یک مهم‌تر است؟
در برهه‌ای از زمان، ضریب هوشی به عنوان تعیین‌کننده اصلی موفقیت تلقی می‌شد. تصور بر این بود که افراد با ضریب هوشی بالا یک زندگی موفقیت‌آمیز دارند.
با این حال، برخی از منتقدان دریافتند که هوش بالا هیچ تضمینی برای موفقیت در زندگی نیست. همچنین ممکن است مفهومی بسیار محدود باشد و نتواند طیف گسترده‌ای از توانایی‌ها و دانش بشر را در بر بگیرد.
ضریب هوشی هنوز به عنوان یکی از عناصر مهم موفقیت شناخته می‌شود، خصوصاً در مورد پیشرفت تحصیلی. افراد با ضریب هوشی بالا معمولاً در مدرسه خوب عمل می‌کنند، معمولاً درآمد بیشتری کسب می‌کنند و به طور کلی سالم‌ترند. اما امروزه کارشناسان بر این باورند که ضریب هوشی تنها عامل موفقیت زندگی نیست. بلکه بخشی از مجموعه‌ای از تأثیرات است که هوش هیجانی را نیز شامل می‌شود. اکنون بسیاری از شرکت‌ها آموزش هوش هیجانی را الزامی می‌دانند و از آزمایشات EQ به عنوان بخشی از فرایند استخدام استفاده می‌کنند.
تحقیقات نشان داده‌اند که افراد دارای پتانسیل رهبری قوی هوش هیجانی بالاتری هم دارند.
آیا می‌توان هوش هیجانی را یاد گرفت؟
حال که هوش هیجانی اینقدر مهم است، آیا می‌توان آن را آموزش داد یا تقویت کرد؟ طبق یک متاآنالیز که نتایج برنامه‌های آموزش مهارت‌های اجتماعی و عاطفی (ESL) را بررسی می‌کند، پاسخ این سوال یک بله صریح است.
این مطالعه نشان داد که تقریباً ۵۰٪ از کودکان ثبت‌نام شده در برنامه‌های SEL نمره بهبودی دارند و تقریبا ۴۰٪ میانگین نمره بهتری را نشان می‌دهند. این برنامه‌ها همچنین با کاهش میزان تاخیر، افزایش حضور در مدرسه و کاهش مشکلات انضباطی مرتبط بودند.
استراتژی‌های آموزش هوش هیجانی شامل آموزش شخصیت، الگوبرداری از رفتار‌های مثبت، تشویق افراد به اندیشیدن در مورد احساس دیگران و یافتن روش‌هایی برای همدلی بیشتر با دیگران است.
هوش هیجانی یا ضریب هوشی؟
موفقیت در زندگی نتیجه بسیاری از عوامل است. ضریب هوشی و هوش هیجانی هم در موفقیت کلی و هم در سلامتی و خوشبختی نقش دارند. به جای تمرکز بر اینکه چه عواملی تأثیر غالب‌تری دارند، بیشترین فایده می‌تواند در یادگیری بهبود مهارت‌ها در چندین زمینه باشد. علاوه بر تقویت توانایی‌های شناختی، مانند حافظه و تمرکز ذهنی، می‌توانید مهارت‌های اجتماعی و عاطفی را نیز به دست آورید و بهبود ببخشید.
