شیعه نیوز: اتفاقاتی که پس از پیروزی انقلاب اسلامی در حوزه‌های امنیتی و اطلاعاتی در کشور افتاده نشان می‌دهد که هر زمان جامعه در این زمینه حساس نبوده و به‌سادگی و آسانی از کنار مسائل این‌چنینی گذر کرده مشکلات و آسیب‌های زیادی را متحمل شده‌ایم و در بسیاری از موارد عزیزان ارزشمندی را نیز از دست داده‌ایم.
در این شرایط شاید عنوان شود که خب وظیفه دستگاه‌های امنیتی و اطلاعاتی مثل وزارت اطلاعات در این موارد چیست، اما باید دانست که جامعه اطلاعاتی از درون در خانواده شکل می‌گیرد و اگر سواد لازم در این زمینه و در حد و اندازه خود در خانواده‌ها و جامعه توسعه یابد شاید کمتر شاهد آسیب‌های این‌چنینی در سطح کشور باشیم.
پیشگیری از بروز خطرات امنیتی از جمله مواردی است که در چارچوب سواد رسانه‌ای افراد قرار می‌گیرد و اگر هر فرد به اندازه خود در این‌باره دارای آگاهی لازم باشد، هم خود و هم جامعه کمتر تحت تأثیر آسیب‌های امنیتی قرار می‌گیرند و هستند افرادی که به‌واسطه شغل و یا موقعیت اجتماعی خود بیشتر در معرض این آسیب‌ها قرار دارند و به همین دلیل باید بیش از سایرین اطلاعات کسب کرده و سواد امنیتی آنان بیشتر از بقیه افراد باشد.
شناخت از نحوه تکنیک‌های دستگاه‌های جاسوسی دشمنان کشور و روش‌های مختلفی که برای به دام انداختن نخبگان یا شهادت آنان به کار گرفته می‌شود، می‌تواند کمک کند تا خسران و آسیب کمتری در حوزه حذف و از دست دادن نیرو‌های شاخص کشور داشته باشیم. شاید شنیدن آسیب‌شناسی فرهنگی جامعه ایران توسط سازمان اطلاعاتی آمریکا جالب باشد؛ در این بررسی، این سازمان طی ابلاغ رسمی به افسران اطلاعاتی فعال در موضوع ایران توصیه کرده که ایرانیان، مردمانی عاطفی و احساسی هستند، لذا تلاش کنید تا در تعاملات خود آن‌ها را با دادن هدیه، تسهیلات، دعوت به یک رستوران و ... مدیون نمایید چراکه آنان در این شرایط تلاش خواهند کرد تا محبت شما را جبران کنند و در این فرآیند است که می‌توانید یک ایرانی را از طریق ارتباط دوستانه با خود همراه و به‌تدریج تبدیل به خائن و جاسوس کنید.
به‌این‌ترتیب می‌بینیم که داشتن اندکی سواد امنیتی کمک می‌کند تا افراد جامعه به‌ویژه نخبگان، کمتر در این دام بیفتند. در این زمینه رسانه‌ها به‌ویژه رسانه ملی نقش مهم و تأثیرگذاری دارند تا سواد امنیتی مردم را با ساخت سریال‌ها و مستند‌های مرتبط با حوزه‌های امنیتی بیش‌ازپیش افزایش دهند. برای آشنایی بیشتر با این موضوع با محمد لسانی، کارشناس و مدرس سواد رسانه‌ای گفت‌وگویی ترتیب داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
آگاهی امنیتی، لازمه شناخت فرآیند فریب دشمنان
وی در ابتدا عنوان کرد: «سواد رسانه‌ای متشکل از حوزه‌های مختلف همچون اقتصاد، علوم تربیتی و امنیت می‌باشد که هریک دارای تعریف و مفهومی جداگانه هستند. در این میان سواد امنیتی به معنای حمایت از داشته‌ها و عدم سرقت و هک اطلاعات است.»
وی افزود: «سواد امنیتی را نمی‌توان از سایر حوزه‌های سواد رسانه‌ای مجزا دانست چراکه تمامی این حوزه‌ها در ارتباط با یکدیگر هستند و کنار یکدیگر معنا پیدا می‌کنند؛ بنابراین نمی‌توان ترویج یا یادگیری یک حوزه را به‌تن‌هایی پیشنهاد کرد.»
لسانی تصریح کرد: «ترویج سواد امنیتی در مجموعه سواد رسانه‌ای نکته‌ای حائز اهمیت است که می‌بایست به آن‌ها در ارتباط با یکدیگر توجه داشت. سواد رسانه‌ای در حوزه مصرف قرار دارد؛ به معنای آن است‌که خدماتی ارائه می‌گردد و مخاطب از آن استفاده می‌کند. به این ترتیب سواد رسانه‌ای ناظر بر مخاطب مصرف‌کننده خود است، اما سایر حوزه‌ها همچون سواد امنیتی مبتنی بر مخاطب نیستند بلکه در بستر عوامل، ریل‌گذاری مصرف درست را شکل می‌دهند.»
این کارشناس و مدرس سواد رسانه‌ای همچنین خاطرنشان کرد: «دانش امنیتی مبحثی کلان و بیش از هر چیز دیگر به حاکمیت هر کشور مربوط می‌شود؛ حفظ هویت و حفاظت از درگاه‌ها و تمامی روابط مهم کشور در این زمره قرار دارد. همچنین آشنایی با شیوه‌های نفوذ دشمن و اطلاعات اولیه، تکنیک‌های ارتباطی و رفتار سازمان‌های جاسوسی در فرآیند فریب افراد نیز به سواد امنیتی اطلاق می‌گردد.»
تقویت سواد امنیتی، برای حفظ جان مردم و داده‌های کشور
وی گفت: «آگاهی‌های امنیتی و تمامی اطلاعاتی که مورد نیاز شهروندان است، سواد امنیتی خوانده می‌شود. این حوزه در سطح خرد به معنای حفظ امنیت خانواده‌هاست و در سطح کلان، امنیت حکمرانی و فضای سایبری کشور است.»
او یادآور شد: «آنچه هم‌اینک اهمیت دارد جای‌گذاری سواد امنیتی در مباحث کلان کشور است. به‌طور مثال در جنگ سایبری حساب‌های کاربری افراد هک می‌شود و داده‌ها در دسترس دشمن قرار می‌گیرد. این نکته به‌خوبی آشکار می‌کند که اهمیت این دانش به‌ویژه در سطح حاکمیت و فضای سایبری بسیار بیشتر از سواد امنیتی در سطح خرد است.»
لسانی در پایان بیان کرد: «امروزه سواد امنیتی به حد نسبی تکمیل خود رسیده، اما نمی‌توان عنوان کرد که در این دانش به حد اعلا رسیده‌ایم. طی چندین سال گذشته هک اپراتور‌های کشور و قرارگیری اطلاعات کشور بر اینترنت رخ داد. همچنین اطلاعات درگاه‌های بانکی کشور نیز طی سال‌های گذشته، افشا شد. این موضوعات مشخص می‌کند که هنوز به ترویج و قوی‌سازی سواد امنیتی نیازمند هستیم و علی‌رغم تمامی عملکرد‌های خوب حال حاضر نیاز به تقویت هرچه بیشتر آن داریم.»
