شیعه نیوز: وقفه تنفسی در خواب که به آپنه شبانه نیز معروف است، معمولا شب ها رخ می دهد و طی آن تنفس فرد برای مدت کوتاهی قطع شده و بار دیگر ادامه می یابد؛ به طور کلی چند نوع وقفه تنفسی وجود دارد که شایع ترین آن، وقفه تنفسی انسدادی است. در این نوع اختلال، ماهیچه های گلو به تناوب شل شده و هنگام خواب باعث انسداد مسیر تنفس می شود. این اختلال در همه افراد ممکن است مشاهده شود، ولی اغلب سالمندان و کسانی که دچار اضافه وزن هستند، با این مشکل دست و پنجه نرم می کنند.
علائم وقفه های تنفسی
مبتلایان به وقفه های تنفسی انسدادی بیشتر چنین علامت هایی دارند:
احساس خواب آلودگی شدید در طول روز
صدای بلند خرخر و ایست تنفس در طول خواب
بیدار شدن از خواب به طور منقطع و نیز تنفس کوتاه
خشکی دهان و بیدار شدن از خواب به همراه خرخر
احساس درد در قفسه سینه هنگام بیدار شدن از خواب
سردردهای صبحگاهی
دشواری در تمرکز طی روز
تغییرات خلق و خو مانند افسردگی یا تحریک پذیری
دیر به خواب رفتن و بیدار ماندن تا پاسی از شب
فشار خون بالا
علل وقفه تنفسی
وقفه های تنفسی در خواب زمانی رخ می دهد که ماهیچه های پشت گلو بیش از حد شل شده و مانع تنفس طبیعی می شود. این ماهیچه ها از ساختارهایی مانند نرم کام، لوزه ها و زبان محافظت می کنند.
با شل شدن ماهیچه های گلو، راه هوایی باریک یا مسدود شده و تنفس به مدت 10 تا 20 ثانیه مختل می شود. این انسداد تنفسی، میزان اکسیژن خون را کاهش داده و مغز که احساس نقص در سیستم تنفسی کرده، برای باز شدن مجدد راه هوایی، فرد را از خواب بیدار می کند. این حالت در هر ساعت ممکن است 5 تا 30 بار در طول یک شب اتفاق بیفتد؛ البته وقفه هایی که در خواب ایجاد می شود، بسیار کوتاه بوده و اغلب افراد حتی بیدار شدن در طول شب را نیز به خاطر نمی آورند، ولی همین مقدار نیز برای ایجاد اختلال خواب و خواب آلودگی در طول روز کافی است و مانع خواب عمیق می شود.
چه کسانی بیشتر در معرض وقفه تنفسی قرار دارند
کسانی که اضافه وزن دارند، از گروه های در معرض خطر بوده و به عبارتی، نیمی از مبتلایان به این نوع اختلال انسدادی چاق بوده یا اضافه وزن دارند. چربی های انباشته شده اطراف راه هوایی باعث انسداد تنفس می شود. افراد چاق مبتلا به وقفه های تنفسی غالبا اندازه دورکمر زیادی دارند.
باریکی و پهن بودن گردن نیز می تواند شاخصی برای ابتلا به وقفه های تنفسی باشد؛ به طوری که هرچه گردن فرد پهن تر باشد، راه هوایی باریک تر بوده و شانس ابتلا به این اختلال نیز افزایش می یابد. درواقع گردن پهن، نشانه وزن بالای افراد است و این یکی از عوامل خطرساز به شمار می رود. دور گردن بالاتر از 43 سانت برای مردان و بالاتر از 40 سانت برای زنان با افزایش خطر وقفه های تنفسی همراه است. افرادی که فشارخون بالایی دارند نیز در معرض خطر ابتلا به وقفه های تنفسی هستند.
کسانی که به طور ژنتیک و مادرزادی راه های هوایی باریکی در ناحیه گلو داشته و لوزه های بزرگی دارند، به دلیل تنگ شدن مسیر جریان هوا، بیشتر دچار این اختلال می شوند.
وقفه های تنفسی در مبتلایان به گرفتگی بینی که معمولا شب ها بسختی نفس می کشند، دو برابر بیشتر اتفاق می افتد که به دلیل باریک شدن راه های هوایی ایجاد می شود. این اختلال در مبتلایان به دیابت نیز شیوع بالایی دارد.
مردان و سیاهپوستان زیر 35 سال بیشتر با این بیماری دست و پنجه نرم می کنند و به طور کلی وقفه تنفسی بین سنین 18 تا 60 سال بیشتر اتفاق می افتد.
استعمال دخانیات از جمله سیگار و مصرف مشروبات الکلی از عوامل پرخطری است که بروز این اختلال را افزایش می دهد. علاوه بر موارد گفته شده، سابقه خانوادگی ابتلا به وقفه های تنفسی، خطر بروز آن را زیاد می کند.
تشخیص آپنه خواب
بهترین راه بررسی مشکل وقفه تنفسی در خواب، آزمایشی به نام پلی سونوگرافی یا همان آزمون خواب است که مشکل را با دقت بررسی می کند و پس از تعیین نوع و شدت آن، درمان مناسب در نظر گرفته می شود.
بیمار در کلینیک های خواب یک شب بستری و دستگاه پلی سونوگرافـــی به او وصل می شود. این دستگاه مجموعه ای از چند دستگاه است که با نرم افزار خاصی با هم در ارتباط است. وی ادامه می دهد: مهم ترین کارهایی که پلی سونوگرافی انجام می دهد، گرفتن نوار مغز، نوار عضله، نوار قلب و همچنین اتصال حسگرهای جریان هوا، خروپف، اکسیژن خون و شرایط خواب فرد است و همزمان دوربین مجهز به مادون قرمز حرکات غیرطبیعی حین خواب را ضبط می کند. با توجه به وضع بیمار احتمال دارد چند حسگر دیگر هم به او وصل شود تا در مدت خواب تمام اتفاق های غیرطبیعی ثبت شود. برای تشخیص اختلال های خواب، نتایج کنار هم قرار می گیرد و اطلاعات بسیار مهمی از خواب به دست می آید.
راه های درمان
در موارد خفیف وقفه های تنفسی، پزشک معمولا با اعمال تغییرات کوچکی در سبک زندگی بیماران، درمان را ادامه می دهد. کاهش وزن در افرادی که اضافه وزن دارند، ورزش منظم، ترک سیگار، استفاده از اسپری های احتقان بینی در مبتلایان به گرفتگی بینی، تغییر عادت نوع خوابیدن(به عنوان مثال نخوابیدن به پشت) می تواند بروز این اختلال را تا حد زیادی کاهش دهد.
در صورت شدیدتر بودن حملات و چنانچه راهکارهای گفته شده مؤثر نباشند، پزشک از روش های دیگر برای بهبود اختلال استفاده می کند.
فشار مثبت راه هوا
در افرادی که دچار وقفه تنفسی انسدادی می شوند، استفاده از دستگاهی که هوای فشار مثبت تولید می کند می تواند موثر باشد. این دستگاه دارای ماسکی است که حین خواب روی بینی یا بالای بینی و دهان قرار می گیرد و هوای فشار مثبت را به داخل مسیرهای هوایی فرد می فرستد تا کمبود اکسیژن بدن را جبران کند و از طرفی، دفعات وقفه تنفسی را کاهش می دهد، مانع خُرخُرهای شبانه و خواب آلودگی در طول روز شده و کیفیت زندگی افراد را بهبود می بخشد.
سخن پایانی
در صورتی که دچار تنگی نفس ناگهانی شدید، برای رفع سریع آن، ابتدا نفس عمیق بکشید و بدن خود را در حالت راحت و ریلکس قرار دهید، پس از چند ثانیه نفس کشیدن عادی خود را از سر بگیرید.و حتما به پزشک مراجعه بفرمایید.
منبع : ساعد نیوز
