شیعه نیوز: نماز شکر یکی از نمازهای مستحب که برای شکر و سپاس از درگاه خداوند خوانده میشود. نماز شکر شکل خاص و شرایط ویژه و زمان معینی ندارد و به‌صورت یک نماز دو رکعتی معمولی خوانده میشود و مانند سایر نمازهای مستحبی میتوان آن را در حال نشسته، ایستاده، راه رفتن، داخل وسائل نقلیه و... به‌جا آورد؛ هرچند بهتر آن است که ایستاده خوانده شود.نماز شکر را هر زمان دوست داشتید و برای هر آنچه که آفریدگار مهربانمان به ما بخشیده است میتوان خواند. با نحوه صحیح خواندن نماز شکر مطابق آنچه در روایات از امام صادق (ع) نقل شده است، آشنا شوید.
نحوه خواندن نماز شکر
از حضرت امام صادق (ع) نقل شده است که ایشان فرمودند: زمانی که خداوند نعمتی به تو داد، دو رکعت نماز شکر بخوان
نماز شکر دو رکعت است ابتدا نیت می‌کنید که نماز شکر به جا می‌آورم قربة الی الله و در رکعت اول بعد از حمد سوره توحید خوانده میشود و بعد از آن در رکوع و سجده ذکر الْحَمْدُ للهِ شُکْراً شُکْراً وَ حَمْداً که معنی آن خدایا تو را شکر و سپاس است، گفته میشود و در رکعت دوم بعد از قرائت سوره حمد، سوره کافرون خوانده میشود و در رکوع و سجده اول ذکر الْحَمْدُ للهِ الَّذِی اسْتَجَابَ دُعَائِی وَ أَعْطَانِی مَسْأَلَتِی با معنی سپاس خدایى را که دعاى مرا مستجاب و حاجتم را بر آورده کرد، خوانده میشود.
همچنین سفارش شده است که پس از خواندن نماز شکر، دعای امام سجاد (ع) که در صحیفه سجادیه آمده، خوانده شود.
دعای امام سجاد (ع) بعد از خواندن نماز شکر
دعای سی و هفتم صحیفه سجادیه:
(۱) اللَّهُمَّ إِنَّ أَحَداً لَا یَبْلُغُ مِنْ شُکْرِکَ غَایَةً إِلَّا حَصَلَ عَلَیْهِ مِنْ إِحْسَانِکَ مَا یُلْزِمُهُ شُکْراً.
(۲) وَ لَا یَبْلُغُ مَبْلَغاً مِنْ طَاعَتِکَ وَ إِنِ اجْتَهَدَ إِلَّا کَانَ مُقَصِّراً دُونَ اسْتِحْقَاقِکَ بِفَضْلِکَ
(۳) فَأَشْکَرُ عِبَادِکَ عَاجِزٌ عَنْ شُکْرِکَ، وَ أَعْبَدُهُمْ مُقَصِّرٌ عَنْ طَاعَتِکَ
(۴) لَا یَجِبُ لِأَحَدٍ أَنْ تَغْفِرَ لَهُ بِاسْتِحْقَاقِهِ، وَ لَا أَنْ تَرْضَى عَنْهُ بِاسْتِیجَابِهِ
(۵) فَمَنْ غَفَرْتَ لَهُ فَبِطَوْلِکَ، وَ مَنْ رَضِیتَ عَنْهُ فَبِفَضْلِکَ
(۶) تَشْکُرُ یَسِیرَ مَا شَکَرْتَهُ، وَ تُثِیبُ عَلَى قَلِیلِ مَا تُطَاعُ فِیهِ حَتَّى کَأَنَّ شُکْرَ عِبَادِکَ الَّذِی أَوْجَبْتَ عَلَیْهِ ثَوَابَهُمْ وَ أَعْظَمْتَ عَنْهُ جَزَاءَهُمْ أَمْرٌ مَلَکُوا اسْتِطَاعَةَ الِامْتِنَاعِ مِنْهُ دُونَکَ فَکَافَیْتَهُمْ، أَوْ لَمْ یَکُنْ سَبَبُهُ بِیَدِکَ فَجَازَیْتَهُمْ!
(۷) بَلْ مَلَکْتَ- یَا إِلَهِی- أَمْرَهُمْ قَبْلَ أَنْ یَمْلِکُوا عِبَادَتَکَ، وَ أَعْدَدْتَ ثَوَابَهُمْ قَبْلَ أَنْ یُفِیضُوا فِی طَاعَتِکَ، وَ ذَلِکَ أَنَّ سُنَّتَکَ الْإِفْضَالُ، وَ عَادَتَکَ الْإِحْسَانُ، وَ سَبِیلَکَ الْعَفْوُ
(۸) فَکُلُّ الْبَرِیَّةِ مُعْتَرِفَةٌ بِأَنَّکَ غَیْرُ ظَالِمٍ لِمَنْ عَاقَبْتَ، وَ شَاهِدَةٌ بِأَنَّکَ مُتَفَضَّلٌ عَلَى مَنْ عَافَیْتَ، وَ کُلٌّ مُقِرٌّ عَلَى نَفْسِهِ بِالتَّقْصِیرِ عَمَّا اسْتَوْجَبْتَ
(۹) فَلَوْ لَا أَنَّ الشَّیْطَانَ یَخْتَدِعُهُمْ عَنْ طَاعَتِکَ مَا عَصَاکَ عَاصٍ، وَ لَوْ لَا أَنَّهُ صَوَّرَ لَهُمُ الْبَاطِلَ فِی مِثَالِ الْحَقِّ مَا ضَلَّ عَنْ طَرِیقِکَ ضَالٌّ
(۱۰) فَسُبْحَانَکَ! مَا أَبْیَنَ کَرَمَکَ فِی مُعَامَلَةِ مَنْ أَطَاعَکَ أَوْ عَصَاکَ: تَشْکُرُ لِلْمُطِیعِ مَا أَنْتَ تَوَلَّیْتَهُ لَهُ، وَ تُمْلِی لِلْعَاصِی فِیمَا تَمْلِکُ مُعَاجَلَتَهُ فِیهِ.
(۱۱) أَعْطَیْتَ کُلًّا مِنْهُمَا مَا لَمْ یَجِبْ لَهُ، وَ تَفَضَّلْتَ عَلَى کُلٍّ مِنْهُمَا بِمَا یَقْصُرُ عَمَلُهُ عَنْهُ.
(۱۲) وَ لَوْ کَافَأْتَ الْمُطِیعَ عَلَى مَا أَنْتَ تَوَلَّیْتَهُ لَأَوْشَکَ أَنْ یَفْقِدَ ثَوَابَکَ، وَ أَنْ تَزُولَ عَنْهُ نِعْمَتُکَ، وَ لَکِنَّکَ بِکَرَمِکَ جَازَیْتَهُ عَلَى الْمُدَّةِ الْقَصِیرَةِ الْفَانِیَةِ بِالْمُدَّةِ الطَّوِیلَةِ الْخَالِدَةِ، وَ عَلَى الْغَایَةِ الْقَرِیبَةِ الزَّائِلَةِ بِالْغَایَةِ الْمَدِیدَةِ الْبَاقِیَةِ.
(۱۳) ثُمَّ لَمْ تَسُمْهُ الْقِصَاصَ فِیمَا أَکَلَ مِنْ رِزْقِکَ الَّذِی یَقْوَى بِهِ عَلَى طَاعَتِکَ، وَ لَمْ تَحْمِلْهُ عَلَى الْمُنَاقَشَاتِ فِی الْآلَاتِ الَّتِی تَسَبَّبَ بِاسْتِعْمَالِهَا إِلَى مَغْفِرَتِکَ، وَ لَوْ فَعَلْتَ ذَلِکَ بِهِ لَذَهَبَ بِجَمِیعِ مَا کَدَحَ لَهُ وَ جُمْلَةِ مَا سَعَى فِیهِ جَزَاءً لِلصُّغْرَى مِنْ أَیَادِیکَ وَ مِنَنِکَ، وَ لَبَقِیَ رَهِیناً بَیْنَ یَدَیْکَ بِسَائِرِ نِعَمِکَ، فَمَتَى کَانَ یَسْتَحِقُّ شَیْئاً مِنْ ثَوَابِکَ لَا! مَتَى!
(۱۴) هَذَا- یَا إِلَهِی- حَالُ مَنْ أَطَاعَکَ، وَ سَبِیلُ مَنْ تَعَبَّدَ لَکَ، فَأَمَّا الْعَاصِی أَمْرَکَ وَ الْمُوَاقِعُ نَهْیَکَ فَلَمْ تُعَاجِلْهُ بِنَقِمَتِکَ لِکَیْ یَسْتَبْدِلَ بِحَالِهِ فِی مَعْصِیَتِکَ حَالَ الْإِنَابَةِ إِلَى طَاعَتِکَ، وَ لَقَدْ کَانَ یَسْتَحِقُّ فِی أَوَّلِ مَا هَمَّ بِعِصْیَانِکَ کُلَّ مَا أَعْدَدْتَ لِجَمِیعِ خَلْقِکَ مِنْ عُقُوبَتِکَ.
(۱۵) فَجَمِیعُ مَا أَخَّرْتَ عَنْهُ مِنَ الْعَذَابِ وَ أَبْطَأْتَ بِهِ عَلَیْهِ مِنْ سَطَوَاتِ النَّقِمَةِ وَ الْعِقَابِ تَرْکٌ مِنْ حَقِّکَ، وَ رِضًى بِدُونِ وَاجِبِکَ
(۱۶) فَمَنْ أَکْرَمُ- یَا إِلَهِی- مِنْکَ، وَ مَنْ أَشْقَى مِمَّنْ هَلَکَ عَلَیْکَ لَا! مَنْ فَتَبَارَکْتَ أَنْ تُوصَفَ إِلَّا بِالْإِحْسَانِ، وَ کَرُمْتَ أَنْ یُخَافَ مِنْکَ إِلَّا الْعَدْلُ، لَا یُخْشَى جَوْرُکَ عَلَى مَنْ عَصَاکَ، وَ لَا یُخَافُ إِغْفَالُکَ ثَوَابَ مَنْ أَرْضَاکَ، فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ هَبْ لِی أَمَلِی، وَ زِدْنِی مِنْ هُدَاکَ مَا أَصِلُ بِهِ إِلَى التَّوْفِیقِ فِی عَمَلِی، إِنَّکَ مَنَّانٌ کَرِیمٌ.
ترجمه دعای سی و هفتم صحیفه سجادیه:
(۱) خداوندا کسی در مسئله شکر به حدّی نمی‌رسد مگر آنکه احسان دیگرِ تو او را به شکری دیگر ملزم می‌کند
(۲) و از طاعتت به‌اندازه‌ای دست نمی‌یابد – گرچه بکوشد- جز اینکه در برابر آنچه شایسته فضل توست مقصّر است،
(۳) بنابراین شاکرترین بندگانت از شکر تو ناتوان، و عابدترین بندگانت از طاعتت مقصّر است،
(۴) کسی مستوجب آن نیست که از باب استحقاق او را مورد مغفرت قرار دهی، یا بر اساس سزاواری از او خشنود باشی،
(۵) پس هر که را بیامرزی از احسان توست، و از هر که خشنود شوی در اثر تفضل توست،
(۶) عمل اندک را که بپذیری از باب فضل پذیرفته‌ای، و طاعت مختصر را مزد می‌دهی، تا آنجا که گویی شکر بندگانت که بدان سبب پاداششان را واجب ساخته‌ای و اجرشان را از آن رو بزرگ ساخته‌ای مسئله‌ای است که در برابر تو قدرت روی برتافتن از آن را داشته‌اند و از این جهت پاداششان دادی، یا گویی سبب آن شکر به دست تو نبوده و بدین خاطر به ایشان اجر بخشیدی،
(۷) بلکه‌ای خدای من مالک امر ایشان بوده‌ای پیش از آنکه ایشان مالک عبادت تو شوند، و مزدشان را پیش از اینکه به طاعتت اقدام کنند آماده کرده‌ای، زیرا که آئینت انعام، و عادتت احسان، و راهت عفو و بخشش است.
(۸) از این رو همه آفریدگان معترف‌اند که تو درباره هر که عقوبتش کنی ستم نکرده‌ای، و شاهدند که هر که را ببخشی در حقّش تفضل فرموده‌ای، و همگان درباره خویش به تقصیر نسبت به آنچه سزاوار آنی معترفند.
(۹) بنابراین اگر شیطان ایشان را از طاعتت نفریبد هیچ عصیان گری تو را معصیت نکند، و اگر شیطان باطل را در نظرشان به صورت حق جلوه ندهد هیچ گمراهی از راه تو منحرف نشود،
(۱۰) پس منزّهی تو، چه آشکار است بزرگواریت در معامله باکسی که تو را اطاعت کرده یا عصیان نموده: مطیع را در مقابل آنچه خود برایش فراهم آورده‌ای پاداش می‌دهی، و معصیت کار را در آنچه تعجیل در کیفرش به دست توست مهلت می‌دهی،
(۱۱) به هر یک از آن دو نفر عطایی نموده‌ای که مستحق آن نبوده، و به هر یک تفضّلی فرموده‌ای که عملش از آن قاصر است،
(۱۲) و اگر مطیع را بر آنچه حضرتت او را بر آن گماشته‌ای (نه بر عمل خودش) جزا می‌دادی، بیم آن بود که ثوابت را از دست بدهد، و نعمتت از او زایل شود، ولی تو به بزرگواری خود در برابر مدت کوتاه از دست رفتنی به مدّتی طولانی و همیشگی، و در مقابل مدت نزدیک گذرا با مدت دامنه‌دار جاوید او را پاداش دادی،
(۱۳) سپس در برابر رزقی که از سفره نعمت تو خورده تا به سبب آن بر طاعتت نیرو گیرد با او معامله پایاپای نکردی، و از او بازپرسی دقیق درباره ابزاری که آن‌ها را سبب رسیدن به مغفرتت قرار داده ننمودی، و اگر با مطیع چنین رفتار می‌نمودی تمام حاصل دسترنج و سعی و زحمت او در مقابل کوچک‌ترین نعمت‌ها و عطاهایت از دست می‌رفت، و در پیشگاه مقدّست به خاطر سایر نعمتهایت در گرو می‌ماند، پس چه زمانی شایستگی چیزی از ثواب تو را می‌داشت، نه، هیچ گاه؟!
(۱۴) این است -خدای من- حالِ آن کسی که تو را فرمان برده، و سرنوشت کسی که به عبادت تو اقدام نموده، و، اما آن که از تو نافرمانی کرده و نهی تو را مرتکب شده پس عجله - در انتقام از او نکردی، تا مگر به جای حال معصیت تو حال برگشت به طاعت تو گزیند، در صورتی که او در اولین باری که بر عصیان تو همّت نموده مستحق تمام عقوبت‌هایی که برای جمیع بندگانت مهیا نموده‌ای گشته،
(۱۵) پس هر عذابی که از او به تأخیر انداخته‌ای، و هر سطوت انتقام و عقابی که از او بازپس داشته‌ای حق قطعی توست که وامی گذاری، و به کمتر از آنچه استحقاق توست رضا داده‌ای.
(۱۶) پس -ای خدای من- کریم‌تر از تو کیست؟ و بدبخت‌تر از کسی که به سبب مخالفت با تو هلاک شده، چه کسی است؟ نه، هیچ کس! پس تو والاتر از آنی که جز به احسان وصف شوی، و منزّه از آنی که جز از جهت عدل از تو بترسند، بیم جور و جفا به معصیت کار از تو نمی‌رود، و ترس واگذاشتن پاداش کسی که تورا به عبادت خشنودساخته درکار نیست، پس بر محمد و آلش درود فرست، و آرزوی مرا برآور، و هدایتت را آن گونه بر من افزایش ده که به سبب آن توفیق در کار خویش یابم، زیرا که تو بخشنده کریمی.
سخن پایانی
برای همه ما لحظاتی در زندگیمان پیش آمده که دلمان می‌خواهد با خدا حرف بزنیم، اسمش را صدا بزنیم و بخاطر نعمت‌های بی‌حسابش او را سپاس بگوییم. خواندن نماز شکر یکی از بهترین راه‌های شکرگزاری از خدواند است و به وسیله آن نعمت‌های بیشتری نصیب ما میشود که اولین آن‌ها آرامش قلبی است و مستحب است انسان هنگام برخورداری از نعمت یا دور شدن بلا و مصیبت یا دریافت خبری خوب و خوش سجده و نماز شکر به جای آورد.
منبع: الکوثر
