به گزارش «شیعه نیوز»، در این گزارش پرسش و پاسخ جالبی را در زمینه روابط درون خانواده خواهید خواند؛ وظیفه فرزندان هنگام دعوای پدر و مادر چیست؟!
پرسش
اما اصل قضیه!
من از سنین کودکی دعوا های پدر و مادرم رو یادم است! حتی درگیری های فیزیکی!
خاطرات خوبی نیست و هر کاری میکنم نمیتوانم فراموش کنم!!!
حتی الان که بیست سالمه هم این ها ادامه دارد! راستش هرگز تجربه ی یک خانواده ی خوب رو نداشتم! همیشه در خیالم تو یک همچین خانواده ای زندگی میکردم!!....
مشکل اصلی من این است که پدر و مادرم و به خصوص مادرم موقعی که اختلافاتشان زیاد میشه از من (و البته خواهر و برادرم که از من کوچک ترند!) میخوان که در اختلاف انها شرکت کنیم!
من نهایت سعیم رو میکنم تا تن به این کار ندم ولی باز هم....
مادرم به خاطر این مسئله (یعنی حمایت نکردن ما از اون به خصوص من که بزرگترین فرزندم!) خیلی ناراحت است! میگه اصلا از من راضی نیست! میگه همه ی اینها تقصیر ماست! اگر ما از اون حمایت کنیم این همه مشکل ایجاد نمیشود و...
گاهی مجبور میشم!..یک جا پاسخ به پرسش مشابهی رو خواندم و نوشته بود که اگر در این گونه موارد مجبور به دخالت شدید به عدالت قضاوت کنید!
اما این اصلا برای من مقدور نیست! به دو دلیل:
اول اینکه گاهی تشخیص اینکه چه کسی حق دارد سخت است! و من واقعا نمیتوانم عادلانه قضاوت کنم!
دوم دخالت من فقط در یک صورت میتواند مفید باشد! اینکه طرف مادرم رو بگیرم!!!! چون این کار مادرم رو آرام تر و پدرم رو نرم خو تر میکند! یعنی تا حالا این طور بوده و خاصه کمک میکند که تنش کمی بخوابد! اما از طرف دیگه هم باید تو روی پدرم بایستم!! و میدونم این کار دلش رو میشکند!
پاسخ
زناشویی درمانی و خانواده درمانی
در این گونه مشکلات انسان نمی تواند دست روی دست بگذارد و تلاش دارد به هر روشی که شده است آتش بگو مگو و فتنه را بخواباند و نمی تواند بی خیال و بی تفاوت باشد. شاید برای شما این سؤال مطرح بوده و یا مطرح شود که چرا مشاوران آن گونه که می خواهید نتوانسته اند این گونه مشکلات را حل کنند. در واقع در این گونه موارد نمی توان به توانایی مشاور شک کرد چون مشاوره ها انواعی دارد؛ مشاوره فردی، مشاوره زناشویی، زوج درمانی و خانواده درمانی....
در این گونه مشکلات حداقل باید زن و شوهر برای مشاوره حاضر شوند و خود بخواهند که مشکلات را رفع کنند. حتی در دادگاه ها که زن و شوهر مجبورند که در مشاوره ها حاضر شوند بازهم کار پیش نمی رود چون در اغلب موارد به اختیار خود در مشاوره حاضر نشده اند.
بنابراین اگر تمرکز شما براین باشد که به هر صورتی که شده آنها را راضی کنید به مشاوره بروند کار اصولی کرده اید و زودتر به نتیجه مطلوب می رسید: برای کار تلاش کنید از واسطه های امین و مورد قبول والدین مانند روحانی یا افراد باتجربه و محبوب و... در زمان آرامش ایشان کمک بگیرید.
نصیحت نکنید
هرگز از در نصیحت وارد نشوید. نصیحت در این گونه موارد به خصوص زمانی که آنها از نظر ذهنی آشفته اند کارایی ندارد و آنها را خشن تر می کند و به سخنان شما گوش نمی کنند. به خصوص این که هر چه باشد شما را بچه می دانند که سردی و گرمی روزگار را نچشیده اید.
حق و میل
در اغلب مشاجرات افراد «میل خود» را «حق خود» می دانند بنابراین نباید خیلی راحت در برابر آنها حق را به دیگری بدهید.
کم کردن اصطکاک
تا زمانی که برای مشاوره اقدام می کنند از شیوه های کم کردن اصطکاک استفاده کنید مثلا پدر را به بهانه ای بفرستید دنبال خرید چیزی برای خودتان یا کسی را به منزل دعوت کنید که والدین با او مشکل ندارند و او آرام بخش هم می تواند باشد و....هیچ کس مانند شما نمی داند چه موقع تنش ها شدید و یا کم می شود فهرستی از این موقعیت ها تهیه کنید و برای کاستن تنش کم کنید.
کشف علل
هر اختلافی علل ظاهری و مخفی و معنوی و متافیزیکی می تواند داشته باشد. در کشف علل دقت به خرج بدهید. گاهی علل خودخواهی، مداخله دیگران، شخصیتی، وسوسه شیطان، بی توجهی به حقوق همدیگر، تمکین خاص نداشتن زن یا سرد مزاجی مرد و...است. برای هر علل درمان خاص خود وجود دارد. گاهی خریدن کتاب یا سی دی و در دسترس قرار دادن و..می تواند کمک کننده باشد.
بی تفاوت نباشید
هرگز بی تفاوت نباشید چون دستور قرآن و ائمه است که آشتی دادن مؤمنان وظیفه دینی ما است. بله خیلی سخت و طاقت فرسا است به همین دلیل هم امام علی (ع) در وصیت خود به امام حسن و امام حسین فرموند که از جدتان شنیدم که اجر آن خیلی از یک سال نماز و روزه مستحبی بالاتر است. «فانّى سمعت جدّكما صلّى‌اللَّه‌عليه‌واله‌و سلّم يقول صلاح ذات البين افضل من عامّة الصّلاة و الصّيام»؛ در سوره حجرات می خوانیم:.إنَّما المؤمنونَ إخوةٌ فاصلحوا بين أخَوَيكم .
مثل داستانِ خانواده مثل داستان آن عده است كه در كشتي سوارند و يكي جاي خود را سوراخ مي كرد و مي گفت كه من كاري به ديگران ندارم سهم خودم است و خود مي دانم. در چنين محيط‌هايي آرامش با رعايت همه افراد حفظ مي شود و همه بايد كمک كنند تا آرامش و نشاط به جمع بازگردد. بی تفاوت نبودن به معنی این نیست که بدون توجه به ظرافت های روان شناختی برای آرام کردن شرایط با همان هیجان منفی ای که داریم وارد میدان شویم.
آرام باشید
این قضیه طبیعتا تاب و توان شما را کم می کند و اعصاب تان را می فرساید بنابراین باید تلاش کنید که با همان هیجان منفی وارد گود اصلاح و آشتی دادن و رفع تنش نشوید. باید به سلامت جسم و روان تان بیشتر برسید. می دانم که خواهید گفت با چه دل خوشی؟! ولی شما مانند فردی هستید که بالای کوه هستید و می خواهید کسی را که لب پرتگاه است نجات دهید باید ابتدا جای خود را محکم کنید تا بتوانید به او کمک کنید اگر جای خودتان محکم نباشد و قوی نباشید و یا گرفتار اضطراب و تشویش شوید خودتان هم پرت می شوید. بنابراین ورزش، تغذیه مناسب، تفریح، همنشینی با دوستان معنوی و همدل، دیدن فیلم های طنز و کمدی و....باید در جای خود باشد. البته هر چه قدر بتوانید والدین تان را همراه کنید در این برنامه های نشاط بخش گامی در راستای هدف خود برداشته اید.
مشاوره ها
اصل در مشاوره برای حل اختلافات حضوری بودن و حضور اعضای خانواده به خصوص والدین است. اگر به هر دلیلی این نوع مشاوره را قبول نکردند تشویق کنید تا هر چند به صورت انفرادی از مشاوره کتبی یا آنلاین یا تلفنی یا تلفنی غیر حضوری کمک بگیرند.
حفظ زندگی خود
در این گیر و دار اگر به هیچ وجه امکان حل مشکل نبود شما وظیفه خود را انجام داده اید و باید با واسطه( برادر یا خواهر یا عمو یا دایی بزرگ تر و...) کمک داد تا از هم جدا شوند. شما هم به هرحال در هر صورت باید برای انتخاب رشته تحصیلی و ازدواج زندگی خود را از این طوفان نجات بخشید. درست است که اختلافات والدین برشما اثر نامطلوبی گذاشته است ولی مراقب باشید فرصت ها را برای ازدواج از خود نگیرید. و بی جهت رد نکنید اگر برای تان گزینش همسر دشوار است از مشاوره ازدواج کمک بگیرید. کاری نکنید که بعد مجبور شوید کسی را برای ازدواج از روی بی میلی و اجبار گزینش کنید. دقت داشته باشید هرگز برای فرار از این تنش ها هم بدون مطالعه تن به ازدواج ندهید از این تلخی ها باید زندگی شیرین بسازید.
آيا فرزندان در دعوای والدین حق دخالت دارند؟
پدر و مادري كه دعوا و جر و بحث مي كنند آيا فرزندان آنها حق دخالت دارند؟ چون گاهي اوقات دخالت بچه ها باعث تمام شدن دعوا مي شود اين كار درست است يا خير؟
پاسخ:
بخشي از مشاجرت در بين اعضاي خانواده طبيعي است و با اندكي زيركي و ملايمت و مدارا جاي خود را به مهرباني و صفا خواهد داد. اما بخشي از نزاعها بنيان خانواده را تهديد مي كند و موجب سلب ثبات و امنيت مي شوند. آن طور كه پيداست دغدغة سئوال به اين بخش باز مي گردد و به نوعي وجدان را به راه حل فرا مي خواند.
حق دخالت فرزنداناول از حق دخالت بگوييم آن هم در سازمان خانواده. آنچه قرآن مي فرمايد و عقل هم اذعان دارد اين است كه نمي توان بي اعتنا اطراف را نگريست و نسبت به مسائل پيرامون خصوصاً مسائل خانوادگي نظر نداشت چون خانواده مبدأ و سرنوشت زندگي يك انسان است. و سرآغاز خودسازي و ديگرسازي. در ديگر سازي مهم ترين گام ساختن خانواده است. يا أيها الَّذينَ آمَنوا قوا انفسَكم و اهليكم ناراً(1) اي كساني كه ايمان آورده ايد خود و خانوادة خويش را از آتش دوزخ نگاهداريد. وقتي پيامبر اكرم _صلّي الله عليه و آله و سلم_ به رسالت مبعوث شد فرمان يافت كه خويشاوندان خود را از خدا بترساند: و أنذِر عَشيرتَك الأقربينَ(2) اي پيغمبر خويشاوندان خود را از خدا بترسان. علاوه بر اين آشتي و اصلاح روابط بين مؤمنان دستور اكيد اسلام است و به تبع، آيه: إنَّما المؤمنونَ إخوةٌ فاصلحوا بين أخَوَيكم در سورة حجرات و روايات بسياري از اهل بيت _عليهم السلام_ دراين رابطه به ما رسيده است. مثل داستانِ خانواده و اجتماع، مثل داستان آن عده است كه در كشتي سوارند و يكي جاي خود را سوراخ مي كرد و مي گفت كه من كاري به ديگران ندارم سهم خودم است و خود مي دانم. در چنين محيط‌هايي آرامش با رعايت همه افراد حفظ مي شود و همه بايد كمك كنند تا آرامش و نشاط به جمع بازگردد.
عوامل اختلاف در خانواده فرزندان چگونه مي توانند در اصلاح رفتار پدر و مادر نقش بيافريند.
در ابتدا بايد به سرچشمة اختلاف ها پي برد يعني با بررسي هاي عالمانه و موشكافانه دانست كه عمدة اختلاف پدر با مادر از كجا آب مي خورد آن وقت آن را از سرچشمه مهار كرد. چون عوامل اختلاف طبق شرايط اجتماعي و فرهنگي و موقعيتي خانواده ها مختلف است ما به چند عامل كلي اشاره كرده و شما را به مطالعه كتاب‌ها و تتبع بيشتر در زندگي تان دعوت مي كنيم بلكه راحت تر به منشأ مشاجرات دست بيابيد.
برخي از اين عوامل عبارتند از:
نشناختن و به كار نبستن عوامل فردي ثبات خانواده : كه نتيجه‌اش بروز تزلزل در بدنة خانواده خواهد بود مثلاً اگر تقوي و رعايت ادب و حفظ عفت موجب ثبات است قهراً بي‌تقوايي، بي ادبي و بي عفتي خانواده ها را ناپايدار مي كند.
چند عامل از اين عوامل عبارتند از : الف: پاكي و رعايت تقوي ب: رعايت حقوق يكديگر ج:حفظ عفت د: همدلي و هم آوايي اعضاي خانواده در غم و شادي و سختي و گشايش زندگي و: پاسخ مثبت به تمناهاي مشروع ه: وجود فرزند ي: محدود ساختن توقعات و تحمل و گذشت.
2. علت اجتماعي : مداخله و تحريكات مخرب فاميل، دوستان و اطرافيان در زندگي كه گاهي آگاهانه و با است باشد و گاهي نا آگاهانه. مثلاً عده اي به بهانه اصلاح و دلسوزي، سبب بحث برانگيزي در خانواده ديگران مي شوند يا بعضي از سر محبت بيش از اندازه و حمايت هاي بي مورد از زن يا مرد، ناآگاهانه زندگي آنان را متزلزل مي كنند.
3. مسايل سياسي: به معناي طرفداري افراطي از احزاب، گروهها و عقيده‌هاي سياسي.
4. علت فرهنگي: اختلاف در سبك زندگي، فكر، تربيت خانوادگي، سطح سواد و معلومات كم از موارد عامل فرهنگي اند.
5. علت اقتصادي: فقر و محروميت و توانايي اندك مالي و اختلاف در توزيع هزينه هاي زندگي، فشار مضاعفي را بر زن و شوهر وارد مي كند و آرامش رواني آنان را تبديل به بازخوردهاي رفتاري و رواني با همديگر مي كند. هم چنين مشغول بودن مرد به فعاليت هاي اقتصادي و توجه نداشتن به امور خانواده، در بروز اين گونه رفتارها تأثير دارند.
6. علت زيستي و غريزي: ممكن است يكي از اعضاء به خاطر مسائل فيزيولوژيكي با مشكل مواجه باشد كه حساس و زودرنج باشد و يا مسائل را به مشكل نگاه و تفسير كند.
7. علت رواني و عاطفي: مثل بدبيني، بي اعتمادي و بدگماني يا حسادت و بدخواهي و امثال آنها.(3)
علت اختلاف و دعوا در خانواده، هر چه باشد، مهم اين است كه در اين گونه موارد چه راهكاري را بايد در پيش گيريم و اساساً وظيفه ما چيست؟
وظيفه ماگاهي پدر و مادر در حرارت جدال و نزاعند كه اينجا خيلي نمي‌شود به مداخله پرداخت و نصيحت معمولاً نتيجه مثبتي در پي‌ندارد. گاهي پدر و مادر از حالت نزاع خارجند اما هم چنان ظرفيت مجادله را دارند كه فرزندان به شيوه هاي زيركانه و عالمانه مي توانند بر پدر و مادر تأثير مثبت و سازنده اي بگذارند و زمينه ايجاد كشمكش را از ريشه بخشكانند.
1.اساسي ترين راه براي كم شدن پرخاشگري در وجود خود يا ديگران رشد فكري، معنوي و علمي است. سعي كنيم با رشد كمالات خود از روش هاي سازنده تري در رفتار ديگران استفاده بريم.
2. براي برخورد منطقي با اينگونه ناملايمات لازم است به جاي اتكا به توانايي هاي خود، به خداي دانا و توانا تكيه كنيم. انسان عاقل بهتر است بداند و اطمينان داشته كه خود نمي‌تواند از عهدة محاسبه و كنترل همة عوامل برآيد. دو سورة مهم قرآن (فلق و ناس) به طور كلي به ضرورت پناه بردن به خداوند از انواع شرهايي كه در كمين انسان اند تأكيد مي كند.
3. شجاعت: انسان بايد ضمن حفظ حقوق و حرمت اشخاص خصوصاً پدر و مادر با استواري و شجاعت و البته با ادب و احترام، كارهاي آنان را نقد كند. امر به معروف و نهي از منكر در درجه اول شجاعت انسان را مي پرورد و مانع اصلي اين مسئله هم ترس يا شرمي است كه شخص از افراد ديگر دارد.
نوشتن نامه، گفت و گوي خصوصي جداگانه و صميمي، هديه دادن، متوجه ساختن ضررها و پيامدهاي اختلاف و شمردن آثار مثبت سازگاري، حذف مداخله گرها، غربال كردن تعابير و سوء برداشت ها و ...، مشورت با گروه مشاوران خانواده و كمك از آنان، از جمله راه هايي است كه در اصلاح رفتار ديگران تأثير مي گذارد.(4)
پاورقی:
منبع: نرم افزار پاسخ - مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات/ اسک دین
