ارتباط دعا و آب در متون دینی

به گزارش «شیعه نیوز»، دعا به تعبیر روایات معصومین (ع)، علاوه بر عبادت بودن، محبوب بودن و مقرب بودن نزد ذات حق تعالی، در دسترسی به هر امر ممکن و مشروع مؤثر است. دعا را خداوند وسیله ای برای تقرب به خود و برآورده شدن حاجات قرار داده است. از مجموع روایات اسلامی که در آنها به تأثیر دعا بر آب و تأثیر آب در استجابت دعا، اشاره شده است، می توان پی برد که ارتباط تنگاتنگی بین این دو مقوله، وجود دارد.

قبل از بیان تأثیر دعا بر آب به بیان مطلوب بودن دعا در فرهنگ اسلام و شرایط تأثیر دعا، پرداخته می شود.

1. دعا در فرهنگ اسلامی

دعا در وقوع هر امر ممکن و مشروع مؤثر است، این مطلب از آیات قرآنی قابل استفاده است. آنجا که می فرماید: بخوانید مرا تا اجابت کنم شما را.[1]یا می فرماید: اجابت می کنم خواسته دعا کننده را، وقتی مرا بخواند.[2]

در این دو آیه خداوند نفرمود چیز خاصی از من بخواهید یا چیزی خاصی را اجابت می کنم، به اصطلاح فنی به طور مطلق فرمود. پس هر امر ممکن و مشروعی را در بر می­گیرد. این مطلب از بعضی روایات هم استفاده می شود، امام(ع) می­فرماید: «زیاد دعا کنید زیرا که دعا کلید هر رحمتی و مایه دسترسی به هر حاجتی است، دعا درمان هر دردی است».[3]

دعا با قطع نظر از متعلََّق آن محبوب و مطلوب خداوند است. در احادیث معصومین (ع) ازدعا به این تعابیر یاد شده است: «بهترین عبادت ها، محبوب ترین کارها و مقرب ترین اعمال نزد خداست».[4]

2. شرایط تأثیر دعا

دعا همانند دیگر علل موجود در عالم هستی تحت شرایط خاصی تِِأثیر می گذارد، که در روایات ما به آن اشاره شده است، ازجمله: دعا کننده باید در دیگر فرامین الهی نیز؛ به بندگی ذات حق تعالی ملتزم شده و از گناه دوری نماید، دعای او به طور همیشگی و نه منحصر به زمان گرفتاری باشد، بر دعا کردن پافشاری و شکیبایی نماید و ایمان قلبی بر اجابت آن داشته باشد.

در بعضی از شرایط مکانی و زمانی امکان استجابت بیشتری است؛ مانند: زمان وزش باد، ریزش باران، وقت سحر، از سپیده دم تا طلوع آفتاب، وقت ظهر، وقت اذان، هنگام جهاد با مخالفین دین، زمان ریخته شدن خون شهید و هنگام قرائت قرآن، در مسجد و هنگام روزه داشتن و ... .

3. ارتباط دعا و آب در متون دینی

دعا و ریزش باران و جوشش آب:

در متون دینی آمده است که، حضرت موسی (ع) برای قوم خود طلب آب کرد و ذات حق تعالی در اجابت او، دوازده چشمه را جاری کرد[5]؛ و یا پیامبر اسلام (ص) برای قوم خود طلب باران کرد که باران زیادی هم آمد.[6] در دعاها؛ دعای طلب باران نیز وارد شده است[7]، که تاثیر دعا در این زمینه را به خوبی نشان می­دهد؛ زیرا اگر تاثیری نداشت امام معصوم(ع) امر به دعا نمی فرمود.

تأثیر دعا به همراه نماز، در پیدایش آب:

نماز استسقاء یکی از نمازهای مستحبی است که همانند نماز عید فطر و قربان دو رکعت است، البته با این فرق عمده که به جای قنوت آن، طلب رأفت و رحمت ذات حق تعالی برای پیدایش آب می شود.

تأثیر نوشتن دعا و در آب انداختن آن:

برطبق روایات؛ چنین دعایی باعث رفع هر حاجتی و امن از هر ترسی است؛ مثل نوشتن دعای «بسم الله الرحمن الرحیم. اللهم انی اتوجه الیک ...» و یا نوشتن دعای: «بسم الله الرحمن الرحیم من العبد الذلیل الی المولی الجلیل...» و پیچاندن و انداختن آن در آب چاه یا آب جاری.

تأثیر دعا به همراه خواندن سوره هایی یا آیاتی از قرآن کریم:

روایاتی وارد شده است که برای رفع هر دردی یا درد سر و یا درد شکم، خواندن چهل مرتبه سوره حمد بر ظرفی از آب و ریختن آن بر روی مریض، باعث رفع درد شدید می شود و ... .

همچنین دعا به همراه نوشتن سوره هایی یا آیاتی از قرآن کریم و به دنبال آن شستن آن سوره ها و خوردن یا کشیدن آن به روی بدن برای حفظ حافظه و یا درد چشم مؤثر است.

و نیز در کتب دعا آمده است که خواندن و دمیدن سوره هایی، در ظرفی از آب و ریختن آن به سر و صورت، باعث به هوش آمدن انسان بی هوش می شود.[8]

تأثیر خواندن دعا به هنگام نوشیدن آب:

این دعا هم قبل و هم بعد از نوشیدن هر آبی، سفارش شده است که در واقع رنگ الاهی دادن، حتی به ساده ترین کار آدمی است و بیانگر توحید افعالی، توحید ربوبی، تمجید الاهی، ستایش الاهی، حلم و رأفت الاهی است.[9]

نتیجه این که، از مجموع روایات اسلامی که در آنها به تأثیر دعا بر آب و تأثیر آب در استجابت دعا، اشاره شده است، می توان پی برد که ارتباط تنگاتنگی بین این دو مقوله، وجود دارد؛ و این چیزی که با کشفیات علمی روز هم مورد تأیید قرار گرفته است؛ همانند تأثیرات مثبت دعا بر بلورهای آب که توسط دانشمند ژاپنی صورت پذیرفته است.

[1] «ادعونی استجب لکم ان الذین یستکبرون عن عبادتی سیدخلون جهنم داخرین»، غافر، 60.

[2] «و اذ سألک عبادی عنی فانی قریب اجیب دعوة الداع اذا دعان فلیستجیبوا لی»، بقره، 186.

[3] کلینی، اصول کافی، کتاب دعا، باب دفع بلا و قضا به واسطه دعا، به ترتیب، ح 7 و 1.

[4] کلینی، اصول کافی، کتاب دعا، به ترتیب ح 3، 2، 8 و 6.

[5] اعراف، 160.

[6] اصول کافی، کتاب دعا، باب اقبال به دعا، ح 5.

[7] صحیفه سجادیه، امام سجاد(ع)، دعای آن حضرت در طلب باران.

[8] نک: شیخ عباس قمی، مفاتیح الجنان، قسمت دعاها.

[9] دعای قبل از نوشیدن آب: با سپاس خدایی را که فرو آوردنده آب، از آسمان است و گرداننده کارهاست به هر طور که خواهد. به نام الله که بهترین نام هاست؛ دعای بعد از نوشیدن آب: سپاس خدایی که آب شیرین به من نوشاند و آن را به سبب گناهانم شور و تلخ نکرد، سپاس خدایی را که به من آب نوشانید و سیرابم نمود و به من بخشش کرد و خشنودم ساخت و مرا عافیت داد و کفایتم کرد. خداوند مرا از جمله کسانی قرار ده که در قیامت از حوض محمد (ص) سیرابشان سازی و او را با دوستی و هم نشینی با آن حضرت سعادت بخشی، به رحمت خودت، ای مهربان ترین مهربانان. مفتاح الفلاح، شیخ بهایی: ترجمه علی بن طیفور بسطامی، ص 225، انتشارات حکمت.