به گزارش «شیعه نیوز»، حجت الاسلام و المسلمین سید احمد اشکوری پیرامون مکتب نجف می گوید: در تشیع حوزه‌ای به قدمت حوزه نجف وجود ندارد
در سایه نظام سیاسی پیشین، حوزه نجف به مصیبت بزرگی مبتلا شد … اما به برکت آیت‌الله خویی و تعدادی از شاگردانش گوهر این حوزه حفظ شد
هنوز با نجف سال‌های پیش که مملو از مراجع و مجتهدان تراز اول بود، فاصله داریم.
نجف پایبندی شدیدی به تحصیل و پشتکار درسی دارد.
حوزه نجف هیچ ارتباط و وابستگی به نهاد سیاسی، حاکمیت، و یا حتی طبقه مشخصی از بازرگانان با گرایش فکری معین، ندارد.
باور داریم که آیت‌الله سیستانی با گفتمان و روشی که مخصوص ایشان است، به چنان درجه و مقام علمی-معنوی، حکمت، و توان مدیریتی دست یافته‌اند که نه تنها در عراق، بلکه در جهان تشیع به مفهوم گسترده آن، حرف نخست را می‌زنند.
آیت الله سیستانی شناخت کافی از زبان گفتمان جهانی، قانون بین‌الملل، و از شیوه احقاق حقوق ملت، مذهب، و میهن خویش و به طور کلی بشریت را دارا می باشند.
پدیده آقای سیستانی پدیده مناسبی برای مطرح کردن تفکر مذهب تشیع در صحنه بین‌المللی است. آقای سیستانی با کمترین حضور رسانه‌ای، در خانه‌ای محقر در نجف، توانستند از حوزه حمایت کنند.
یکی از دلایل احترام مردم عراق به حوزه نجف و روحانیت، موضع آقای سیستانی درباره عدم ورود حوزه و دخالت آن در یک سری از مسائل است.
نجف امروز جهانی است و با همه حوزه‌های علمیه جهان اسلام، ارتباطی عمیق برقرار می‌کند، و دیگری را نه با قرائتی مقدس، بلکه با قرائتی بر اساس احترام به دانش و اندیشه، می‌خواند.
ما باور داریم سلامت و نشاط فکری در گرو وجود درس و تحصیل است و تا زمانی که مشغول به کسب علم و در تعامل با دیگران باشیم، در مسیر صلاح و خیر، قدم خواهیم گذاشت.
دیگر ویژگی بارز حوزه علمیه نجف پاسداری از سنن و میراث حوزوی است. متاسفانه برخی از نهادها و مدارس حوزوی، دیگر ماهیت حوزوی ندارند و تبدیل به دانشگاه شده‌اند.
ما در نجف اشرف دغدغه عکس و تصویر و انتشار آنها را نداریم، فزونی عکس و تابلو برای نجف شاخص موفقیت نیست.
جغرافی نوین شیعه با جغرافی پیشین تفاوت دارد. نسبت جمعیتی مسلمانان در برخی از کشورهای غربی رو به فزونی نهاده است و چه بسا در سال‌های آینده به اکثریت تبدیل خواهند شد؛ این فرصتی طلایی است.
از نجف توقع داریم مرکز رشد تمامی شیعیان باشد، خواستار تأسیس نهادهای فکری و علمی هستیم که حامل ویژگی‌های جوامع‌شان باشند.
متن کامل گفت و گوی شفقنا با حجت الاسلام و المسلمین سید احمد اشکوری به این شزح است:
تاریخ و قدمت حوزه علمیه نجف اشرف
شکل‌گیری حوزه مسأله‌ای است به غایت مهم و از آن‌جا که هر نهاد دینی، تأثیر تاریخی مخصوص خودش را دارد، می‌توانیم از طریق بازیابی میراث از اصالت محافظت کنیم به این مفهوم که تاریخ یک نهاد، در ارتباط مستقیم با پیوستگی و اصالت آن است.
در تشیع حوزه‌ای به قدمت حوزه نجف وجود ندارد و این ریشه تاریخی آن را از سایر حوزه‌های علمیه متفاوت ساخته است. چنان که علمای نجف در طول تاریخ و به اقرار همگان، از تشیع پاسداری کردند و آنان بودند که تمامی ویژگی‌های علمی و معنوی تشیع را برای ما نگاه داشتند.
فراموش نکنیم که پویش علمای شیعه در مقایسه با علمای دیگر مذاهب اسلامی از ویژگی بارزی برخوردار است که در دیگر مذاهب و حتی در دیگر ادیان وجود ندارد.
در سایه نظام سیاسی پیشین، حوزه نجف به مصیبت بزرگی مبتلا شد که منجر به تضعیف این حوزه ریشه‌دار و از دست رفتن بخشی از بزرگان آن شد، عده‌ای کشته شدند، عده‌ای رانده و عده دیگری خانه‌نشین شدند و مهر بر لبانشان دوخته شد.
اما به برکت آیت‌الله خویی و تعدادی از شاگردانش گوهر این حوزه حفظ شد و علاوه بر سیمای خارجی، روش فکری آن نیز پابرجا ماند. در آن دوره حساس و استثنائی که ناشی از طبیعت نظام سیاسی حاکم بر عراق بود، حوزه نجف دچار ضعف و تغییر در روش و پویش نشد.
با از میان رفتن نظام فاشیستی بعث، حوزه نجف جان تازه‌ای گرفت. البته این چنین نیست که نجف هم اکنون در وضعیت کاملا مناسبی به سر می برد. حوزه نجف در حال بهبودی است و در این مدت کوتاه هنوز جایگاه گذشته‌اش را بازنیافته است. هنوز با نجف سال‌های پیش که مملو از مراجع و مجتهدان تراز اول بود، فاصله داریم.
ویژگی‌های حوزه عملیه نجف اشرف
استقلال مالی
برخی از ویژگی‌های حوزه نجف مشترک با سایر حوزه‌های علمیه جهان اسلام است و برخی دیگر ویژگی‌هایی‌ست منحصر به فرد که مهم‌ترین آنها استقلال مالی است.
استقلال مالی به این معناست که حوزه نجف هیچ ارتباط و وابستگی به نهاد سیاسی، حاکمیت، و یا حتی طبقه مشخصی از بازرگانان با گرایش فکری معین، ندارد. آثار مثبت این استقلال مالی فراوان است و باعث شده که حوزه نجف با آزادی کامل و به دور از هیچ قیمومیتی به جز قیمومیت علم و وابستگی روحی به بزرگانش، به فعالیت بپردازد.
چنان چه توجه و پرداختن به آیت‌الله سیستانی نه از باب قیمومیت ایشان بر حوزه علمیه، بلکه در سایه باور کامل ما به دانش و مقام علمی و معنوی وی شکل گرفته است. باور داریم که آیت‌الله سیستانی با گفتمان و روشی که مخصوص ایشان است، به چنان درجه و مقام علمی-معنوی، حکمت، و توان مدیریتی دست یافته‌اند که نه تنها در عراق، بلکه در جهان تشیع به مفهوم گسترده آن، حرف نخست را می‌زنند.
شایسته است که آیت‌الله سیستانی را نه به عنوان یک فرد، بلکه به عنوان یک پدیده خواند و به وی پرداخت؛ پدیده‌ای که متعلق به میراث تشیع است و از اوضاع داخلی، منطقه‌ای و جهانی مطلع است. ایشان شناخت کافی از زبان گفتمان جهانی، قانون بین‌الملل، و از شیوه احقاق حقوق ملت، مذهب، و میهن خویش و به طور کلی بشریت را دارا می باشند. افق اندیشه ایشان گسترده‌تر از این است که تنها افقی مذهبی و یا ملی و یا قومیتی باشد. گستره افق آیت‌الله سیستانی چنان است که ایشان به عنوان پدر همه امت و فرد فرد کسانی‌اند که خواهان احقاق حقوق مسلمانان در تمامی جهان می‌باشند.
استقلال علمی
برجسته‌ترین شاخصه حوزه علمیه نجف، استقلال مالی آن است. اما دومین ویژگی بارز این حوزه در استقلال و آزادی علمی نمود پیدا می‌کند.
شاید عده‌ای کم اطلاع ادعا کنند که حوزه نجف مخالف فلسفه است و یا در برخی از علوم هم‌چون عرفان ضعیف است. این چنین نیست، چرا که در حوزه نجف اساتیدی وجود دارند که به تدریس و نقد فلسفه و عرفان با دو خوانش متفاوت، می پردازند. خوانش‌ها در نجف متعدد و به دور از استبداد فکری و علمی‌اند و اندیشه و تفکر منحصر به یک مکتب نیست. درهای نجف به سوی تمامی مکاتب فکری تشیع باز است و علاوه بر این، در ارتباط مستمری با تولیدات علمی دیگر حوزه‌ها به سر می‌برد.
نجف امروز جهانی است و با همه حوزه‌های علمیه جهان اسلام، ارتباطی عمیق برقرار می‌کند، و دیگری را نه با قرائتی مقدس، بلکه با قرائتی بر اساس احترام به دانش و اندیشه، می‌خواند.
آموزش تحصیلی
ویژگی سوم حوزه علمیه نجف میزان بالای واحدهای درسی در سال‌های اخیر در مقایسه با سایر حوزه‌های علمیه است. مثلا در سال تحصیلی پیشین شمار واحدهای درسی حدود ۱۶۰ واحد بوده است و دلیل آن اولویتی‌ست که حوزه علمیه نجف به تحصیل و فعالیت علمی فارغ از تأثیر تعطیلات و مناسبت‌های ملی و دینی می‌دهد.
زمانی عالمی از علمای نجف که پدر یکی از مراجع عراق نیز بود، از دنیا رفت، اما آن مرجع دروس حوزه را تعطیل نکرد و این نشان از پایبندی وی و نهاد حوزوی نجف به استمرار درس دارد.
چنین اموری شاهدی بر پایبندی شدید نجف به تحصیل و پشتکار درسی است، آن هم در شرایط آب و هوایی نه چندان ایده‌ال، چرا که هوا در نجف بسیار گرم، اوضاع خدماتی ضعیف، امکانات رفاهی اندک، و برق در طول ۲۴ ساعت فراهم نیست. همه این شرایط ایجاب می‌کند که شروع سال تحصیلی در پاییز باشد اما سال تحصیلی پیشین و قبل از آن، در روزهای پایانی ماه شوال (تیر ماه) و در هوایی بسیار گرم و سوزان آغاز شد. این خود نشان‌دهنده اصرار و تأکید حوزه نجف بر تداوم و استمرار درس و آموزش تحصیلی است. ما باور داریم سلامت و نشاط فکری در گرو وجود درس و تحصیل است و تا زمانی که مشغول به کسب علم و در تعامل با دیگران باشیم، در مسیر صلاح و خیر، قدم خواهیم گذاشت. وجود برخی از اندیشه‌های تندرو که باعث پیچیدگی حوزه علمیه و یا بستن درهای تعامل و ارتباط با دیگران می شود از آفات رکود و جمود نهاد دینی است.
پاسداشت سنن و میراث حوزوی
دیگر ویژگی بارز حوزه علمیه نجف پاسداری از سنن و میراث حوزوی است. متاسفانه برخی از نهادها و مدارس حوزوی، دیگر ماهیت حوزوی ندارند و تبدیل به دانشگاه شده‌اند؛ ماهیت دانشگاهی چنان بر آنها چیره شده که انگیزه و محرک فعالیت طلبه حوزه، نه تحصیل علم، بلکه تحصیل مدرک شده است.
حوزه علمیه با دانشگاه اختلافی عمیق و جوهری دارد؛ چرا که حوزه با انگیزه و نیرویی ذاتی به فعالیت می‌پردازد، آن هم بدون هیچ‌گونه نظارت و یا دغدغه حضور و غیاب و امتحان.
عرف حوزوی به طور کلی در نجف برقرار و پایدار است اما عده انگشت‌شماری هستند که دیگر پایبندی به عرف حوزوی، یعنی دوری از مظاهر تجمل و رفاه‌طلبی، ندارند.
علمای ما در نجف اشرف به شکلی قابل توجه از این اعراف حوزوی که شامل مسکن، نوشیدنی و خوراک، پوشاک، و روابط اجتماعی است، پاسداری می‌کنند. ما در نجف اشرف دغدغه عکس و تصویر و انتشار آنها را نداریم، فزونی عکس و تابلو برای نجف شاخص موفقیت نیست. نجف دغدغه حفاظت از نام و عنوان ندارد؛ چه بسیار پروژه‌هایی که در نجف اشرف با حمایت مرجعیت اعلی انجام شده اما مرجعیت شرط گذاشته‌اند که نام دیگری غیر از ایشان قید شود.
گستره افق نگاه آیت‌الله سیستانی نه افقی مرجعیتی بلکه افقی حوزوی است؛ فرق است میان این‌که حرکت و پویش ما پویشی مرجعیتی باشد یا پویشی حوزوی. تمامی مراجع، و فضلاء، و اساتید تحت عنوان و زیر لوای حوزه قرار می گیرند، اما برنامه مرجعیتی یک طرحی انحصاری و محدود به شخص مرجع و اطرافیان وی است.
هویت نجف، هویتی است حوزوی نه مرجعیتی
نجف هم‌چنان که تلاش می‌کند هویتش، هویتی حوزوی باشد نه هویتی مرجعیتی، بر آن است که گفتمانش گفتمانی پیگیر امور سیاسی باشد نه گفتمانی سیاسی. حوزه با وجود آنکه نگاه سیاسی نافذ و تیزبینی دارد، اما برنامه سیاسی ندارد.
حوزه علمیه نجف آگاهی کاملی از امور سیاسی دارد و پیگیر همه رخدادها و مطلع از مسائل شیعیان در تمامی جهان است چرا که امور شیعیان و اوضاع‌شان برای نجف حائز اهمیت است. گفتمان نجف مبنی بر رویارویی خشونت آمیز با دیگران نیست؛ پایه و اساس گفتمان نجف، گفتگو است، چرا که رویارویی خشونت آمیز هیچ سودی ندارد مگر به تشخیص فقیه آن‌هم با توجه به شرایطی بسیار ویژه.
جهان امروز تحت سلطه گفتگوست و نهادهای مدنی مدافع حقوق بشر از محبوبیت و تأثیر گسترده‌ای برخوردارند. دلیل آن هم گفتمان میانه‌روی این نهادها و تکیه آنها بر گفتگو و به رسمیت شناختن طرف مقابل است.
در زمینه روابط نجف با دیگر ادیان و مذاهب نیز باید راهبردهای متعددی با توجه به تفاوت مکان و ویژگی‌های منحصر به فرد هر یک از مذاهب اتخاذ شود؛ اما کلمه آخر را خرد و عقل می‌زند و این امر در فتواهای علمای نجف در زمینه تعامل با پیروان ادیان الهی کاملا نمود پیدا می‌کند.
اما رویکردها در مسائل درون مذهبی، یکسان نیست و برخی از آنها تندروانه همراه با غلو و افراط در پاره‌ای از قضایا هستند. البته چنین پدیده‌ای غیر طبیعی نیست و در تمامی مذاهب یک رویکرد و گرایش تندرو وجود دارد.
البته این امر به معنای نادیده‌گرفتن توان رأس هرم در دربرگفتن همگان نیست. ما نمی خواهیم در تاریخ چنین ثبت شود که در دوران ما تشیع دچار دودستگی شد، چنان‌که به دنبال شکل‌دادن به پدیده‌های متفاوت درون مذهبی نیستیم که منجر به دودستگی و دوری از چهارچوب کلی تشیع بشود.
خرد حوزه علمیه و مرجعیت باید در سطحی باشد که بتواند شرایط و محیطی فراهم کنند که دربرگیرنده و پذیرای همگان باشد. نباید آن عده از شیعیانی را که درجه ایمانشان ضعیف است از دایره تشیع خارج کنیم؛ چنان‌که عده دیگری زبان خط ولایی‌شان بسیار تند بوده و باید آن را بعضا پالایش نمود.
همین امر بر جایگاه‌های بکاربردن یا بکارنبردن گفتمان تقیه، تأیید یا عدم تأیید حاکم، و مشروعیت‌بخشی به برخی از کلان‌برنامه‌های معاصر نیز صدق می‌کند. مسائل و امور زیادی نیاز به بازنگری دارد. در زمینه دموکراسی ما چه اقدامی کردیم؟ دنبال چه حکومتی هستیم؟ حکومتی دینی یا غیر دینی؟ درباره همه این مسائل نیاز به گفتگو و رویکرد و یک بلوغ فکری احساس می‌شود.
البته نجف در این زمینه در حال فعالیت است، اما با یک زبانی ساکت و آرام. نجف در تلاش است که این دیدگاه‌ها را با ساز و کارهایی که خودش انتخاب می‌کند، در محافل و صحنه‌های بین‌المللی ارائه کند؛ چه بسا برخی با ساز و کارهایی که نجف بر می‌گزیند، چندان موافق نیست. اما تجربه ثابت کرده ساز و کارهایی که نجف برای رساندن اندیشه‌هایش به دیگران، برگزیده، طبق فهم و نگاه ما، برای تشیع سودمندتر بوده است.
حوزه علمیه نجف نه تنها هیچ یک از حوزه‌های علمیه دیگر را بایکوت نمی‌کند، بلکه هیچ رویکرد و گرایش نادیده‌نگری، تضعیف‌سازی، ویا تقلید‌کردن از دیگر حوزه‌های علمیه ندارد، بلکه از همه آنها حمایت می‌کند و باور دارد باید با تقویت همه حوزه‌های علمیه، از تضعیف آنها جلوگیری کرد.
حوزه عملیه نجف تمامی پیگیر دیگر حوزه‌های علمیه جهان است و هرجا نیازمند نصیحت باشند، کمکش را دریغ نخواهد کرد. اسلوب و زبان گسست، تضعیف، سلب مشروعیت، و هجوم به دیگران نه در منش حوزه نجف جای دارد و نه در خور آن.
درهای حوزه علمیه نجف به تمامی حوزه‌های عملیه تشیع در سراسر جهان باز است و نجف با احترام به پایه‌گذاران و اندیشه‌های آنان می‌نگرد و علاقه دارد این حوزه‌ها رشد کنند و با دست باز در مناطق خود به فعالیت بپردازند، چرا که وجود حوزه‌های علمیه سوپاپ اطمینان تشیع به شمار می‌روند.
در دوره کنونی اولویت‌هایی وجود دارد که نجف در تلاش است آنها را محقق سازد. مهم‌ترین اولویت معرفی تشیع به همه دنیا به عنوان یک مذهب برخوردار از عقلانیتی بسیار عالی و رفیع است. ضرورت دارد اندیشمندان ادیان الهی و دیگر مذاهب را از اعتدال تشیع آگاه کرد تا از طریق منابع شیعی با آن آشنا بشوند نه از طریق سخنان عده‌ای متعصب و رسانه‌هایی سیاست‌زده که اهداف خاص ملی، جناحی، و قومیتی دارند.
نجف در تلاش است از قومیت‌گرایی، ملی‌گرایی، و منطقه‌گرایی رهایی یابد و یک نهاد فکری و علمی با ابعاد و ویژگی‌های کاملا علمی از جمله آزادی انتخاب و نقد اساتید از جانب شاگردان باشد تا در رشد و بالندگی‌اش اثر بگذارد.
مسلما با همه این خصوصیات مثبت در حوزه نجف، موارد زیاد دیگر نیز می توانست وجود داشته باشد. نمی‌توان گفت که حوزه علمیه نجف به سطح اعلایی رسیده. تحقق نیافتن این مهم به این معنی است که ما وارد یک سلسله از مسائل نشدیم و نتوانستیم به اوج برسیم.
یکی از این مسائل مهم، ضرورت جذب حداکثری برخی از علمای تأثیرگذار جهان تشیع از لحاظ فکری و علمی است. البته منظور از جذب، نه حضور فیزیکی بلکه فراهم نمودن ارتباط مستمر و بهره‌وری علمی از آنان می‌باشد.
در حال حاضر برخی از علماء در عین حالی که دیدگاهی منفی نسبت به نجف ندارند اما با نجف در ارتباط نیستند، پس ضرورت دارد نجف به عنوان یک مدرسه فکری، و نه نجف به عنوان یک مکان جغرافیایی، با طیف وسیعی از علماء در نقاط مختلف جهان، با تمام اندیشه‌های متعددی که دارند، ارتباط برقرار کند.
باید با تمام تمام توان نسبت به جذب این افراد تلاش نمود و یک خط مشی واحد ایجاد کرد، متأسفانه تاکنون در این زمینه موفق نبوده‌ایم. مثلا اگر بحرین را در نظر بگیریم، چقدر توانسته‌ایم دانشمندان تأثیرگذار بحرینی که با نجف هم‌خوانی فکری دارند را جذب کنیم؟ دانشمندانی که توانایی تغییر خط مشی را دارند!
یکی از زیان‌هایی که تشیع می‌بیند ناشی از عدم حاکم بودن صدای عقل و عقلانیت است، و چه بسا اگر عقلانیت حاکم بود، تشیع زیان‌های کمتری می‌دید. به عنوان مثال در انگلستان شخصیت‌های علمی و فکری شیعه داریم که با ویژگی‌ها و خصوصیات جغرافیایی محل زندگی خود آشنایی کاملی دارند و بی‌ارتباط با اماکن تصمیم گیری‌های بین‌المللی نیستند، ارتباط این عده با نجف فوائد زیادی در بر خواهد داشت و می‌توان از طریق آنان در محیط مسیحیت قدم گذاشت و با آن ارتباط برقرار کرد.
همین امر بر یهودیت که یکی از ادیان آسمانی است نیز صدق می‌کند و ضروری است که با آن ، به دور از مسائل سیاسی، ارتباط برقرار کرد و به عرصه‌های فکری آن وارد شد.
با الازهر نیز باید ارتباط علمی داشته باشیم و چه بسا از طریق کمترین ارتباط با الازهر می‌توان صدهای ناهنجار را خاموش کنیم.
ارتباط به طور کلی یک ابزار عقلایی است و کمترین فایده آن خاموش کردن صداهای نادرست و کاهش زیان است، چرا که جدایی و فاصله با دیگران هیچ نتیجه مثبتی برای طرفین نخواهد داشت. انسان عاقل کسی است که با همه مکاتب و افراد، ارتباط خوب علمی و فکری برقرار کند.
کمال و والایی در طرد، تحریم، تکفیر، خشونت، و نزاع نیست. زبان آسمان و پیغمبران دشمنی و ستیز نیست. پیغمبران زبان‌شان گفتگو و دعوت به همگرایی فکری است. چه بسیار گروه‌هایی که به دلیل اموری موهوم و غیر حقیقی با یکدیگر به درگیری و نزاع پرداخته‌اند. از سویی دیگر رسانه‌ها نیز جایگاه یک مذهب اسلامی مشخص را بالابرده و آن را به عنوان اسلام معرفی می‌کنند.
ما نیاز به افراد تأثیرگذاری داریم که نه تنها در صحنه سیاسی، بلکه در صحنه‌های فکری فعال باشند و تفکر تشیع را معرفی کنند.
پدیده آقای سیستانی پدیده مناسبی برای مطرح کردن تفکر مذهب تشیع در صحنه بین‌المللی است. آقای سیستانی با کمترین حضور رسانه‌ای، در خانه‌ای محقر در نجف، توانستند از حوزه حمایت کنند.
یکی از دلایل احترام مردم عراق به حوزه نجف و روحانیت، موضع آقای سیستانی درباره عدم ورود حوزه و دخالت آن در یک سری از مسائل است. کما این‌که برخی از ویژگی‌های اجتماعی و اخلاقی آقای سیستانی در اثرگذاری حوزه نجف میان مردم عراق بی‌تأثیر نبوده است.
در این چند سال پس از سقوط رژیم بعث، پایبندی مردم عراق به دین، نسبت به دوران حکومت صدام، رشد کرده و می‌توان گفت که حوزه نجف در برخی امور توانسته موفق عمل کند.
جوانان شیعه در غرب و ارتباط حوزه با آنان
جوانان مسلمان شیعه در غرب در محیط و فضای شیعی رشد نکرده‌اند و برای ارتباط با آنان نیاز به گفتمان مختلفی داریم و علاوه بر آن نیازمند کسانی هستیم که دانش کافی به زبان جوامع این جوانان را دارا باشند، چون نمی‌توان تنها به عامل ترجمه بسنده کرد. ترجمه چه بسا توانایی رساندن برخی از پیام‌ها را ندارد و عامل ارتباط باید آگاهی و اطلاع کافی از فرهنگ این جوامع را داشته باشد تا بتواند پیام را به طور درست منتقل کند.
به عنوان نمونه در قاره آمریکا ما نیازمند عده‌ای از اهل فضل و علم هستیم که در محیط آن رشد کرده‌اند. چه بسا روحانی اعزامی از نجف توانایی محقق‌ساختن اهداف اصلی را نداشته باشد و باید به دنبال کسانی باشیم که در این جوامع رشد کرده‌اند و از فکر و اندیشه اصیل تشیع آگاهی دارند تا بتوانند با این جوامع ارتباط برقرار کنند.
در عین حالی که از نجف توقع داریم مرکز رشد تمامی شیعیان باشد، خواستار تأسیس نهادهای فکری و علمی هستیم که حامل ویژگی‌های جوامع‌شان باشند. مثلا شیعیان کشورهای حوزه خلیج (فارس) نیازمند نهادها و حوزه‌های علمیه‌ای هستند که در جوامع خودشان شکل گرفته و توسط هم‌وطنان‌شان مدیریت شوند تا بتوانند برخی از مشکلات آنان را رفع کنند و در تعارض با قوانین موضوعه آن کشورها نباشند؛ چه بسا اگر شخص من اقدام به تبلیغ و فعالیت در کشوری خلیجی بنمایم، طبق قوانین وضعی آن کشور، تبلیغ و فعالیتم، دخالت در امور داخلی تفسیر خواهد شد.
ما از این نهادها درخواست می‌کنیم که در ارتباط با نجف باشند و از نجف نیز می‌خواهیم که با در نظرگرفتن تعهد به قوانین بین المللی، با آنها در ارتباط و تعامل باشد تا مبادا گفته نشود این نهادها وابسته به خارج هستند. ادعا و اتهام وابستگی مالی این نهادها به خارج از مرزهای کشورشان، برای همه، خطری جدی به شمار می‌رود و ضروری است این نهادها از استقلال مالی و فکری برخوردار بشوند و بتوانند جوامع خود را جذب کنند.
جغرافی نوین شیعه با جغرافی پیشین تفاوت دارد. نسبت جمعیتی مسلمانان در برخی از کشورهای غربی رو به فزونی نهاده است و چه بسا در سال‌های آینده به اکثریت تبدیل خواهند شد؛ این فرصتی طلایی است و باید به شکلی موفق از آن بهره برد. این بهره‌برداری باید در چهارچوب قوانین آن کشورها شکل بگیرد و شایسته است در رکاب این قوانین و با احترام به آنها حرکت کرد.
