به گزارش «شیعه نیوز»،آیا شما و فرزندانتان از مکمل روی (زینک) استفاده می‌کنید؟ روی ماده‌ای مغذی است که نقشی حیاتی در بدن انسان دارد. از آنجا که بدن انسان به طور طبیعی روی تولید نمی‌کند، باید آن را از طریق مواد غذایی یا مکمل‌ها دریافت کرد. در این مقاله به مصرف زینک در کودکان و تاثیرات مثبت آن بر روی رشد آن‌ها می‌پردازیم.
زینک چیست؟
زینک یک ماده مغذی اساسی محسوب می‌شود، بدان معنا که بدن ما قادر به تولید یا ذخیره آن نیست. به همین دلیل، باید از طریق رژیم غذایی به صورت مداوم دریافت شود. روی برای انجام فرآیند‌های بسیاری در بدن ضروری است، از جمله:
بیان ژن
واکنش‌های آنزیمی
عملکرد ایمنی
سنتز پروتئین
سنتز DNA
التیام زخم
رشد و نمو
زینک به طور طبیعی در غذا‌های گیاهی و حیوانی متنوعی یافت می‌شود. غذا‌هایی هم که به طور طبیعی حاوی این ماده معدنی نیستند، مانند غلات صبحانه، میان‌وعده‌ها و آرد کیک‌پزی، غالبا به صورت مصنوعی با روی غنی‌سازی می‌شوند. زینک را همچنین می‌توان از طریق مکمل‌های غذایی تامین کرد. به علاوه، به دلیل نقش آن در عملکرد ایمنی بدن، در برخی اسپری‌های بینی، لوزه و سایر روش‌های درمانی سرماخوردگی نیز وجود دارد.
نقش زینک در بدن
زینک یک ماده معدنی حیاتی است که بدن به روش‌های بی‌شماری از آن بهره می‌برد. در واقع، روی دومین ماده‌ی معدنی مهم و حیاتی، بعد از آهن است و در هر سلولی حضور دارد. این ماده برای فعالیت بیش از ۳۰۰ آنزیمی که به متابولیسم، هضم، عملکرد عصب و بسیاری از فرآیند‌های دیگر کمک می‌کنند، الزامی است. علاوه بر این، روی برای پیشرفت و عملکرد سلول‌های ایمنی بدن حائز اهمیت است و تامین آن برای سلامت پوست، سنتز DNA و تولید پروتئین ضرورت دارد.
گذشته از این موارد، رشد و نمو بدن به دلیل نقش روی در رشد و تقسیم سلولی به آن وابسته است. روی برای حس چشایی و بویایی نیز لازم است. از آنجا که یکی از آنزیم‌های بسیار مهم برای این دو حس وابسته به این ماده‌ی مغذی است، کمبود آن می‌تواند توانایی چشایی و بویایی را کاهش دهد.
تاثیر مصرف زینک در کودکان
برآورد‌های جهانی اخیر نشان می‌دهند که بیش از یک چهارم کودکان زیر ۵ سال دچار بازماندگی از رشد و کوتاهی قد هستند. مطالعات نشان می‌دهند که روی نقش مهمی در فرآیند‌های بیولوژیکی از جمله رشد و تقسیم سلولی و متابولیسم دارد. کمبود این ماده‌ی ریزمغذی رشد کودک را محدود کرده و مقاومت در برابر عفونت‌ها را کاهش می‌دهد که به میزان قابل توجهی در شیوع بیماری و مرگ و میر کودکان موثر است.
روی برای رشد و نمو طبیعی اندام تولید مثل و مغز بسیار مهم است و در عملکرد‌های طبیعی سیستم ایمنی بدن و بسیاری از فرایند‌های دیگر بدن نقش دارد. کمبود روی با کاهش رشد، افزایش سرماخوردگی و عفونت‌ها، اختلال در حافظه، ناتوانی در یادگیری و تمرکز پایین همراه است.
کمبود روی در کشور‌های در حال توسعه یک مشکل اساسی است. اگرچه کمبود شدید زینک در انسان به ندرت اتفاق می‌افتد، کمبود خفیف تا متوسط آن تقریبا رایج است، به خصوص در جوامعی که کمتر منابع حیوانی حاوی زینک و بیشتر منابع سرشار از «فیتات»ها را مصرف می‌کنند؛ فیتات مانع از جذب روی می‌شود. تشخیص کمبود خفیف تا متوسط روی در بدن ممکن است دشوار باشد، زیرا علائمی مانند حساسیت به عفونت و تاخیر در رشد، با علائم سایر کمبود‌های مواد مغذی و بیماری‌های کودکان، مشترک است.
به دلیل عواقب عملکردی مهم کمبود روی بر رشد کودکان و سایر پیامد‌های سلامتی، مداخله برای افزایش روی در رژیم غذایی باید در جمعیت‌های در معرض خطر کمبود روی مورد توجه قرار گیرد. روی یک ماده‌ی معدنی است که در غذا‌های متنوعی از جمله گوشت قرمز، نان‌های سبوس‌دار وغلات، حبوبات و غذا‌های دریایی یافت می‌شود. این ماده همچنین به میزان کمی در شیر مادر وجود دارد.
با وجود برخی نتایج متناقض، برخی مطالعات در کشور‌های مختلف، حاکی از ارتباط مثبت میان مکمل روی و رشد خطی در کودکان هستند. تجزیه و تحلیل یکی از این تحقیقات نشان داد که مصرف روزانه ۱۰ میلی‌گرم زینک به مدت یک هفته، موجب افزایش تقریبا ۰.۲۵ سانتی‌متر در قد کودکانی شد که این مکمل را دریافت کرده بودند. علاوه بر این، به نظر می‌رسد که این مکمل تاثیر بیشتری در کودکان بازمانده از رشد داشته باشد تا کودکانی که به خوبی رشد کرده‌اند.
مکمل روی به تنهایی، نسبت به زمانی که با آهن ترکیب می‌شود، تاثیر بیشتری در رشد خطی کودکان می‌گذارد؛ احتمالا این به علت تداخل جذب روی با آهن است. به همین دلیل ممکن است مصرف مکمل روی در کشور‌هایی که به طور مداوم از مکمل آهن استفاده می‌کنند، کمتر موثر باشد.
خواص زینک برای کودکان و بزرگسالان
۱. تقویت سیستم ایمنی بدن
تحقیقات حاکی از خواص بیشمار زینک در بدن هستند. روی به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند. از آنجا که برای عملکرد سلول‌های ایمنی و سیگنال‌دهی سلولی ضروری است، کمبود آن می‌تواند منجر به ضعف پاسخ ایمنی گردد. مکمل زینک سلول‌های ایمنی خاصی را تحریک کرده و استرس اکسیداتیو را کاهش می‌دهد. به علاوه این مکمل به طور قابل توجهی خطر ابتلا به عفونت‌ها را کاهش داده و واکنش ایمنی افراد را در سنین بزررگسالی بهبود می‌بخشد.
۲. تسریع بهبود زخم
روی معمولا در بیمارستان‌ها به عنوان درمانی برای سوختگی، زخم‌های خاص و سایر آسیب‌های پوستی مورد استفاده قرار می‌گیرد. از آنجا که این ماده معدنی نقش مهمی در سنتز کلاژن، عملکرد سیستم ایمنی و پاسخ التهابی دارد، برای بهبود آسیب‌های پوست ضروری است. در واقع پوست انسان مقدار نسبتا بالایی – حدود ۵ درصد – از مقدار روی بدن را در اختیار دارد. درحالی‌که کمبود روی می‌تواند سرعت بهبود زخم را کم کند، مکمل آن می‌تواند باعث بهبود سریع‌تر زخم‌ها گردد.
۳. کاهش خطر بیماری‌ها در میانسالی
زینک ممکن است خطر ابتلا به بیماری‌های مرتبط با افزایش سن، مانند ذات‌الریه، عفونت و دژنراسیون ماکولا وابسته به سن را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. روی با تقویت فعالیت سلول‌های T و سلول‌های کشنده‌ی طبیعی، که به محافظت بدن در برابر عفونت کمک می‌کنند، می‌تواند استرس اکسیداتیو را کاهش دهد.
بزرگسالان مسن که مکمل روی دریافت می‌کنند، بهتر به واکسیناسیون آنفولانزا پاسخ می‌دهند، خطر کمتری در برابر ابتلا به ذات‌الریه دارند و عملکرد ذهنی آن‌ها تقویت می‌شود. در یک مطالعه، مشخص شد که مصرف روزانه ۴۵ میلی‌گرم زینک می‌تواند عفونت را تا ۶۶ درصد در افراد مسن کاهش دهد.
۴. درمان آکنه
آکنه یک بیماری پوستی شایع است که تخمین زده می‌شود تا ۹.۴ درصد از جمعیت جهانی را تحت تاثیر قرار دهد. آکنه با انسداد غدد تولیدکننده‌ی چربی، موجب ایجاد باکتری و التهاب می‌شود. مطالعات نشان می‌دهند که هم درمان موضعی و هم خوراکی توسط روی می‌تواند به طور موثری التهاب و رشد باکتری‌های مربوط به آکنه را کاهش دهد و در نهایت آکنه را درمان کند. افرادی که مبتلا به آکنه هستند، سطح روی کمتری دارند و بنابراین مصرف زینک در آن‌ها بسیار کمک کننده خواهد بود.
۵. کاهش التهاب
روی، استرس اکسیداتیو را کاهش داده و سطح پروتئین‌های التهابی خاصی را در بدن پایین می‌آورد. استرس اکسیداتیو منجر به التهاب مزمن می‌شود و یک عامل اصلی در طیف گسترده‌ای از بیماری از جمله بیماری‌های قلبی، سرطان و زوال عقل است. در یک مطالعه، افراد مسنی که روزانه ۴۵ میلی‌گرم دریافت نمودند، کاهش چشمگیری در علائم التهابی تجربه کردند.
علائم کمبود روی
همان‌طور که گفته شد، کمبود شدید روی نادر است، اما ممکن است در افرادی که دارای جهش ژنتیکی هستند، در نوزادانی که شیر مادر آن‌ها به اندازه کافی روی ندارد، افراد مبتلا به اعتیاد به الکل و هر کسی که دارو‌های خاص سرکوب‌کننده‌ی سیستم ایمنی مصرف می‌کند، رخ دهد.
علائم کمبود شدید روی شامل اختلال در رشد و نمو، تاخیر در بلوغ جنسی، بثورات پوستی، اسهال مزمن، اختلال در بهبود زخم‌ها و مشکلات رفتاری است. شکل خفیف‌تر کمبود روی شیوع بیشتری دارد، به ویژه در کودکان کشور‌های در حال توسعه که اغلب رژیم غذایی آن‌ها فاقد مواد مغذی مهم است. تخمین زده می‌شود که حدود ۲ میلیارد نفر در سراسر جهان به کمبود روی مبتلا باشند.
منابع مصرف زینک
کمبود زینک، عملکرد سیستم ایمنی بدن را مختل می‌کند، احتمال ابتلا به عفونت را افزایش می‌دهد و بر اساس آمار در طول سال موجب مرگ بیش از ۴۵۰۰۰۰ کودک زیر پنج سال می‌شود. افرادی که در معرض خطر کمبود روی هستند، عبارتند از:
افرادی که دارای بیماری‌های دستگاه گوارش، مانند بیماری کرون هستند.
گیاهخواران و وگان‌ها
زنان باردار و شیرده
شیرخواران بزرگتری که منحصرا از شیر مادر تغذیه می‌کنند.
افراد مبتلا به کم‌خونی داسی شکل
افرادی که دچار سوء‌تغذیه هستند، از جمله افرادی که دچار بی‌اشتهایی یا بولیمی هستند.
مبتلایان به بیماری مزمن کلیه
کسانی که الکل مصرف می‌کنند.
علائم کمبود روی خفیف، شامل موارد زیر است:
اسهال
کاهش ایمنی بدن
نازک شدن مو
کاهش اشتها
اختلالات خلقی
خشکی پوست
مشکلات باروری
اختلال در بهبود زخم
منابع غذایی حاوی روی
بسیاری از غذا‌های حیوانی و گیاهی به طور طبیعی سرشار از روی هستند، بنابراین مصرف مقادیر کافی آن‌ها این ماده‌ی معدنی را تامین می‌کند. این منابع غذایی عبارتند از:
صدف‌داران؛ صدف، خرچنگ، لابستر و ...
گوشت؛ گوشت گاو، بره، مرغ و بوقلمون
ماهی
حبوبات
آجیل و دانه‌ها
محصولات لبنی
تخم مرغ
غلات سبوس‌دار
سبزیجات خاصی مانند قارچ، کلم، نخود فرنگی، مارچوبه و برگ چغندر
محصولات حیوانی مانند گوشت و صدف حاوی مقادیر زیادی روی هستند و بدن به راحتی آن را جذب می‌کند. به خاطر داشته باشید که روی در منابع گیاهی مانند حبوبات و غلات ، کمتر جذب می‌شود، چراکه برخی از ترکیبات موجود در این گیاهان مانع جذب هستند.
سخن پایانی
مصرف زینک در کودکان برای رشد و تقویت سیستم ایمنی بدن، سنتز DNA، متابولیسم و سنتز پروتئین ضروری است. این ماده مغذی ممکن است التهاب را کاهش دهد و خطر ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها را در کودکی و بزرگسالی کمتر کند. بیشتر افراد از طریق رژیم غذایی مقدار کافی روی دریافت می‌کنند؛ زنان ۸ میلی‌گرم و مردان ۱۱ میلی‌گرم در روز نیاز دارند. اما افراد مسن و افراد مبتلا به بیماری‌هایی که مانع جذب روی می‌شود، ممکن است نیاز به مصرف مکمل زینک داشته باشند. از آنجا که مصرف بیش از اندازه قرص و مکمل زینک خطراتی در پی دارد، مهم است که مصرف آن تحت نظر پزشک باشد.
منبع : ستاره
