به گزارش «شیعه نیوز»،برخی گمان کرده اند که فلسفه و حکمت نماز آیات، تنها ترسیدن و وحشت از برخی پدیده‌ها است در حالی که این گونه نیست و برای پدیده‌هایی مانند کسوف و خسوف نماز آیات واجب شده است، در عین حال که مردم به طور معمول از آن‌ها وحشت و ترسی ندارند یا حتی نماز هنگام زلزله مانند باد‌های سیاه، مقید به ترس نیست.
بنابراین، حکمت نماز آیات هر چند در برخی موارد شاید ترس مردم باشد که به واسطه نماز آیات به آرامش و امنیت خاطر برسند: «الا بذکر الله تطمئن القلوب». اما این دستور حکمت‌های دیگری نیز می‌تواند داشته باشد.
در قدیم بسیاری از اقوام به هنگام خورشید گرفتگی یا ماه گرفتگی طبل و دهل میکوبیدند تا اژد‌های غول پیکری که به گمان آنان در صدد بلعیدن ماه یا خورشید برآمده را بترسانند. یهودیان به هنگام خسوف ماه بر طبل میکوبیدند به تصور اینکه ماه این صدا را می‌شنود و می‌ترسد و آشکار می‌شود. در روز وفات ابراهیم، فرزند پیامبر گرامی اسلام ـ صلی الله علیه وآله ـ آفتاب گرفت، مردم تصور کردند که گرفتگی خورشید در اثر وفات فرزند پیغمبر ـ صلی الله علیه وآله ـ است، پیامبر ـ صلی الله علیه وآله ـ برای از بین بردن این افکار موهوم و خرافاتی بلافاصله جنازه فرزندش را رها ساخت و در برابر مردم قرار گرفت و پس از حمد و ثنای خداوند فرمود: «ای مردم! ماه و خورشید دو آیت از آیات الهی هستند که به فرمان او جریان دارند و از او اطاعت می‌کنند و برای مرگ یا حیات کسی کسوف نمیکنند، هرگاه خسوف و کسوف پدید می‌آید نماز بگزارید، آنگاه پیامبر با مردم نماز کسوف خواند. خداوند متعال در آیه‌ای از شب و روز و خورشید و ماه به عنوان آیت و نشانه یاد کرده است آنجا که می‌فرماید: «و من آیاته اللیل و النهار و الشمس و القمر».
بنابراین خواندن نماز آیات، برای توجه دادن به منشأ اصلی آفرینش و دگرگونی‌های طبیعت، یعنی خدای تواناست و درسی از توحید به مردم می‌آموزد که البته در این مواقع از برجستگی بیشتری برخوردار است.
از مجموعه روایاتی که درباره نماز آیات آمده، برداشت می‌شود که بروز این پدیده‌ها که معمولا غیر عادی و خارج از روند زندگی، انسان‌ها است، موقعیتی مناسب برای رو آوردن به خداوند و به یاد آوردن علت واقعی همه چیز‌ها است. در این لحظه‌ها شایسته و لازم است که ایمان قلبی خود را در قالب عمل ریخته و با خواندن یکی از بهترین ذکر‌های خدای متعال؛ یعنی نماز و نهادن پیشانی به آستان قدس پروردگار جهان، عقیده و اعتراف باطنی خود را ابراز نماییم.
پیامبر اکرم (ص) می‌فرمایند:
«خورشید و ماه به خاطر مرگ یا زندگی کسی کسوف و خسوف نمی‌شوند. این دو از نشانه‌های خداوند متعال می‌باشند. هنگامی که خسوف و کسوف را مشاهده کردید، برای نماز خواندن به مساجد بروید».
نیز در بعضی از روایات اسلامی اشاره شده که علت واجب بودن نماز آیات این است که گاهی خداوند به جهت پارهای از گناهان که از بندگان سر میزند، آن‌ها را مستحق عذاب میبیند، ولی باز از باب رحمت واسعه و لطفی که به بندگان دارد، برای اینکه به آن‌ها فرصت دیگری بدهد به وسیله آشکار کردن علایم که به آن آیات میگویند؛ یعنی، گرفتن ماه و خورشید یا بروز زلزله و رعد و برق و وزیدن باد‌های سرخ و سیاه زنگ خطر مینوازد تا انسان‌ها را هشداری دهد، بلکه به درگاه او روی آورند. از کردار خود توبه نمایند. با خواندن این دو رکعت نماز و تضرع و زاری موجب رفع عذاب شوند.
از امام رضا (علیه السلام) روایت شده که علت کسوف و خواندن نماز آیات این است که، چون معلوم نیست این آیه نشانه عذاب یا رحمت است، رسول خدا (صل الله علیه و آله و سلم) به امتش دستور توجه به درگاه خدا داده تا شر عذاب را به وسیله آن از خودشان دور کنند همان گونه که قوم حضرت یونس وقتی آثار و نشانه‌های عذاب را دیدند، با تضرع و زاری و بازگشت به درگاه خدا عذاب حتمی را از خود دفع کردند.
افزون بر آن، نماز آیات مانعی برای پناه بردن برخی مردم به امور خرافی است. اسلام، با واجب کردن نماز آیات، به هنگام این پدیده‌ها مردم را از توجه به اوهام و خرافات بازداشته، افکار آنان را به نقطه‌ای که سرچشمه تمام حوادث گیتی است، متوجه ساخته است، همچنان که حضرت ابراهیم از افول ماه و خورشید، توحید را نتیجه گرفت و فرمود: «انی وجهت وجهی للذی فطر السموات والارض حنیفا و ما ان من المشرکین».
شاید نام گذاری نماز آیات (نماز نشانه ها) به همین دلیل باشد که انسان با این نماز این پدیده‌ها را نشانه‌ای از قدرت، عظمت و مالکیت خداوند برای همه چیز بداند.
منبع : پرسش و پاسخ به سئوالات دینی / اندیشه قم
