به گزارش «شیعه نیوز»، آیت الله محمد عندلیب همدانی، محقق، مؤلف و استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم فرزند حسین عندلیب همدانی از عالمان و خطیبان همدان است. عندلیب همدانی در سال ۱۳۵۴ با توجه به علاقه وافری که به دروس حوزوی داشت، شروع به تحصیل در علوم حوزوی نمود و پس از دو سال تحصیل در همدان به قم عزیمت نمود. پس از حضور در حوزه علمیه قم، مدتی در دروس اساتیدی درس خارج خواند و سپس ۲۰ سال در دروس فقه و اصول آیت الله وحید خراسانی حضور داشته اشت.
جامعیت علمی آیت الله وحید خراسانی
آیت الله محمد عندلیب همدانی درباره سلوک و ویژگی های فقهی و علمی حضرت آیت الله العظمی وحید خراسانی، اظهار کرد: آیت الله وحید خراسانی از یک جامعیتی در مسایل اسلامی برخوردارند، فقط در مسایل فقهی صاحب نظر نیستند. ایشان بر حکمت، علم کلام و تفسیر مسلط و در حدیث شناسی و درک مفاهیم روایات استاد هستند. بنابراین اولین ویژگی ایشان جامعیت است و منحصر به یک علوم نیست اگرچه تخصص اصلی ایشان فقه و اصول است.
عمق علمی و نقادی ایشان را منحصر به فرد کرده است
وی ادامه داد: نکته دوم در مسایل علمی، عمق است. برخی جامعیت و از علوم مختلف اطلاعاتی دارند، اما عمیق نیستند. ایشان در عین اطلاعاتی که دارند، عمق مطالب را نیز رسیدگی کردند و از کنار مسایل ساده نگذشتند و به طور دقیق، مراد و مقصود آن گویندگان را درک کرده اند.
استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم در مورد سومین خصوصیت علمی آیت الله وحید خراسانی، گفت: ایشان نقاد هستند. برخی از افراد اطلاعات جامع دارند و عمیق هم هستند، اما ذاتاً انسان های نقادی نیستند، اما ایشان خصوصیت نقادی مهمی دارند. از این جهت کمتر نقل قولی را از علما ذکر می کند مگر اینکه در کنار آن اشکال و نقد و پرسشی را مطرح کند. آنچه به نظر من به جنبه علمی ایشان عظمت داده، یکی بحث جامعیت، دوم بحث عمق و سوم بحث نقاد بودن ایشان است.
مدرسه نجف را با زیبایی خاصی به قم منتقل کردند
عندلیب همدانی درباره تأثیر تلاش های علمی آیت الله وحید خراسانی بر پویایی فقه شیعی، بیان کرد: ایشان مخصوصاً از زمانی که از نجف به قم مهاجرت کردند و درس و بحث را به قم انتقال دادند، فضلای شناخته شده حوزه به درس ایشان جذب شدند. هر کسی به درس ایشان نمی آمد، مخصوصاً آن اوایل درس ایشان خیلی هم شلوغ نبود و هر کسی نمی توانست درس ایشان را تحمل کند. یک عده خاص و افرادی که دنبال مطالب عمیق بودند به درس ایشان آمدند و آیت الله وحید خراسانی باعث شدند مدرسه نجف که در زمان مرحوم آقای خویی تبلور پیدا کرده بود با یک زیبایی خاصی به قم منتقل شود البته دیگران هم بودند که مدرسه نجف را به قم انتقال دادند مانند مرحوم آیت الله تبریزی، ولی کسی که بیشترین سعی و کوشش را داشت در اینکه مبانی مرحوم اصفهانی، مرحوم نائینی، مرحوم آقا ضیاء الدین عراقی، مرحوم آقای خویی را در قم انتشار دهد و نقادی کند، حضرت آیت الله وحید بودند و این امر باعث شد که یک نشاط علمی بین فضلا و حوزه ایجاد شود.
روش و نقش آیت الله وحید خراسانی در پویایی فقه شیعه
وی افزود: اگر امروز می بینید در درس های خارج سخنان مرحوم اصفهانی و آقا ضیاء الدین عراقی مطرح می شود قطعاً آیت الله وحید در این مساله سهیم بودند. ایشان سهم بزرگی در انتقال مبانی حوزه نجف به قم داشتند و این خود در پویایی علم قطعاً مفید است چون آن کجا که تنها در محیط قم نظر دهیم و آن کجا که محیط قم و نجف با هم در تعامل علمی باشد. قطعاً این تعامل علمی باعث می شود که این علم فقه و اصول و دیگر رشته های علوم پویایی بیشتر و بهتری پیدا کند.
آیت الله وحید عصاره مبانی آیت الله خویی در اصول هستند
عندلیب همدانی در پاسخ به این پرسش که ارتباط آیت الله وحید به عنوان یکی از زعمای حوزه علمیه قم مقدسه با سایر حوزه های علمیه تشیع به ویژه نجف اشرف و مشهد مقدس چگونه ارزیابی می شود؟ گفت: ایشان اوایل جوانی در حوزه مشهد تحصیل کردند و در دروس فقه و اصول از شاگردان مرحوم آقای میلانی و مرحوم میرزا مهدی اصفهانی بودند و در حوزه تهران در دروس حکمت از شاگردان مرحوم آیت الله مهدی آشتیانی بودند. حوزه علمیه تهران در آن زمان از جهت فلسفه سرآمد حوزه ها بود و بزرگانی داشت. بنابراین آیت الله وحید با این پشتیبان های عظیم علمی برای تحصیل به نجف رفتند و در درس مرحوم آقا سید عبدالهای شیرازی که بسیار ایشان را تجلیل می کند، حاضر شدند. و سپس در دروس آیت الله خویی حضور یافتند و امروز می توانیم بگوییم یکی از کسانی که عصاره و چکیده مبانی مرحوم آقای خویی به خصوص در اصول است، شیخ الاستاد آیت الله وحید هستند.
در فهم مطالب روایات و دقت در کلمات معصومین استادانه وارد می شوند
وی در پاسخ به این پرسش که در حوزه استنباط از منابع و همچنین آموزش ها و تدریس حوزوی چه گام هایی توسط آیت الله وحید خراسانی برداشته شده است؟ اظهار کرد: ایشان در مسایل اصول که وارد می شوند، نظر بزرگان اصول مثل شیخ انصاری و آخوند خراسانی، مرحوم اصفهانی و نائینی و عراقی را نقل می کنند و بیشتر هم بر طبق مبانی استادشان مرحوم آیت الله خویی پیش می روند، اگرچه در بسیاری از موارد ایشان با استاد خود اختلاف نظر دارند، ولی تقریباً سبک و سیاق بر همان سبک و سیاق مرحوم آقای خویی است. در فقه، ایشان مدت ها کتاب صراط می گفتند. در این کتاب مبنای ایشان بیشتر شرایع بود، کتاب شرایع مرحوم محقق حلی و جواهر، حرف های دیگران مثل مرحوم خویی و حاج رضا همدانی را نقل می کردند، ولی منبع اصلی شرایع و جواهر بود. بعدها که مباحث معاملات و بیع را شروع کردند، مبنا اصلی ایشان مکاسب مرحوم شیخ بود و تأکید بر آنچه مرحوم نائینی و اصفهانی در مباحث مربوط به معاملات دارند. در مورد فهم روایات هم ایشان خیلی دقیق هستند البته چندان بررسی سندی نمی کنند مگر جایی که نیاز باشد، ولی در فهم مطالب روایات و دقت در کلمات معصومین انصافاً استادانه وارد می شدند.
استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم در مورد ویژگی های سلوک شخصی آیت الله وحید خراسانی نیز گفت: ایشان چندین ویژگی اخلاقی و رفتاری دارند که در واقع این ویژگی ها بنده را که بیش از ۲۰ سال در درس ایشان حضور پیدا کردم را جذب کرده و تاکنون این ارادت باقی است و انشاالله سایه ایشان مستدام باشد.
ارادت به مقام اهل بیت عصمت و طهارت
عندلیب همدانی ادامه داد: اولین ویژگی، ارادت ایشان به مقام اهل بیت عصمت و طهارت است. در این جهت ایشان فوق عالی هستند، ابراز ارادت عاشقانه ایشان به مظهر ائمه جزئی نیست. ایشان مدت ها روزهای چهارشنبه در مسجد سلماسی یکی از آقایان را بر منبر دعوت می کردند تا قبل از درس ذکر مصیبتی خوانده شود. در مناسبت هایی که پیش می آمد نیز خودشان ذکر مصیبت می کردند و از آقایان فضلا دعوت می کردند که یاد اهل بیت را برای مردم زنده نگاه دارند بنابراین اولین ویژگی اخلاقی و سلوکی ایشان عشق به اهل بیت(ع) است.
اخلاص نیت ایشان باعث می شد مرجعیت را نپذیرند
وی اظهار کرد: دومین ویژگی ایشان اخلاص است. ایشان اخلاص نیت عجیبی دارند و شاهد این نکته مربوط به زمانی است که اقبال وسیعی از مرجعیت آیت الله وحید شده بود اما ایشان تا آنجا که وظیفه را تشخیص نداد، کنار می کشید حتی یک بار هم ایشان را به عنوان مرجع معرفی کردند، اما ایشان اعلام کردند که من نیستم و به سراغ اساتید دیگر بروید در صورتی که وقتی از افاضل حوزه می پرسیدند اعلم کیست؟ آیت الله وحید را معرفی می کردند، اما ایشان به دلیل اخلاصی که داشت، کنار می کشید. زمانی غیر از فضلای حوزه کسی آیت الله وحید خراسانی را نمی شناختند چون ایشان مدتی اهل منبر بودند و کسانی که پای منبر ایشان حضور می یافتند از دنیا رفته بودند، اما امروز اکثریت مردم ایشان را می شناسند و متدینین به ایشان ارادت دارند و دلیل آن تنها نتیجه اخلاص نیتی است که در این مدت از این بزرگوار مشاهده کردیم.
ایشان تابع جوسازی و فشارها نیست و به این دلایل نظر خود را تغییر نمی دهد
استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم به سومین خصوصیت و ویژگی شخصیتی آیت الله وحید خراسانی اشاره و خاطرنشان کرد: ایشان تابع جوسازی و فشارها نیست و به این دلایل نظر خود را تغییر نمی دهد. به آنچه تشخیص داده و وظیفه خود می داند، عمل می کند و در این بین توجهی به اظهار ناراحتی ها یا تعریف و تمجیدها ندارد، در واقع عمل به وظیفه برای ایشان از همه چیز مهم تر است.
ایشان برای علما و به خصوص نسبت به اساتید احترام ویژه ای قائل هستند
عندلیب همدانی احترام به اساتید از دیگر ویژگی ها و سلوک اخلاقی آیت الله وحید دانست و افزود: ایشان برای علما و به خصوص نسبت به اساتید احترام ویژه ای قائل هستند. نام اساتید خود را با تجلیل و عظمت می برند. من یادم هست مرحوم آیت الله خویی که از دنیا رفتند، ایشان به احترام استادشان چهل روز درس خود را تعطیل کردند و بعد از چهلم آقای خویی درس را شروع کردند.
ایشان عمیق ترین مسایل علمی را به یاد دارند
عندلیب همدانی در پایان گفت: از دیگر ویژگی هایی آیت الله وحید خراسانی که باید به آن توجه داشت حافظه ایشان است. با اینکه سن بالاست و نزدیک به ۱۰۰ سال دارند، اما حافظه علمی ایشان کاملاً کار می کند و مطالب علمی عمیقی که می دانستند را امروز هم به یاد دارند. اگر سوالی مطرح شود به درستی پاسخ می دهند و این هم از عنایات الهی است که کسی به این سن برسد و مطالبی که صد سال گذشته مطالعه کرده و درس داده به یاد داشته باشد. ایشان عمیق ترین مسایل علمی را به یاد دارند.
