به گزارش «شیعه نیوز»، همزمان با سالروز تخریب مزار ائمه بقیع (ع) در مدینه منوره در سال 1344 هجری قمری، یاد و سخن از این هجمه کور وهابیت در محافل شیعی تازه می شود و مجالس عزاء برای احیاء اهمیت این واقعه در گوشه و کنار برگزار می گردد.
در سال های گذشته برخی صاحبنظران و دلسوزان پیشنهاداتی برای جلب توجه جهان اسلام و حتی جامعه بین المللی به این رویداد و ایجاد فشار به حکومت سعودی برای بازسازی بقیع مطرح کردند؛ مواردی مانند نامه نگاری شیعیان به سازمان ملل.
اما آیا یک عقیده و دلبستگی و ضرورت مذهبی شیعی می تواند برای جهان اسلام یا جامعه بین المللی مهم و قابل اعتناء باشد؟ چرا باید دیگر مسلمانان یا مثلا سازمان های بین المللی به بازسازی مزارات و حرم أئمه اهل بیت(ع) اهمیت بدهند؟ و آیا اساسا راه جهانی سازی دیدگاه ها و مطالبات جهان تشیع از محافل و ارگان های جهانی و بین المللی با نامه نگاری آحاد شیعیان در گوشه و کنار به مجموعه ای مانند سازمان ملل محقق می شود؟
چند سال پیش خبری در شبکه های اجتماعی دست به دست می شد که از تلاش گروهی از شیعیان برای ثبت واقعه عاشوراء به عنوان جنایت جنگی در سازمان ملل و محکومیت آن توسط شورای امنیت حکایت می کرد! مسئله ای که به روشنی بیگانگی این افراد یا فعالان با عرف رایج و حاکم در روابط بین الملل را هویدا می ساخت.
اما می توان این سؤال را مطرح نمود که آیا راهی عُقلایی و عقلانی برای جلب توجه افکار عمومی جهان اسلام یا حمایت سازمان های بین المللی از حقوق و مطالبات شیعیان وجود دارد؟
بررسی های فرایندهای حاکم بر روابط بین الملل و حقوق بین الملل نشان می دهد با دقت و اشراف و ژرف نگری می توان به راه حل هایی در این رابطه دست یافت علاوه بر آنکه ظرفیت های مهمی درون جهان اسلام وسازمان های اسلامی در این حوزه قابل بازیابی است.
مطالبه بازسازی و رسیدگی به حرم ائمه بقیع (ع) قدمتی دست کم به طول بیش از نیم قرن دارد. نامه معروف امام موسی صدر به پادشاه وقت عربستان یک نمونه بارز از تلاش های شیعیان در سده گذشته میلادی و قمری است.
بعد از انقلاب اسلامی و بروز وقایع دردناکی چون به خاک و خون افتادن حجاج ایرانی در مراسم برائت از مشرکین، اداره و نظارت بر مشاعر مقدسه مکه و مدینه خارج از اختیار حکومت سعودی و توسط کشورهای اسلامی همچون مطالبه ای به شیوه ها و بیان های مختلفی توسط جمهوری اسلامی طرح و عنوان می گردید اما حادثه منا و جان باختن هولناک جمع کثیری از حجاج کشورهای اسلامی این ایده را به پیشنهاد و درخواست بخش های دیگری از جوامع اسلامی تبدیل کرد.
حتی در شرق آسیا و کشورهای اندونزی و مالزی گروهی از فعالان مسلمان مجموعه ای بنام هیأت نظارت بر اداره حرمین شریفین برای رصد کیفیت اقدامات حکومت سعودی تأسیس کردند.
در سال های گذشته عربستان سعودی به دلایل واضح سیاسی از حضور رسمی و مستقیم حجاج و نیز بعثه حج کشورهای سوریه و قطر ممانعت به عمل آورده است که با اعتراض شدید این کشورها مواجه شده است.
همانطور که اشاره گردید بررسی های فرایندهای حاکم بر روابط بین الملل و حقوق بین الملل در داخل و خارج از جهان اسلام می تواند به ارائه و بازیابی راه هایی برای احیاء بقیع و نیز صیانت از عبادتگاه های شیعیان کمک رساند.
1. به نظر می رسد پیش از هر چیز پردازش و تقویت مبانی فقهی این ضرورت گام نخست به شمار آید. وضعیت امروز بقیع قبل از هر چیز ناشی از سیطره عقیدتی و فقهی وهابیت است. گرچه تا کنون زحمات فراوانی در این مسیر برای مقابله با این اندیشه انحرافی کشیده است اما لازم است با محوریت مقوله عبادتگاه های اسلامی، بررسی ها و منشورات بیشتری بوجود آید. تا زیرساخت های فقهی و عقیدتی این مسئله بصورت وسیع و فراگیر مستحکم نشود ممکن است گام های بعدی نیز قرین با موفقیت نباشد. می توان بخشی از کنفرانس های علمی و اسلامی را که سالانه بصورت بین المللی در ایران و برخی کشورهای اسلامی همسو برگزار می شود را به این مهم اختصاص داد و با فراخوان مقالات علمی و پژوهشی مقارن و تطبیقی به تقویت و استحکام نظریه ضرورت صیانت از مزارات اسلامی مدد رساند.
2. ظرفیت های سازمان های جهان اسلام مانند سازمان همکاری های اسلامی و آیسسکو که بازوی فرهنگی این سازمان است هنوز بصورت کامل کاویده و دنبال نشده است. گرچه سال ها است که ریاست این دو سازمان با سعودی است و از هر تحرکی که با منافع این کشور سازگار نباشد جلوگیری می کند اما در عین حال صیانت و احیای آثار و میراث اسلامی از بندهای منشور سازمان همکاری های اسلامی است و هر یک از کشورهای عضو این سازمان امتیازات و حقوق ویژه خود را بنا بر اساسنامه و منشور آن دارد که می تواند دنبال کند و آنقدر در قالب های متنوع مطرح سازد تا به یک مطالبه جمعی تبدیل شود. بند 11 ماده یک منشور سازمان همکاری های اسلامی حمایت از میراث اسلامی را از اهداف این سازمان برمی شمارد.
در آخرین اجلاس سران سازمان همکاری های اسلامی در استانبول ترکیه که ویژه حمایت از قدس برگزار شد رئیس جمهوری ایران با استفاده از این فرصت بر ضرورت و اهمیت روز جهانی قدس در حضور رهبران کشورهای اسلامی پای فشرد که سالها بود مسئله روز قدس در این تراز و در یک محفل بین المللی مورد اشاره قرار نگرفته بود.
3. حقوق بین الملل نیز از دیگر حوزه هایی است که می توان با واقع نگری ظرفیت هایی را در آن جست. بین المللی شدن مدیریت حج و اداره مشاعر مقدسه از مسائلی است که امکان آن از لحاظ حقوق بین الملل منتفی نیست. پیش از این برخی مناطق مورد اختلاف یا مورد توجه کشورها و ملل به عنوان منطقه بین المللی معرفی شده اند. از جمله مناطقی که هم جنبه دینی داشته است و هم بین المللی اعلام شده است منطقه بیت المقدس در فلسطین اشغالی است. سازمان ملل متحد به جهت منازعه رژیم صهیونیستی و اعراب، بیت المقدس را با قطعنامه ۱۸۱ مجمع عمومی سازمان ملل متحد به عنوان یک منطقه ویژه تحت حاکمیت و مدیریت سازمان ملل متحد معرفی کرد. حال منطقه حجاز به عنوان یک منطقه مقدس اسلامی که متعلق به تمام مسلمانان است لازم است بتصریح قرآن مکان امنی برای زائرین خانه خدا باشد.
همچنین یکی از کنوانسیون های سازمان آموزشی، اجتماعی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) حمایت از کنوانسیون میراث فرهنگی غیرملموس است که هر دو کشور ایران و عربستان عضو آن هستند. طبق این کنوانسیون بخشی از میراث فرهنگی غیرملموس عبارت است از آداب و سننی که گروهی از مردم آن را بخشی از میراث فرهنگی قلمداد نمایند و اعضای این کنوانسیون از لحاظ عملکرد و انجام تکالیف و تعهدات از طرف نهاد یونسکو مورد ارزیابی و بازخواست قرار می گیرند.
4. در سال های اخیر خصوصا پس از حملات داعش در تخریب ابنیه تاریخی و میراث انسانی در کشورهای سوریه و عراق خصوصا بقعه و بارگاه بزرگان دینی و صالحین مذاهب اسلامی در این کشورها، توجه محافل بین المللی به ضرورت صیانت از عبادتگاه ها به عنوان بخش مهمی از اجزای فرهنگ ملل در خاورمیانه و دنیا بسیار افزایش یافته است.
این مسئله فرصتی است تا صاحبنظران حقوقی و فرهنگی بصورت تخصصی امکانات رایج و دارج در حقوق بین الملل و نیز روابط بین الملل را برای صیانت از حقوق شیعه در بهره مندی از عبادتگاه های تاریخی خود را بصورت جامع و جدی مورد توجه قرار دهند.
منبع: خبرگزاری رضوی
