به گزارش «شیعه نیوز»، می خواهید فرزندتان شمع مجلس باشد و با نمایش چیزهایی که تازه یاد گرفته است توجه همه را به خود جلب کند ؟ برای رسیدن به این هدف ، به محض آمدن مهمان ها از او می خواهید حرکات ورزشی که تازه یاد گرفته را انجام دهد یا آهنگ تازه ای که در کلاس پیانو آموخته را به نمایش بگذارد ؟ شاید تصور نکنید که با این رفتارها ، فشار بیش از اندازه ای را به فرزندتان تحمیل کرده و با دست خودتان اسباب آزار او را فراهم می کنید.
کودک آزار نباشید
اگر نمی خواهید کودک آزار باشید ، بهتر است از تلاش برای به نمایش گذاشتن مهارت های فرزندتان دست بردارید و به او اجازه دهید که در صورت تمایل خودش، آموخته هایش را با دیگران به اشتراک بگذارد.
با دیگران مقایسه اش نکنید
یکی از اشتباهات رایج والدین ، تشویق بیهوده فرزندان در حضور دیگران و گفتن دروغ بزرگی به نام « تو از همه بهتر » به کودکان است. اما اشتباه رایج دیگری که از اغلب والدین سر می زند ، مقایسه توانانی های فرزندشان با کودکان دیگر است. چنین والدینی حتی اگر به طور مستقیم به فرزندشان این موضوع را گوشزد نکنند ، با مضطرب و افسرده نشدن ، در روزهای بعد به کودک شان فشار بیشتری می آورند و برای جبران کاستی های فرزندشان ، او را هم تحت فشار می گذارند. از نظر این والدین رقابت جو ، ضعیف تر بودن بچه ها در موردی خاص به معنای بی کفایتی خود آنهاست و به همین دلیل برای پاک کردن این برچسب از روی خود به کودک شان فشار می آورند. اگر شما هم رد پای چنین حالاتی را در رفتارهای تان می بینید ، از همین امروز برای پذیرفتن نقاط قوت و ضعف فرزندتان تلاش کنید و بیشتر از توانایی هایش از او انتظار نداشته باشید. البته گاهی با وجود همه تلاش های شما برای کنترل خود ، حاضر شدن در جمع مادران رقابت جو باعث می شود که هوای مقایسه کردن فرزندتان و برتر جلوه دادن او به سرتان بزند اما بهتر است در این شرایط مچ خود را بگیرید و به خود اجازه ندهید که وارد بازی این مادرها شده و به خاطر آنها فرزندتان را تحت فشار قرار دهید.
نگذارید دیگران تربیتش کنند
هرگز عنان تربیت فرزندتان را به دست دیگران ندهید و با جلو انداختن صاحبخانه، برای حل کردن مسئله تلاش نکنید. کودک شما باید بداند که بزرگ ترین قدرت برای مهار کردن رفتارهایش شما هستید و قرار نیست به خاطر حرف دیگران روی صلاح دید شما پا بگذارد. گذشته از این ، شاید همه توصیه هایی که دیگران برای کنترل رفتار فرزندتان می کنند و پیشنهادهایی که به شما برای بیرون آمدن از بحران می دهند ، به صلاح شما و فرزندتان نباشد یا با شرایطی که درآن قرار دادید ، سازگار نباشد. پس با کمک یک روانشناس کودک ، راه درست برای حل مشکل را تشخیص دهید و به دیگران برای تغییر آن فرصت ندهید.
نگذارید در کارتان دخالت کنند
اینکه دیگران برای تربیت کردن فرزند شما پاپیش بگذارند ، می تواند بسیار آزاردهنده باشد اما تلاش آنها برای شکستن قانون های تربیتی شما هم گاهی می تواند به همین اندازه آزار دهنده جلوه کند. اگر اعضای خانواده یا دوستانی که به خانه شان رفته اید ، بدون توجه به حساسیت شما برای رد شدن از قانون های تربیتی تان تلاش می کنند ، تنها چاره پیش روی تان قاطع بودن و گوشزد کردن حساسیت هایتان به آنهاست. اگر فرزند شما حق ندارد روی مبل بپرد ، حتی در صورتی که صاحب خانه با این رفتار مشکلی نداشته باشد ، نباید به او اجازه این کار را بدهید و اگر گفتن برخی جملات جزء خط قرمزهای تان است ، نباید به اطرافیان تان اجازه دهید که به فرزند شما در گذشتن ازا ین خط قرمزها کمک کنند. در بسیاری مواقع ، استدلال اطرافیان این است که « بگذار بچه در خانه ما راحت باشد ! » اما به آن گوشزد کنید که برخی قوانین قابل عبور نیستند و فرزند شما در هر کجایی باید به آن پایبند باشد. گاهی دلخور شدن دیگران ، آسیبی کم تر از گیج شدن فرزندتان به خاطر ناپایدار بودن قوانین تربیتی را همراه می آورد.
انعطاف پذیر باشید
چگونه کودک خود را بخوابانیم
یکی از چالشهایی که والدین کودکان نوپا و خردسالان با آن مواجهند، چگونه خواباندن آنها است. با تنظیم یک برنامه یا عادت خواب مناسب، هم والدین راحتتر خواهند بود و هم کودک با مقاومت کمتری به رختخواب خواهدرفت. خواب…
یکی از چالشهایی که والدین کودکان نوپا و خردسالان با آن مواجهند، چگونه خواباندن آنها است.
با تنظیم یک برنامه یا عادت خواب مناسب، هم والدین راحتتر خواهند بود و هم کودک با مقاومت کمتری به رختخواب خواهدرفت. خواب منظم، باعث میشود کودکان در زمان بیداری احساس امنیت و راحتی بیشتری داشته باشند. برای دست یافتن به زمان خواب منظم و استمرار آن تا آینده، اتفاقات قابل پیشبینی را که هر شب دنبال میکنید، کنار هم قرار دهید به طوری که بتوانید هر شب به طور ثابت و با ترتیب خاصی آنها را انجام دهید. این ثبات و ترتیب باعث می شود که روال برنامه قبل از خواب برای کودک قابل پیشبینی باشد. این برنامه، با رشد سنی کودک، تغییراتی خواهد داشت، اما اصل برنامه تغییری نخواهد کرد.
▪️ این برنامه در سن نوپایی میتواند شامل موارد زیر باشد:
مسواک زدن دندانها، دستشویی رفتن، پوشیدن لباس خواب و خواندن یک داستان مناسب وقت خواب که همگی هر شب با همین ترتیب و نظم انجام میشوند، یا مثلا برنامهای به این ترتیب: حمام، شعرخوانی، خواندن یک داستان، نوشیدن یک لیوان آب و خواب.
انتخاب برنامه کاملا به خود شما بستگی دارد می توانید برنامهای ساده و سریع برای خواب داشته باشید یا اینکه برنامهتان بین ۲۰ تا ۳۰ دقیقه طول بکشد و به این ترتیب زمانی را به طور خاص و خصوصی با کودکتان باشید، برای او کتاب بخوانید و در کنار او باشید تا خوابش ببرد. در صورتی که ساعتی قبل از آن به انجام بازیهای آرام و کم افتوخیز با کودک بپردازید، بهترین نتیجه را خواهد داد؛ زیرا این کار باعث میشود سطح فعالیت بچه به طور تدریجی کاهش پیدا کند و سیستم عصبی او آماده استراحت شود. از شوخیها و بازیهای پرتحرک، تعریف قصههای ترسناک و یا هر عملی که به هنگام خواب هیجان کودک را برانگیزد، اجتناب کنید. ضمنا بهتر است وسایل الکترونیکی مانند کامپیوتر، تلویزیون یا بازیهای ویدیویی را هم در اتاق خواب کودک قرار ندهید. نکاتی که در زیر بیان شده میتواند به شما کمک کند که یک برنامه سودمند و نتیجه بخش برای قبل از خواب فرزندتان طراحی و اجرا کنید به نحوی که هم برای شما و هم برای فرزندتان مناسب و عملی باشد.
● تنظیم دمای اتاق خواب کودک
دما و رطوبت اتاق، نقش مهمی در خوب خوابیدن دارند. در زمستان اتاق خواب بچهها را بیش از حد گرم و هوای آن را خیلی خشک نکنید؛ چند ساعت قبل از خواب، شوفاژ یا بخاری را خاموش و هوای اتاق را تهویه کنید. دمای اتاق در طول زمان خواب نباید از ۱۸ درجه سانتیگراد تجاوز کند. در طول شب نیز به اندازه کافی به فکر تهویه هوای اتاق باشید. گوشه پنجره یا در اتاق را باز بگذارید که همیشه هوای تازه در داخل جریان داشته باشد.
● توجه به رنگهای موجود در اتاق خواب کودکان
برای ملحفه و روبالشی کودک، از رنگهای محرک و تند استفاده نکنید. رنگهای بسیار تیره، قهوهای، مشکی و آبی تیره هم تاثیر ترسناک و وحشتانگیز دارند و در کودک ترس ایجاد میکنند. کوچولوها از ملحفهها و روبالشیهایی که طرحهای گل و اسباببازی یا حیوانات با نمک و کارتونی روی آنها باشد، بسیار خوششان میآید. بچههای پیشدبستانی هم نسبت به رنگهای قهوهای روشن، قرمز سیر، سبز ملایم و آبی روشن احساس خوبی دارند. بنابراین تا میتوانید فضای اطراف محل خواب کودک را از وجود وسایلی با رنگهای تند و براق خلوت کنید. یک محیط ساده و عاری از تنوع زیاد، همراه با آرامش، میتواند بهترین موقعیت برای خواب کودک باشد.
● تعیین زمانی خاص برای خواب
در صورتی که از یک الگوی سازگار با طبیعت برای برنامه خواب استفاده کنید، ساعت درونی بدن کودک شما خیلی سریعتر خودش را با آن وفق میدهد. مثلا خواب دیرهنگام در شب، الگوی چندان سازگاری با طبیعت کودک نیست.
هنگامی که کودک خوب نخوابد یا خواباندن او تبدیل به کاری وقتگیر شود تمام اعضای خانواده را درگیر و خسته خواهد کرد. بدونتردید بیخوابی و بدخوابی مزمن حتی خوشاخلاقترین افراد را هم آسیبپذیر میکند. اگر چه بیخوابی یا کمخوابی و بدخوابی کودکان بسیار دردسرساز است اما خوشبختانه میتوان آن را در مدت کوتاهی برطرف کرد. اگر کودک را به روال مشخصی برای خوابیدن عادت دهید بسیاری از مسائل را پشت سر گذاشتهاید.
جو فراست راهحل ارائه میدهد زمان تعیین کنید
با تعیین و رعایت زمان مشخصی برای خواب، کودک یاد میگیرد، خوابیدن قانون و روال مشخصی دارد که به هیچوجه قابل تغییر نیست. هدف از تعیین زمان خواب فقط خوابیدن در زمان معینی نیست بلکه کودک باید از فضای عمومی خانه به فضای شخصی خود برود تا فراغتی برای بچههای بزرگتر و از همه مهمتر پدر
و مادر فراهم آید.
آرامش ایجاد کنید
با نزدیک شدن به وقت خواب، تا حد امکان آرامش را حکمفرما کنید. فعالیتها و هیجانهای کودک باید پیش از فرا رسیدن زمان خواب کاهش یابند تا او آرامش لازم برای خوابیدن را به دست آورد بنابراین پیش از خواب انجام کارهایی مانند تماشای کارتون یا فیلم، بازی یارانهای یا شیطنت بیش از حد مثل کله معلق زدن مجاز نیست.
کودکتان را شریک کنید
تا حد امکان بچه را در کارهای مربوط به خواب مشارکت دهید. برای مثال در آماده کردن رختخواب از او کمک بگیرید و پس از کمک کردن کودک، بلافاصله او را تشویق کنید.
قصه یادتان نرود
زمان خواب برای کودک قصه بگویید. انتخاب قصه را بر عهده خود او بگذارید حتی اگر هر شب همان داستان شب قبل را درخواست کرد، باز هم آن را برایش تعریف کنید. اگر قصه خاصی را مدنظر ندارد ۲ یا حداکثر ۳ قصه به او پیشنهاد کنید تا از بین آنها یکی را انتخاب کند. گهگاه هم او را درگیر ماجرای داستان کرده و بگویید«میتونی بگی اون خرگوش الان چیکار میکنه؟»
هماهنگ باشید
اگر گاهی اوقات همسرتان کودک را میخواباند، بهتر است هر دو روال یکسان و هماهنگی را در مورد خواباندن او در پیش بگیرید و درمورد شیوه خودتان به همسرتان اطلاع بدهید.
تنظیم خواب واجب است!
خواب منظم بعد از تنفس یکی از مهمترین مسائل زیستی به شمار میآید. حتما باید گفت انسان نسبت به نبود آب و غذا مقاومتر از خواب است.در مورد خواب کودکان باید از دوران بارداری به این مسئله توجه شود. برای برخی مادران باردار تغییر ساعت بیولوژیک خواب اتفاق میافتد بنابراین کودک با این عادت مادر به دنیا میآید. اما میتوان این عادت را تا حد زیادی تعدیل کرد؛ فقط والدین نباید در این زمینه عجله کنند و این کار را به تدریج انجام دهند تا کودکان هم همکاری کنند.
چرا بچهها بد میخوابند؟
کودک که متولد میشود چند مشکل پیش میآید که یکی از آنها علاقه اطرافیان به در آغوش گرفتن اوست و همین وابستگی عادتهایی را برای کودک ایجاد میکند که در روند خواب اشکال به وجود میآورد.
مراقبتهای افراطی والدین و اصرارشان به اینکه کودک در رختخواب خود و در شرایط خاصی بخوابد میتواند کودک را نسبت به موضوع خاصی شرطی کند و او نتواند در هر محیط و شرایطی که لازم است بخوابد.
کودکانی که وابستهاند و اضطراب جدایی دارند، هم موقع خواب و هم موقع بیدار شدن مشکل دارند. عدهای از کودکان وقتی بیدار میشوند تا بخواهند زمان و مکانشان را تشخیص دهند کمی طول میکشد بنابراین اضطراب یا میزان آرامش کودک هم مهم است. کودکانی که وابستگی ایمن به مادر دارند ترس از دست دادن مادر را ندارند و راحتتر میخوابند.
این نکتهها را درنظر داشته باشید خواب و غذا خوردن باید برای کودک یک عملکرد مثبت داشته باشد و او خودش خوابیدن را دوست داشته باشد. مسئولیت اینکه این تجربه تبدیل به یک تجربه مثبت در زندگی او شود با والدین است. والدین باید ۱۰ دقیقه قبل از خواب در کنار کودک باشند، او را مورد نوازش و گفتوگو قرار دهند و با قصه او را دعوت به خواب کنند تا موضوع خواب تبدیل به یک تجربه مثبت شود.
وقتی کودک بزرگتر شد و بعد از یک سال و نیمگی، کمکم او را عادت دهید که در رختخواب خودش بخوابد. اگر به نظر میرسد والدین در این مورد توانایی لازم را ندارند بهتر است آموزش ببینند زیرا خواب مسئله مهمی است.
وقتی کودک بیدار میشود و بیقرار است و گریه و جیغ و داد میکند مهم است که برخورد مادر با آرامش باشد. به این ترتیب او کمکم تجربه میکند که بیقراریاش منطقی نیست و احساس امنیت خواهد کرد.
به او یاد دهید که او میخوابد ولی شما بیدارید و همه نباید در ساعت مشخصی به خواب بروند. او را به این موضوع عادت دهید.
مادر با همه حس مادریاش گاهی خسته میشود و نیاز به تجدید قوای مادری دارد بنابراین زود خواباندن کودک به او فرصت استراحت میدهد و کمک میکند زمانی را برای خودش داشته باشد.
خواب را این گونه تنظیم کنید بچههایی که ساعت خوابشان با سنشان متناسب نیست اگر دیرخواب باشند بچههای بدخلقی میشوند و کابوسشان بیشتر است. بچههای زیر ۵ سال باید ساعت ۹ تا ۹ و نیم شب به رختخواب بروند. نکته اینجاست که والدین نباید کودک را با خودشان هماهنگ کنند. بچهها را مجبور به خوابیدن نکنید؛ بچهای که ساعت ۱۱ شب میخوابد را صبح یک ساعت زودتر بیدار کنید.
خواب روز را کم کنید و هر روز یک ساعت زودتر او را از خواب بیدار کنید. اگر دیدید کلا کودک مقاوم به خواب است بعدازظهر هم او را نخوابانید، اگر هم خوابید قبل از ساعت ۴ باشد. کودکی که ۹ میخوابد و ۷ یا ۸ صبح بیدار میشود تغذیه مناسبتری هم خواهد داشت. تنظیم ساده خواب در رشد جسمانی و هوش، خلقو خو و تربیتپذیری او اثر مثبت دارد. پس از ۳ روز تا یک هفته میتوانید خواب کودک را تنظیم کنید. روزهای اول ممکن است بدخلق باشد اما با تنظیم خواب این امر بهبود مییابد. اگر این اتفاق نیفتاد مسئله دیگری وجود دارد که باید به پزشک مراجعه شود.
اغلب ما در خانواده یا جمع دوستان با کودکانی بدخلق و ناسازگار برخورد داشته ایم. حالت بارز در این کودکان معمولا گریه کردن ، جیغ زدن و تکان دادن دست ها و پاهاست، عملی ناگهانی و بدون برنامه ریزی برای نشان دادن خشم. این کارها معمولا ۳۰ ثانیه تا ۲ دقیقه طول می کشد و در ابتدا شدیدتر است.
گاهی نیز ممکن است طولانی تر باشد. کارشناسان می گویند لجبازی و بدخلقی کودک راهی برای بیان سرخوردگی های عاطفی، فیزیکی یا روانی کودک است. چون بچه ها هنوز بلد نیستند عصبانیت و خشم خود را به درستی نشان دهند. اغلب کودکان در ۲ سالگی دامنه لغات محدودی دارند. والدین تنها ۵۰ درصد مواقع منظور کودک را درک خواهند کرد و غریبه ها کمتر. وقتی که کودک می خواهد چیزی را به شما بگوید و شما متوجه نمی شوید یا از خواسته او پیروی نمی کنید، این حالات بروز می کند. ممکن است این طور به نظر برسد که کودک با بی ادبی می خواهد اعصاب شما را بهم بریزد، اما بدانید کودکان خردسال برای شرمسار یا عصبانی کردن پدر و مادر خود نقشه شومی ندارند.
● راهکار
هیچ راه بی خطایی برای جلوگیری از این اخلاق کودکان وجود ندارد، اما هزاران کار است که می توانید انجام دهید تا کودکان و حتی خردسالان را به اخلاق خوب تشویق کنید.
ـ سازگار باشید. برنامه ای روزانه تعیین کنید تا کودک نیز بداند که باید انتظار چه چیزی را داشته باشد و تا جایی که ممکن است به این برنامه پایبند باشید، ازجمله زمان خواب.
ـ به کارهای روزانه خود فکر کنید. به عنوان مثال اگر قرار است در صفی انتظار بکشید، یک اسباب بازی کوچک یا غذایی سرپایی برای مشغول کردن کودک با خود ببرید.
ـ کودک را به استفاده از کلمات تشویق کنید. خردسالان لغات بیشتری از آنچه که می توانند بیان کنند، می فهمند. اگر کودک شما صحبت نمی کند یا به طور واضح صحبت نمی کند باید به او استفاده از علائم و نشانه ها مانند من می خواهم، کافیه و… را آموزش بدهید.هر چه کودک با شما راحت تر ارتباط برقرار کند، بداخلاقی هایش کمتر می شود. به یاد داشته باشید هر چه سن او بیشتر می شود، از او بخواهید از کلمات بیشتری استفاده کند.
ـ به او اجازه بدهید تصمیم بگیرد. به عنوان مثال دوست دارد لباس قرمزش را بپوشد یا لباس آبی؟
ـ اخلاق خوب او را تحسین کنید. زمانی که کودک رفتار خوبی دارد به او بیشتر توجه کنید و به او بگویید که شما چقدر سربلند می شوید وقتی که او این گونه رفتار می کند.
ـ حواس او را پرت کنید. هرگاه حس می کنید که بد اخلاقی های او دارد شروع می شود، حواس او را پرت کنید.
ـ از شرایطی که موجب بروز این حالت می شود، دوری کنید. به عنوان مثال اگر کودک برای اسباب بازی بهانه می گیرد، از جلوی مغازه هایی که برای او وسوسه انگیز هستند، عبور نکنید.
● بهترین راه پاسخگویی
اگر می توانید، تظاهر به بی اهمیت بودن این رفتار بکنید. اگر شما آرامش خود را از دست داده یا تسلیم خواسته های او شوید، به او آموخته اید که این بداخلاقی ها مفید است. وقتی که در خانه این گونه برخورد می کند، طوری رفتار کنید که گویی رفتار او چیزی را بهم نمی زند. وقتی که کودک آرام شد به او بگویید که متوجه رفتارش شده اید، اما این کار باعث توجه شما نخواهد شد. اگر او نیاز دارد چیزی بگوید، باید از کلمات استفاده کند. اگر در محیطی عمومی شروع به بدخلقی کرد، همچنان تظاهر به بی اهمیتی بهترین شیوه است. اگر حالت او تشدید شد یا کودک شما در صدد صدمه زدن به خودش بود، کار خود را متوقف کرده و فرزند خود را از محیط خارج کنید.
● تنبیه در چنین شرایطی
مناسب است؟ کج خلقی های موقتی کودک، بخشی طبیعی از دوره رشد اوست. تنبیه بدنی کردن افزون بر این که سلامت روانی کودک را تهدید می کند، او را لجوج تر خواهد کرد. به جای تنبیه کردن، به کودک یادآوری کنید که این شیوه ای مناسب و درست نیست. گاهی یک تذکر ساده کافی خواهد بود، اما برای مواردی که به گونه ای شدید این حالت را نشان می دهد باید برای مدتی او را به کاری که دوست ندارد مانند ساکت نشستن مجبور کنید. زمانی که کودک بتواند رفتارهای خودش را کنترل کند، کج خلقی های موقتی او نیز کمتر می شود. بیشتر کودکان ۴ یا ۵ سالگی این حالت را پشت سر می گذارند. اگر کودک شما با این که سنش افزایش یافته، هنوز این حالات را دارد با پزشک مشورت کنید. شاید اینها نشانه ای از مشکلی دیگر باشد.
دوره پنج ساله دبستان، دوره ای حساس و از نظر تثبیت شخصیت اخلاقی و تربیتی، دورانی مهم است؛ دوره فراگیری آموزش های زیر بنایی و اساسی، پایه گذاری عادات، روابط کودک با دیگران و آغاز پیدایش پاره ای از لغزش ها و انحرافات.
به همین دلیل در نظام تربیتی اسلام، توصیه هایی در جهت آموزش و مراقبت ها در این دوره به والدین و مربیان ارایه شده است؛ از جمله توصیه به تفکیک بستر، رعایت ضوابطی در معاشرت، تقویت مبانی مذهبی و اخلاقی، آموزش راه و رسم صیانت از خود، دفاع از شرف و انسانیت، ایجاد عادات مناسب در خواب و استراحت، دفع و تخلیه، پوشش و لباس و آموزش مقدمات لازم برای ورود به دنیای بلوغ. در روایات متعددی مراحل مختلف رشد، به ۳ بخش ۷ساله تقسیم شده:
▪️ هفت سال نخست: آزادی و بازی.
▪️ هفت سال دوم: تأدیب.
▪️ هفت سال سوم:به خدمت گرفتن و ملازمت.
در واقع، کودک از حدود ۷سالگی، تکلیف پذیر می شود و این، مرحله ادب کردن و آموزش دادن اوست. این دوره، دوران تمرین برای انجام تکالیف مورد انتظار است و باید تلاش شود کودک را به رعایت ظواهر آداب اسلامی، تمرین نماز خواندن، اجازه گرفتن به هنگام ورود به اتاق خصوصی والدین و جدا کردن بستر خواب، ترغیب و تشویق کرد.
هر چند هنوز کودک نسبت به حکمت آداب مزبور،فهمی قابل توجه پیدا نکرده است اما از باب تمرین و کوشش، وی را به انجام آنها، تکلیف می کنیم، چرا که نفس رعایت آداب مطلوب، لغزش ها و آسیب ها را می کاهد. بنابراین باید توجه کرد که روایات دینی نیز به بعد تربیت جنسی بعد از هفت سالگی اشاره داشته اند. در این دوران باید قوانین احتیاطی برای مواجهه با مرحله آینده در فرآیند رشد را به کودکان آموزش داد. این گفته به این معنا نیست که فعالیت های جنسی این دوره، ناشی از احساس حقیقی جنسی است، بلکه باید گفت تمام دوران کودکی، از جهاتی دوران خواب و غفلت است.
منبع : مجله خبری لحظه نما