به گزارش «شیعه نیوز»، سحرگاهان همواره برای مؤمنان میعادگاه دعا و انابت به درگاه خداوند و جلب رزق و برکت معنوی از آسمان‌هاست، این دقایق و لحظات خاص، در ماه مبارک رمضان از اهمیت دوچندانی برخوردار است. در این مجال به بازخوانی برخی آداب و فضایل سحرهای ماه رمضان از کتاب «کنزالمرام فی اعمال شهرالصیام»(صفحه ۱۲۵) می‌پردازیم.
بنابر روایات، هر کس به هنگام سحر از خواب بیدار شد، بدون اینکه با کسی سخن بگوید، اگر وضو بگیرد و دو رکعت نماز بخواند، دو صف فرشته در پشت سر او، ایستاده به نماز می‌ایستند.
برای کسی که می‌خواهد روزه بگیرد، مستحب است که برای سحری خوردن برخیزد و سحری بخورد، اگرچه فقط خرما باشد و در ماه رمضان تأکید فراوان شده است.
از پیامبر اکرم(ص) منقول است که فرمودند: سحور خوردن مایه برکت است.
در حدیث دیگری از ایشان نقل شده است: امت من هرگز سحور را ترک نکنند، اگرچه فقط یک عدد خرما باشد.
و در حدیثی دیگر فرمودند: حتماً سحری بخورید، اگرچه یک جرعه آب باشد.
ایشان همچنین فرمودند: با سحری خوردن، خود را برای روزه‌داری تقویت کنید و با خواب قیلوله (خواب نیمروز) خود را برای شب‌زنده‌داری نیرومند سازید.
امیرمؤمنان(ع) از رسول اکرم(ص) روایت کرده است که فرمود: خداوند منان و فرشتگان بر کسانی که سحری می‌خورند و در هنگام سحر استغفار می‌کنند، درود می‌فرستند، پس سحری بخورید، اگرچه فقط یک شربت آب باشد.
از امام صادق(ع) روایت شده است که فرمودند: بهترین وقتی که در آن، خدا را می‌خوانید، سحرگاهان است، چنانکه خداوند می‌فرماید: «وبالاسحارهم یستغفرون»؛ مؤمنان به هنگام سحر طلب مغفرت می‌کنند.
پیامبر اکرم(ص) در وصیت خود به امیرمؤمنان(ع) فرمود: یا علی، مقداری از شب به نماز بپرداز، اگرچه به مقدار دوشیدن گوسفند باشد، و در سحرگاهان به نیایش بپرداز که در آن هنگام دعایت برنمی‌گردد، چنانکه خداوند می فرماید: «والمستغفرین بالاسحار »؛ استغفارکنندگان در سحرگاهان.
امام باقر(ع) فرمودند: خداوند در میان بندگان مؤمنش کسانی را که زیاد دعا کنند، دوست دارد، پس بر شما باد دعا کردن به هنگام سحرگاهان تا طلوع خورشید، که آن ساعتی است که درهای آسمان در آن ساعت گشوده می‌شود، نسیم‌های رحمت می‌وزد، ارزاق در آن ساعت تقسیم می‌شود و حاجت‌های بزرگ در آن هنگام، برآورده شود.
چقدر شایسته است که انسان در آن هنگام گناهانش را به یاد آورد و از خوف خدا اشک بریزد، چنانکه امام صادق(ع) فرمودند:
برای هر چیزی وزن و پیمانه‌ای هست، به جز اشک، که قطره‌ای از آن می‌تواند دریایی از آتش را خاموش کند، دیده‌ای که اشک‌آلود شود، ذلت و زبونی بر چهره‌اش ننشیند و چون اشکش به صورتش سرازیر شود، خداوند آتش جهنم را بر او حرام کند، و اگر در میان امتی، یک نفر از ترس خدا اشک بریزد، خداوند به آن امت ترحم فرماید.
مهم‌ترین ادعیه در سحرهای ماه مبارک رمضان
۱- برای سحرگاهان در شب‌های ماه رمضان دعاهای بسیار زیادی از معصومین(ع) رسیده که یکی از مهم‌ترین آن‌ها دعای «ابو حمزه ثمالی» است که از امام زین العابدین(ع) روایت کرده است که آن حضرت همه شب را به نماز می‌پرداخت.
برای مشاهده متن دعای ابوحمزه ثمالی، اینجا را ببینید.
۲- دعای دیگر در سحرهای ماه مبارک رمضان، دعای امام باقر(ع) است که سریع‌الاجابه است و مشهور است که اسم اعظم پروردگار را در بردارد و از گنجینه‌های معارف حق تعالی است.
برای مشاهده متن این دعا اینجا را ببینید.
۳- همچنین در کتاب «اقبال‌الاعمال» و کتب دیگر مانند «مصباح» کفعمی نقل شده است که مؤمنان در سحرهای ماه مبارک رمضان، دعای حضرت ادریس(ع) را بخوانند، در بعضی روایات آمده است که بین ادعیه سحر، این دعا نسبت به دیگران افضل و مشتمل بر مضامین عالیه و متضمن چهل اسم از اسماء‌الله است.
برای مشاهده این دعا اینجا را ببینید.
۴- در کتاب «اقبال‌الاعمال» منقول است که مؤمنان در سحرها بخوانند:
یا مَفْزَعی عِنْدَ کُرْبَتی، وَیا غَوْثی عِنْدَ شِدَّتی، اِلَیْکَ فَزِعْتُ، وَبِکَ اسْتَغَثْتُ وَ بِکَ لُذْتُ، لا اَلُوذُ بِسِواکَ، وَلا اَطْلُبُ الْفَرَجَ اِلاّ مِنْکَ، فَاَغِثْنی وَفَرِّجْ عَنّی یا مَنْ یَقْبَلُ الْیَسیرَ، وَیَعْفُو عَنِ الْکَثیرِ، اِقْبَلْ مِنِّی الْیَسیرَ، وَاعْفُ عَنِّی الْکَثیرَ، اِنَّکَ اَنْتَ الْغَفُورُالرَّحیمُ، اللّهُمَّ اِنّی اَسْئَلُکَ ایماناً تُباشِرُ بِهِ قَلْبی، وَیَقیناً حَتّی اَعْلَمَ اَنَّهُ لَنْ یُصیَبنی اِلاّ ما کَتَبْتَ لی، وَرَضِّنی مِنَ الْعَیْشِ بِما قَسَمْتَ لی، یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ، یا عُدَّتی فی کُرْبَتی، وَیا صاحِبی فی شِدَّتی، وَیا وَلِیّی فی نِعْمَتی، وَیا غایَتی فی رَغْبَتی، اَنْتَ السّاتِرُ عَوْرَتی، وَالاْمِنُ رَوْعَتی، وَالْمُقیلُ عَثْرَتی، فَاغْفِرْ لی خَطیئَتی، یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ.
۵- همچنین منقول است که مؤمنان در سحرهای این ماه بخوانند:
اِلهی وَقَفَ السّائِلُونَ بِبابِکَ وَ لاذَ الْفُقَراءُ بِجَنابِکَ وَوَقَفَتْ سَفینَهُ الْمَساکینَ عَلی ساحِلِ بَحْرِ کَرَمِکَ یَرْجُونَ الْجَوازَ اِلی ساحَهِ رَحْمَتِکَ وَ نِعْمَتِکَ، اِلهی اِنْ کُنْتَ لا تَرْحَمُ فی هذَا الشَّهْرِ الشَّریفِ اِلاّ لِمَنْ اَخْلَصَ لَکَ فی صِیامِهِ وَ قیامِهِ فَمَنْ لِلْمُذْنِبِ الْمُقَصِّرِ اِذا اَغْرَقَ فی بَحْرِ ذُنُوبِهِ وَ اثامِه.
اِلهی اِنْ کُنْتَ لا تَرْحَمُ اِلاَّ الْمُطیعینَ فَمَنْ لِلْعاصینَ وَ اِنْ کُنْتَ لا تَقْبَلُ اِلاّ مِنَ‌الْعامِلینَ فَمَنْ لِلْمُقَصِّرینَ، اِلهی رَبِحَ الصّائِمُونَ وَ فازَ الْقائِمُونَ وَ نَجَی الْمُخْلِصُونَ وَ نَحْنُ عَبیدُکَ الْمُذْنِبُونَ، فَارْحَمْنا بِرَحْمَتِکَ وَ اَعْتِقْنا مِنَ النّارِ بِعَفْوِکَ، وَ اغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا وَ لِکافَّهِ الْمُؤْمِنینَ وَ الْمُؤْمِناتِ بِرَحْمَتِکَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ.
۶- فضیلت نماز نافله شب در سحرهای ماه رمضان: در روایات آمده که سزاوار است در شب‌های ماه مبارک رمضان، نافله شب ترک نشود.
در اخبار مذمت کسانی که شب‌ها تا صبح بخوابند و مدح کسانی که شب‌ها بیدارند و مشغول عبادت حضرت پروردگارند، رسیده، منقول است که حق تعالی به موسی(ع) خطاب فرمود: دروغ می‌گوید کسی که ادعای محبت مرا می‌کند و چون شب می‌شود تا صبح در خواب است، زیرا که هر دوستی خلوت با دوست خود را طالب است.
در روایتی دیگر آمده است: هر شب، وقت سحر که نزدیک طلوع فجر است درهای بهشت عدن گشوده می‌شود و نسیم‌های رحمت به سبب تهجد متهجدان وزیدن می‌گیرد و از همین جهت است که در آن وقت، هوا خنک می‌شود، حتی اگر تابستان باشد.
و از کتاب «مستدرک‌الوسائل» منقول است از حضرت امیر(ع) که فرمود: مبغوض‌ترین خلق نزد خدا کسی است که روز را به بیهوده شام کند و شب‌ها مثل مُردار که روی زمین افتاده است، تا صبح خواب باشد.
و نیز در این کتاب از حضرت رسول(ص) روایت است که: چون روز قیامت شود، منادی از جانب خدا ندا کند که همه اهل محشر بشنوند که برخیزند کسانی که شب‌ها از خوابگاه خود کناره می‌گرفتند و به عبادت خدا مشغول می‌شدند جمعیت قلیلی برخیزند، آنگاه منادی ندا می‌کند برخیزند کسانی که در بیماری و بلا و تنگدستی، شکر خدا را به جای آوردند، پس جمعیت قلیل دیگری برخیزند، آنگاه این دو گروه را به بهشت برند و سپس پروردگار امر می‌فرماید به حساب خلایق.
