به گزارش «شیعه نیوز»، روایات وارده در فضیلت ماه رمضان بسیار فراوان است. در میان این احادیث، خطبه پیامبر اسلام( صل الله علیه و آله و سلم ) و امیرمومؤمنان علی( علیه السلام )، که در آستانه ماه مبارک رمضان آن را ایراد فرمودند، بسیار حائز اهمیت است.
خطبه پیامبر اکرم( صل الله علیه و آله و سلم ) و امیرمؤمنان علی( علیه السلام ) در آستانه ماه رمضانبه گزارش ایکنا، روایات وارده در فضیلت ماه رمضان بسیار فراوان است. در میان این احادیث، خطبه پیامبر اسلام( صل الله علیه و آله و سلم ) و امیرمومؤمنان علی( علیه السلام )، که در آستانه ماه مبارک رمضان آن را ایراد فرمودند، بسیار حائز اهمیت است. اینک در آستانه ماه مبارک رمضان به بازخوانی این دو خطبه شریف از کتاب معتبر «کنز المرام فی اعمال شهر‌الصیام»(صفحه۲۸) می‌پردازیم.
خطبه پیامبر اسلام( صل الله علیه و آله و سلم ) در آستانه ماه مبارک رمضان
شیخ صدوق به سند معتبر از امام رضا( علیه السلام ) روایت کرده که پیامبر اکرم( صل الله علیه و آله و سلم ) در آخر ماه شعبان(یکی از سال‌های بعد از هجرت) خطبه‌ای خواندند و فرمودند:
ایها الناس، به‌درستی که روی آورده است به سوی شما ماه خدا با برکت، رحمت و آمرزش، ماهی که نزد خدا بهترین ماه‌هاست، روزهایش بهترین روزها، شب‌هایش بهترین شب‌ها و ساعت‌هایش بهترین ساعت‌هاست.
ماهی که در آن به ضیافت خدا فراخوانده شده‌اید و از اهل کرامت خدا گردیده‌اید.
نَفَس‌های شما در آن ثواب تسبیح و خواب شما ثواب عبادت دارد، عمل‌های شما در آن مقبول و دعاهای شما در آن مستجاب است.
پس با نیت‌های درست و دل‌های پیراسته از گناه و عاری از صفات ناپسند، از خدا بخواهید که به شما توفیق روزه‌داری و تلاوت قرآن در آن ماه عنایت کند، که محروم و بدعاقبت کسی است که در آن از آمرزش خدا محروم باشد.
با تشنگی و گرسنگی خود در این ماه به یاد تشنگی و گرسنگی روز قیامت باشید، بر فقیران و مستمندان تصدق کنید، سالمندان را احترام کنید، بر کودکان ترحم نمایید، خویشاوندان را نیکی و احسان و دیدار کنید، زبان‌های خود را از آنچه نباید گفت نگهدارید، دیده‌های خود را از مناظری که حلال نیست بپوشانید، گوش‌های خود را از صداهای حرام باز دارید، یتیمان را نوازش کنید، تا بعد از شما با یتیمان شما همانگونه رفتار شود.
از گناهان به سوی خداوند توبه کنید، در اوقات نماز دست‌های خود را به حال نیایش به سوی آسمان برافرازید، که وقت‌های نماز بهترین وقت‌هاست و در آن ساعت‌ها حق تعالی با دیده رحمت به سوی بندگان می‌نگرد، به مناجات آن‌ها پاسخ می‌گوید، به نداهای آن‌ها لبیک می‌گوید، خواسته‌های آن‌ها را مستجاب می‌کند.
هان ای مردمان، جان‌های شما در گرو اعمال شماست، پس با طلب آمرزش خود را از گرو به در آورید، پشت‌های شما در زیر بار گران گناهان خمیده است، با سجده‌های طولانی آن‌ها را سبک گردانید. خداوند منان به عزت خود سوگند یاد کرده است که نمازگزاران و سجده‌کنندگان را عذاب نکند و با آتش جهنم آن‌ها را به وحشت نیندازد.
هان ای مردمان، هر کدام از شما مؤمنِ روزه‌داری را در این ماه افطاری دهد، پاداش آزادکردن برده‌ای را خواهد داشت و گناهان گذشته‌اش آمرزیده خواهد شد.
برخی از صحابه گفتند: یا رسول‌اللّه همه ما توان آن را نداریم، فرمود: خود را با افطاری دادن روزه‌داران، اگرچه با نصف یک عدد خرما باشد یا به شربت آبی باشد از آتش جهنم باز دارید، به خدا سوگند خداوند به کسانی که بیش از این توان نداشته باشند، همان پاداش‌ها را مرحمت می‌کند.
هان ای مردمان، هر کس در این ماه اخلاقش را نیکو گرداند به آسانی از صراط می‌گذرد، روزی که قدم‌ها بر آن بلغزد و هر کس در این ماه بر غلامان و کنیزان خود آسان گیرد، خداوند در قیامت حساب او را آسان گیرد و هر کس در این ماه، شر خود را از مردم باز دارد، خداوند در روز قیامت خشم خود را از وی باز دارد.
هر کس در این ماه یتیمی را نوازش کند، خداوند او را در قیامت گرامی می‌دارد، هر کس در این ماه با خویشان خود صله و احسان کند، خداوند او را مشمول رحمت خود گرداند و هر کس در این ماه رشته پیوندش را از خویشاوندان قطع کند، خداوند در قیامت رحمت خود را از او دریغ فرماید.
هر کس در این ماه نماز مستحبی به جای آورد، خداوند برای او برات آزادی از آتش جهنم صادر فرماید و هر کس در این ماه نماز واجب خود را ادا کند، خداوند به او پاداش هفتاد نماز عطا فرماید. هر کس در این ماه بر من و آل من زیاد صلوات بفرستد، خداوند ترازوی عمل او را سنگین نماید، در روزی که ترازوی اعمال در آن سبک باشد. هر کس در این ماه یک آیه از قرآن بخواند، خداوند به او پاداش یک ختم قرآن در دیگر ماه‌ها را عنایت فرماید.
هان ای مردمان، درهای بهشت در این ماه باز است، از خدا بخواهید که آن را به روی شما نبندد، درهای جهنم در این ماه بسته است، از خدا بخواهید که آن را به روی شما نگشاید، شیاطین در این ماه در بند هستند، از خدا بخواهید که آن‌ها را بر شما مسلط نگرداند.
خطبه امام علی( علیه السلام ) در آستانه ماه مبارک رمضان
شیخ صدوق با سلسله اسنادش از امام صادق( علیه السلام ) روایت کرده است که مولای متقیان امیرمؤمنان( علیه السلام ) در نخستین روز از ماه رمضان(در یکی از سال‌های خلافت) در مسجد اعظم کوفه خطبه‌ای ایراد کردند و پس از حمد و ثنای پروردگار و ستایش رسول عالمیان فرمودند:
هان ای مردمان، خداوند منان این ماه را بر دیگر ماه‌ها برتری داده، همانگونه که اهل بیت را بر دیگر مردمان برتری داده است. در این ماه درهای آسمان باز می‌شود، درهای رحمت گشوده می‌گردد، و درهای جهنم بسته می‌شود. در این ماه فریادها شنیده می‌شود، دعاها مستجاب می‌گردد، بر گریه‌ها ترحم می‌شود. در این ماه شبی هست که در آن شب فرشتگان از آسمان فرود می‌آیند و بر مردان و زنان روزه‌دار، به اذن و رخصت پروردگارشان تا طلوع فجر درود می‌فرستند و آن شب قدر است که خداوند دو هزار سال پیش از آنکه آدم را بیافریند، ولایت مرا مقدر فرموده است. پاداش روزه گرفتن در روز قدر از روزه هزار ماه برتر است و پاداش عبادت در شب قدر از عبادت هزار ماه برتر است.
هان ای مردمان، آفتاب‌های ماه رمضان و مهتاب‌های آن با رحمت پروردگار بر مردان و زنان روزه‌دار طلوع می‌کند. هیچ شب و روزی در ماه رمضان نیست، جز اینکه جایزه‌های خداوند منان در آن از آسمان بر این امت نثار می‌شود، هر کس در این ماه به دُرّ شاهواری از نثارهای الهی دست بیابد، در روز رستاخیز در نزد خدا گرامی می‌شود و هر کس در نزد پروردگار گرامی شود، خداوند بهشت را جایگاه او قرار دهد.
هان ای بندگان خدا، این ماه همانند دیگر ماه‌ها نیست، روزهای آن بهترین روزها و شب‌های آن بهترین شب‌ها و ساعت‌های آن بهترین ساعت‌هاست، شیاطین در آن در غل و زنجیر در بند هستند. خداوند در این ماه روزی‌ها را افزون و عمرها را طولانی سازد و اسامی زائران بیت خود را در آن ثبت می‌کند. ماه رمضان با رحمت و مغفرت، روح و ریحان، خشنودی و رضوان پروردگار با اهل ایمان مواجه می‌شود.
هان ای روزه‌دار، جایگاه خود را به دقت بررسی کن، تو در این ماه در ضیافت پروردگار هستی، نیک بیندیش که شب و روزت چگونه سپری می‌شود و اعضا و جوارح خود را از گناه چگونه محافظت می‌کنی؟ مبادا شب‌ها را با خواب و روزها را به غفلت سپری کنی! و ماه رمضان به پایان برسد، در حالی که بار گناه بردوش تو سنگینی کند و هنگامی که روزه‌داران پاداش‌های خود را دریافت می‌کنند تو از زیانکاران باشی، آن‌ها تاج کرامت بر سر بگذارند و تو محروم گردی، آن‌ها در جوار رحمت پروردگارشان سعادتمند شوند و تو از رانده شده‌ها باشی!
هان ای روزه‌دار، اگر از درگاه آقای خود رانده شوی به کدامین درگاه روی خواهی کرد؟ اگر پروردگارت تو را محروم سازد، چه کسی بر تو احسان خواهد کرد؟ اگر او تو را خوار سازد، چه کسی تو را گرامی خواهد داشت؟ اگر او تو را ذلیل کند، چه کسی به تو عزت خواهد داد؟ اگر او تو را وانهد، چه کسی تو را یاری خواهد نمود؟ اگر او تو را در میان بندگانش جای ندهد، طوق بندگی چه کسی را بر گردن خواهی آویخت؟ اگر او از سرِ تقصیرهای تو نگذرد، از چه کسی امید آمرزش خواهی داشت؟ اگر او حقوق خودش را از تو طلب کند، چه پاسخی خواهی داد؟
هان ای روزه‌دار در شب‌ها و روزهای این ماه با تلاوت قرآن به سوی او تقرب بجوی، که قرآن شفاعت‌کننده‌ای است که شفاعتش پذیرفته می‌شود. قرآن در روز رستاخیز در مورد تلاوت‌کنندگان خود شفاعت می‌کند و آن‌ها به میزان تلاوت خود بر درجاتشان افزوده می‌گردد.
هان ای روزه‌دار، بر تو بشارت باد، هر نفسی که در این ماه می کشی ثواب تسبیح دارد و خواب تو در این ماه عبادت به شمار می آید، طاعت‌های تو در این ماه پذیرفته و گناهانت آمرزیده است، به آواز تو در این ماه توجه می‌شود و به مناجات‌های تو ترحم می‌شود، که من از حبیب خودم رسول گرامی( صل الله علیه و آله و سلم ) شنیدم که فرمود: خداوند منان را به هنگام افطار در هر شبی از شب‌های رمضان آزادشدگانی از آتش جهنم است، که تعداد آن‌ها را جز خدا نمی‌داند، تعداد آن‌ها در علم غیب خداوند محفوظ است، چون آخرین شب ماه رمضان فرا رسد، به تعداد کسانی که در طول ماه آمرزیده است، در آن شب می‌آمرزد.
در این هنگام، مردی از اهل همدان برخاست و عرضه داشت: ای امیر مؤمنان از آنچه از حبیب خود پیرامون ماه رمضان شنیده‌ای باز هم برای ما بازگوی.
امام( علیه السلام ) فرمود: آری از برادر و پسر عمویم پیامبر اکرم( صل الله علیه و آله و سلم ) شنیدم که فرمود: هر کس ماه رمضان را روزه بدارد و خود را از چیزهایی که خدا حرام کرده است نگاه دارد، وارد بهشت شود.
مرد همدانی دوباره گفت: ای امیر مؤمنان از آنچه از حبیب خود شنیده‌ای بازهم برای ما بازگو کن.
امام( علیه السلام ) فرمود: آری از خلیل خود پیامبر اکرم( صل الله علیه و آله و سلم ) شنیدم که فرمود: هر کس ماه رمضان را با انگیزه ایمان و با قصد قربت روزه گیرد، وارد بهشت می‌شود.
مرد همدانی باز هم گفت: از آنچه حبیب خود در مورد این ماه به شما فرموده برای ما بازگوی.
امام( علیه السلام ) فرمود: آری از سرور و سالار اولین و آخرین شنیدم که فرمود: هر کس ماه رمضان را روزه بگیرد و هرگز با حرام افطار نکند وارد بهشت شود.
خبر از شهادت امیرمؤمنان( علیه السلام ) در ماه مبارک رمضان
مرد همدانی باز هم گفت: از آنچه از سرور عالمیان شنیده‌ای برای ما بازگو کن.
امام( علیه السلام ) فرمود: از سرور پیامبران، سالار رسولان و آقای فرشتگان مقرب، شنیدم که فرمود: بهترین اوصیا در بهترین ماه‌ها کشته می‌شود. پرسیدم: بهترین اوصیا کیست و بهترین ماه‌ها کدام است؟ فرمود: بهترین ماه‌ها ماه رمضان و بهترین اوصیا تو هستی ای علی. گفتم: یا رسول‌اللّه! آیا این حادثه حتما رخ خواهد داد؟ پاسخ داد: آری، سوگند به پروردگارم، که شقی‌ترین امت من و هم‌سنگ پی‌کننده ناقه صالح، برانگیخته شود و ضربتی بر فرق تو بزند که محاسن تو از خون سرت خضاب گردد.
آنگاه مردم شروع به گریه و فغان نمودند و امیر مؤمنان خطبه خود را قطع کردند و از منبر پایین آمدند.
