توصیه قرآن به مالکان درباره مهلت‌دهی به بدهکار و مستأجر

به گزارش «شیعه نیوز»، طی این ایامی که ویروس منحوس کرونا وحشت را بر جامعه حاکم کرده است، شاهد کسادی بازار بودیم؛ مغازه‌دارانی که امیدشان به شب عید بود تا از این طریق تا ماه‌ها اجاره‌‌بهای مغازه خود را تأمین و ذخیره کنند، با شرایطی مواجه شدند که مجبور به تعطیلی بساط خود شدند. به طور طبیعی این مسئله شکستی اقتصادی محسوب می‌شود که تبعه آن ممکن است به ورشکستی صاحبان مغازه و یا حداقل زیانی باشد که جبران آن به سختی حاصل شود.

اما در این بین برخی از صاحبان مغازه به میدان ایثار و مواسات شتافتند و با بخشیدن اجاره‌بهای خود باری سنگین را از دوش مستأجران خود برداشتند تا به این ترتیب بار دیگر انسانیت و اخلاق ایرانی اسلامی را به رخ جهانیان بکشانند. این روحیه به طور قطع به همان فرهنگ غنیّ ایرانی اسلامی باز می‌گردد که مبتنی بر سیره حیات‌بخش پیامبر و ائمه اطهار علیهم‌السلام است ؛همان سیره‌ای که بارها پای منبرها و در مساجد و تکایا شنیدیم و در عرصه‌های مختلف آن را به منصه ظهور رسانیدیم.

حجت‌الاسلام احمد قادری، پژوهشگر دینی و فعال در زمینه تبلیغ بین‌الملل در این باره گفت: درود خدا بر کسانی که در این وضعیت آشفته‌بازار دست دیگران را می‌گیرند و به طور ویژه صاحب‌مغازه‌ها و صاحب‌خانه‌هایی که اجاره چند ماه را به مستأجر خود بخشیدند.

وی با اشاره به آیاتی از قرآن درباره مهلت دادن به بدهکار گفت: خداوند در آیه 280 بقره می‌فرماید «و اگر [بدهکارتان‏] تنگدست باشد، پس تا [هنگام‏] گشایش، مهلتى [به او دهید]؛ و [اگر به راستى قدرت پرداخت ندارد،] بخشیدن آن براى شما بهتر است - اگر بدانید.وَ إِنْ کانَ ذُو عُسْرَةٍ فَنَظِرَةٌ إِلى‏ مَیْسَرَةٍ وَ أَنْ تَصَدَّقُوا خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ تَعْلَمُون‏». بحث این آیه و آیات قبل درباره رباست؛ به این صورت که شما وقتی وجهی را به دیگری می‌دهید، نه تنها ربا نگیرید بلکه اگر تنگدست بود، به او مهلت دهید و یا اصلاً بدهی را نگیرید.

قادری با اشاره به اینکه بر اساس این آیه، اسلام خود را حامی مستضعفان نشان می‌دهد، گفت: آموزه‌ قرآن نه تنها با ربا و مازاد مال مبارزه می‌کند بلکه می‌فرماید در گرفتن اصل مال هم مدارا کنید. نکته دیگر اینکه اصل آموزه‌های اسلام در زمان‌بندی بازپرداخت، توان بدهکار است بنابراین وقتی بدهکار توان پرداخت ندارد، به او فرصت دهید یا حتی ببخشید.

این پژوهشگر دینی افزود: البته این نکته را هم باید مدنظر داشت که اجبار بدهکاری که توان پرداخت دارد، اشکال ندارد. گاهی افرادی پیدا می‌شوند که به دلایل مختلفی مثل سرکشی و خساست بدهی خود را تعویق می‌اندازند؛ در این صورت جایز است با چنین فردی مدارا نشود.

قادری با تصریح بر اینکه نظام حقوقی و اقتصادی اسلام با نظام اخلاقی آن پیوند خورده است، گفت: باید در نظر داشت هرچند طلبکار حق دریافت وجه خود دارد، اما از نظر آموزه‌های اسلام اخلاقیات بر هر حق و حقوقی اولویت دارد؛ چرا که اخلاقیات سبب تعالی روح می‌شود و پاداش دنیوی و اخروی فراوانی در پی دارد. از این جهت می‌فرماید یا مدارا کنید و یا حتی ببخشید که این رفتار برای شما بهتر است.

وی افزود: نکته آخر اینکه بخشیدنِ بدهکار فقیر، نوعی صدقه محسوب می‌شود؛ در آیه می‌فرماید « وَ أَنْ تَصَدَّقُوا خَیْرٌ لَکُمْ؛ اگر تصدق کنید، برایتان بهتر است». از این جهت فردی که به بدهکار مهلت می‌دهد و یا بر اساس این فراز از آیه، مال خود را می‌بخشد به پاداش صدقه هم دست می‌یابد.