پرسش
آیا روایاتی داریم که بگوید آیات قرآن یکدیگر را تکذیب نمی‌کنند؟
پاسخ اجمالی
علاوه بر این‌که در قرآن کریم تصریح شده است که در آیات آن، تنافی و اختلافی نیست؛[1] در روایات نیز آمده است؛ برخى از آیات قرآن برخى دیگر را تصدیق و تأیید می‌کند و همدیگر را تکذیب نمی‌کنند و با هم تنافی ندارند؛ در این‌جا به برخی از این روایات اشاره می‌شود:
پیامبر بزرگوار اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم ): «همانا قرآن نازل شده است تا این‌که، برخى [از آیاتش] برخى دیگر را تصدیق [و تأیید] کند و بعضی از آیاتش بعض دیگر را تکذیب نکند».[2]
امام علی( علیه السلام ) می‌فرماید: «کتاب خدا؛ بخشی از آن، بخش دیگر را تأیید می‌کند، و همدیگر را نقض و تکذیب نمی‌کنند».[3] و «بعض قرآن گواه بعض دیگر است، و اختلافى در آن نیست».[4]
همچنین در روایاتی آمده است که برخی به طور مشخص شبهه نقض و تکذیب آیاتی را نزد امام علی( علیه السلام ) مطرح کردند و آن‌حضرت با پاسخی که ارائه دادند، ثابت کردند که آیات قرآن همدیگر را تکذیب نمی‌کنند، بلکه بخشى از آن، بخش دیگر را تصدیق و تأیید و تفسیر می‌کنند.[5]
[1]. نساء، 82: «أَ فَلا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ وَ لَوْ کانَ مِنْ عِنْدِ غَیْرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فیهِ اخْتِلافاً کَثیراً»؛ آیا درباره قرآن نمی‌اندیشند؟! اگر از سوى غیر خدا بود، اختلاف فراوانى در آن می‌یافتند(معمولاً در نوع سخنان و نوشته‌هاى افراد بشر در دراز مدّت تغییر، تکامل و تضادّ پیش می‌آید. امّا این‌که قرآن در طول 23 سال نزول، در شرایط گوناگون جنگ و صلح، غربت و شهرت، قوّت و ضعف، و در فراز و نشیب‌هاى زمان آن هم از زبان شخصى درس نخوانده، بدون هیچ‌گونه اختلاف و تناقض بیان شده، دلیل آن است که کلام خداست، نه آموخته بشر).
[2]. «إِنَّمَا نَزَلَ کِتَابُ اللهِ یُصَدِّقُ بَعْضُهُ بَعْضًا وَلَا یُکَذَّبُ بَعْضُهُ بَعْضًا»؛أبو بکر بیهقی، أحمد بن حسین، شعب الإیمان، ج 3، ص 527، ریاض، مکتبة الرشد للنشر والتوزیع، چاپ اول، 1423ق.
[3]. «کِتَابُ اللَّهِ یُصَدِّقُ بَعْضُهُ بَعْضاً وَ لَا یَنْقُضُ بَعْضُهُ بَعْضاً»؛ طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج علی أهل اللجاج، محقق، مصحح، خرسان، محمد باقر، ج 1، ص 259، مشهد، نشر مرتضی، چاپ اول، 1403ق.
[4]. «أَنَّ الْکِتَابَ یُصَدِّقُ بَعْضُهُ بَعْضاً وَ أَنَّهُ لَا اخْتِلَافَ فِیه»؛ شریف الرضی، محمد بن حسین، نهج البلاغة، صبحی صالح، ص 61، قم، هجرت، چاپ اول، 1414ق.
[5]. ر.ک: شیخ صدوق، التوحید، محقق، مصحح، حسینی، هاشم، ص 255 – 269، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1398ق؛ الإحتجاج على أهل اللجاج، ج 1، ص 259 – 261.
آیات مرتبط
سوره البقرة (106) : مَا نَنْسَخْ مِنْ آيَةٍ أَوْ نُنْسِهَا نَأْتِ بِخَيْرٍ مِنْهَا أَوْ مِثْلِهَا ۗ أَلَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ
سوره آل عمران (7) : هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ مِنْهُ آيَاتٌ مُحْكَمَاتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتَابِ وَأُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌ ۖ فَأَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ ابْتِغَاءَ الْفِتْنَةِ وَابْتِغَاءَ تَأْوِيلِهِ ۗ وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلَّا اللَّهُ ۗ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ يَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنَا ۗ وَمَا يَذَّكَّرُ إِلَّا أُولُو الْأَلْبَابِ
سوره النساء (82) : أَفَلَا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ ۚ وَلَوْ كَانَ مِنْ عِنْدِ غَيْرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فِيهِ اخْتِلَافًا كَثِيرًا
سوره الزمر (23) : اللَّهُ نَزَّلَ أَحْسَنَ الْحَدِيثِ كِتَابًا مُتَشَابِهًا مَثَانِيَ تَقْشَعِرُّ مِنْهُ جُلُودُ الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ ثُمَّ تَلِينُ جُلُودُهُمْ وَقُلُوبُهُمْ إِلَىٰ ذِكْرِ اللَّهِ ۚ ذَٰلِكَ هُدَى اللَّهِ يَهْدِي بِهِ مَنْ يَشَاءُ ۚ وَمَنْ يُضْلِلِ اللَّهُ فَمَا لَهُ مِنْ هَادٍ
T
