شیعه نیوز:
پرسش
می‌خواستم «یحیی بن ضریس» را که در سلسله روات سند زیر هست بررسی رجالی کنید. «حَدَّثَنَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ الصَّفَّارُ قَالَ: ثنا أَبُو یَحْیَى عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَلَّامٍ الرَّازِیُّ، بأَصْبَهَانَ قَالَ: ثنا یَحْیَى بْنُ الضُّرَیْسِ قَالَ: ثنا عِیسَى بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُبَیْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ، قَالَ: ثنا أَبِی عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ عَلِیٍّ قَالَ: " نَزَلَتْ هَذِهِ الْآیَةُ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: {إِنَّمَا وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلَاةَ وَیُؤْتُونَ الزَّکَاةَ وَهُمْ رَاکِعُونَ} [المائدة: 55] فَخَرَجَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ، وَدَخَلَ الْمَسْجِدَ، وَالنَّاسُ یُصَلُّونَ بَیْنَ رَاکِعٍ وَقَائِمٍ، فَصَلَّى، فَإِذَا سَائِلٌ، قَالَ: «یَا سَائِلُ أَعْطَاکَ أَحَدٌ شَیْئًا؟»، فَقَالَ: لَا إِلَّا هَذَا الرَّاکِعَ لِعَلِیٍّ أَعْطَانِی خَاتَمًا قَالَ الْحَاکِمُ: هَذَا حَدِیثٌ تَفَرَّدَ بِهِ الرَّازِیُّونَ، عَنِ الْکُوفِیِّینَ، فَإِنَّ یَحْیَى بْنَ الضُّرَیْسِ الرَّازِیَّ قَاضِیهِمْ، وَ عِیسَى الْعَلَوِیُّ مِنْ أَهْلِ الْکُوفَةِ».
پاسخ اجمالی
اسم کامل «یحیی بن ضریس»، «یحیی بن ضریس بن یسار بجلی؛ ابو زکریای رازی» است. او را از جمله اتباع تابعین و یا نسل سوم مسلمانان دانسته‌اند.[1]
در کتب رجالی شیعی، به بررسی شخصیت او نپرداخته‌اند و شاید علتش آن باشد که روایتی از او در میراث حدیثی شیعه نیست، بلکه جزو راویان اهل سنت شمرده می‌شود.
او ساکن ری و قاضی آن شهر بوده است.
از او روایتی در کتاب مسلم و ترمذی وجود دارد؛ و از عده کثیری از اهل سنت نقل حدیث داشته که جمال الدین المزی از تراجم‌نویسان اهل سنت، نام آنان و کسانی که از یحیی بن ضریس نقل حدیث داشته‌اند را بیان کرده است. وی یحیی بن ضریس را با توجه به نقل قول‌هایی که شده است، ثقه و جزو حافظان روایت دانسته است. وی وفات او را به نقل از بخاری در ربیع الاول سال 203 هجری قمری می‌داند.[2]
[1]. منظور از اتباع تابعین کسانی‌اند که جزو تابعین نیستند؛ یعنی اصحاب رسول خدا( صلی الله علیه و آله و سلم ) را ندیده‌اند ولی تابعین (کسانی که اصحاب رسول خدا را دیده‌اند) را ملاقات کرده‌اند که مشهور به اتباع تابعین شده‌اند.
[2]. ر.ک: مزّی، یوسف بن عبد الرحمن، تهذیب الکمال فی أسماء الرجال، محقق: معروف، بشار عواد، ج 31، ص 383 – 386، بیروت، مؤسسة الرسالة، چاپ اول، 1400ق.
T
