شیعه نیوز:
پرسش
درباره اهمیت مطالعه و حفظ چهل حدیث از پیامبر ( صلی الله علیه و آله وسلم ) بسیار شنیده ام، آیا صحیح است و مصادیق چهل حدیث را بیان کنید؟
پاسخ اجمالی
پیامبر گرامی اسلام ( صلی الله علیه و آله وسلم ) در حدیث معروف «اربعین» - که در منابع شیعه [1] و برخی منابع سنّی [2] به عبارات مختلف ذکر شده است،- سفارش زیادی به حفظ چهل حدیث فرموده است، مانند این عبارت: « از میان امّت من هر کس چهل حدیث از احادیثى که مردم در دین خود بدان نیازمندند حفظ کند، خداوند او را در روز قیامت فقیه و عالِم محشور خواهد کرد». [3] این حدیث دارای تواتر معنوی [4] بوده و صحیح است.
این حدیث، محور اصلی «اربعین نگاری» و مهم‌ترین عامل و انگیزه دانشمندان در نگارش کتاب های اربعین بوده است. در این کتاب ها، چهل حدیث از احادیث معصومین ( علیه السلام ) در موضوعات مختلف اعتقادی و اخلاقی گردآوری شده و گاهی مورد شرح و توضیح قرار می گرفته است. بنابراین، روایت مزبور، شامل مصداق مشخصی نیست، بلکه هر حدیثی را که یادگیری و عمل به معارف آن برای انسان در دنیا و آخرت سودمند است، شامل می شود.
علامه مجلسى «حفظ کردن حدیث» در روایت مزبور دارای مراتب و پایه هایی می داند که خلاصه آن چنین است:
یک. «حفظ کردن حدیث»، به معنای حفظ و نگهدارى لفظ آن حدیث است؛ مانند: حفظ و نگهداری در دل، در نوشته، تصحیح لفظ حدیث و...
دو. حفظ و نگهدارى حدیث به معنای توجّه به معانی حدیث، تفکّر با دقّت در آن، استنباط احکام و معارف اسلامی از آن
سه. حفظ و نگهدارى حدیث به معنای عمل و رفتار نمودن بر طبق آن [5]
این پرسش پاسخ تفصیلی ندارد.
[1] . مانند: شیخ صدوق، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، ص 134، دارالشریف الرضی للنشر، قم، چاپ دوم، 1406ق؛ شیخ حرّ عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج 27، ص 94، مؤسسه آل البیت ( علیه السلام )، قم، چاپ اول، 1409ق.
[2] . مانند: سیوطی، جلال الدین، الدر المنثور فی تفسیر المأثور، ج 5، ص 343، ناشر کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، قم، 1404 ق؛ عسقلانى، ابن حجر، الإصابة فی تمییز الصحابة، ج 6، ص 381، دار الکتب العلمیة، بیروت، چاپ اول، 1415ق.
[3] . « مَنْ حَفِظَ مِنْ أُمَّتِی أَرْبَعِینَ حَدِیثاً مِمَّا یَحْتَاجُونَ إِلَیْهِ مِنْ أَمْرِ دِینِهِمْ بَعَثَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَوْمَ الْقِیَامَةِ فَقِیهاً عَالِما»؛ ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، ص 134؛ محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج 27، ص 94.
[4] . ر.ک: نمایه « ملاک حدیث متواتر لفظی، معنوی و اجمالی»، سؤال 2412 (سایت: 2529) .
[5] . ر.ک: مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج 2، ص 156 – 158، مؤسسة الوفاء، بیروت، 1404ق.
T
