به گزارش «شیعه نیوز»، چون نسبت به بزرگ‌تر‌ها در برابر حوادث آسیب‌پذیرترند ممکن است در پی حوادثی، چون فجایع تروریستی، حملات موشکی یا حوادث طبیعی از قبیل سیل، زلزله، طوفان، تصادفات، مرگ عزیزان و ... قادر به درک و تحمل شرایط پیش آمده نبوده و وحشت‌زده و مضطرب واکنش شدیدی از خود بروز می‌دهند.
قرار گرفتن در چنین موقعیت‌هایی ممکن است حس اعتماد و امنیت را از آن‌ها گرفته و احساس ناتوانی شدید و آسیب‌پذیری کنند، گاهی حتی ممکن است خود کودک در چنین موقعیت‌هایی قرار نگرفته باشد و تنها از طریق تماشای اخبار و یا شبکه‌های اجتماعی آسیب ببیند.
استرس پس از سانحه در کودکان
علائم استرس پس از سانحه در کودکان و نوجوانان متفاوت است و ممکن است با ترس شدید، وابستگی و چسبیدن بیش‌ازحد به والدین، گریه، فریاد زدن، راه رفتن بدون هدف، مکیدن انگشت شَست هنگام خوابیدن، از دست دادن علاقه به دوستان و خانواده، دیدن کابوس و سایر مشکلات خواب، پرخاشگری و عصبانیت، شکایت از مشکلات جسمی، احساس افسردگی و در نوجوانان با سوءمصرف مواد مخدر، افکار خودکشی، انزوا و افسردگی همراه باشد.
چگونه والدین می‌توانند به کودکانی که دچار اختلال استرس پس از سانحه شده‌اند، کمک کنند؟
۱. قرار گرفتن در معرض رسانه‌ها را به حداقل برسانید
عکس‌العمل والدین پس از حوادث تا حد زیادی می‌تواند در واکنش کودکان تأثیرگذار باشد؛ بنابراین مهم است که کودک را برای مواجه با چنین شرایطی آماده کنید. از قرار گرفتن کودکان در معرض رسانه‌ها جلوگیری کنید، قرار گرفتن در معرض پوشش رسانه‌ایِ اتفاقی که افتاده باعث می‌شود تا در معرض بی‌امان اخبار وحشتناک و ناراحت‌کننده قرار گرفته و آسیب بیشتری ببینید. هرگز به فرزندتان اجازه ندهید قبل از خواب اخبار را تماشا و یا رسانه‌های اجتماعی را دنبال کند. گاهی گزارش‌های خبری مربوط به حوادث را با کودکتان تماشا کنید تا ضمن دیدن به آن‌ها اطمینان دهید که دیگر خطری او را تهدید نمی‌کند و توضیح دهید که از این قبیل حوادث ممکن است چندبار دیگر هم در طول زندگی او پیش بیاید و باید توانایی مقابله با آن‌ها را داشته باشد.
۲. کودک خود را مشغول نگه دارید
با صرف وقت برای کودکتان می‌توانید نقش مهمی در روند بهبود فرزندتان داشته باشید. تمام تلاش خود را بکنید تا محیطی گرم و صمیمی ایجاد کنید که کودک در آن احساس امنیت کند. با کودکتان در مورد آنچه اتفاق افتاده صحبت کنید و صادق باشید و از دادن اطلاعات نادرست به او بپرهیزید، او را تشویق به سؤال کردن کنید تا آنچه باعث نگرانی‌اش شده با شما در میان بگذارد. نگرانی فرزندتان را بشنوید، نادیده نگرفته و تأیید کنید. این نگرانی ممکن است باعث ترس و ایجاد مشکلاتی در کودکتان شود، ولی با احساس پذیرش و درک شدن از سوی شما آرامش بیشتری را تجربه خواهد کرد. گاهی صحبت کردن در مورد تجربه یک حادثه آسیب‌زا برای بچه‌ها دشوار است بنابراین زیاد به آن‌ها فشار نیاورید. کودکتان را مشغول نگه دارید و او را به انجام فعالیت‌های عادی روزانه از قبیل بازی با دوستان، ورزش، سرگرمی‌هایی که قبل از این اتفاق از آن‌ها لذت می‌برد تشویق کنید، به مسافرت ببرید، یک فیلم خنده‌دار ببینید و با صدای بلند با هم بخندید.
۳. تشویق به انجام فعالیت بدنی
فعالیت بدنی به کودک شما در بهتر خوابیدن کمک می‌کند. فعالیتی را برایش انتخاب کنید که از آن لذت می‌برد از پیاده‌روی خانوادگی گرفته تا رفتن به استخر و یا زمین بازی، فعالیت‌هایی مانند بسکتبال، فوتبال، دویدن، ورزش‌های رزمی و شنا هم می‌توانند به تحریک سیستم عصبی کودک کمک کند. برای اینکه کودکتان را وادار به تحرک کنید ابتدا موسیقی مورد علاقه او را پخش کرده و همراه با کودکتان شروع به نرمش کنید، کودک با انجام فعالیت‌های ورزشی انرژی بیشتری احساس خواهد کرد.
۴. انتخاب یک رژیم غذایی سالم برای کودک
تغذیه کودک تأثیر عمیقی بر روحیه و توانایی مقابله با استرس در او دارد. غذا‌های فرآوری شده، کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده، نوشیدنی‌های شیرین و میان وعده‌ها نوسان خلقی و علائم استرس‌زا را وخیم‌تر می‌کنند. برعکس، خوردن مقادیر زیادی میوه و سبزیجات تازه، پروتئین و چربی‌های سالم به‌ویژه اسید‌های چرب امگا ۳ می‌تواند به فرزند شما برای مقابله با استرس کمک کند. به‌طور کلی بچه‌ها باید از غذا‌های فرآوری شده، نوشابه و سیب‌زمینی سرخ‌شده کمتر استفاده کنند بنابراین الگوی خوبی برای کودکتان باشید و از این موادغذایی کمتر استفاده کنید. بیشتر غذا‌های خانگی میل کرده و کمتر به رستوران بروید، پخت‌وپز در خانه و جمع شدن دور یک میز و خوردن غذا در کنار سایر اعضای خانواده علاوه بر اینکه فرصت مناسبی برای صحبت کردن و گوش دادن به حرفهای کودکتان است تأثیر زیادی بر سلامت روانی بچه‌ها دارد.
۵. ایجاد حس امنیت و اعتماد
ضربه روحی دیدگاه کودک نسبت به زندگی را تغییر داده و ممکن است دنیا را مکانی خطرناک و ترسناک در نظرش جلوه دهد. شما می‌توانید با بازسازی احساس امنیت به کودک خود کمک کنید. با در پیش گرفتن روال سابق زندگی به کودک کمک کنید تا دنیا را دوباره باثبات ببیند. با مدیریت استرس خود سعی کنید تا استرس را در خانه به حداقل برسانید، هر چه شما آرامش بیشتری داشته باشید، بیشتر به کودک خود کمک می‌کنید. درباره آینده برنامه‌ریزی کرده و باهم صحبت کنید، اگر پاسخ سؤالی را نمی‌دانید از اعتراف به آن نترسید تا اعتماد کودکتان از بین نرود، به یاد داشته باشید که کودکان اغلب نگران ایمنی خود هستند، به کودک خود اطمینان دهید که دیگر خطری او را تهدید نمی‌کند.
چه زمانی باید به دنبال درمان حرفهای در فرزندتان باشید؟
گاهی صحبت کردن در مورد تجربه یک حادثه آسیب‌زا برای بچه‌ها دشوار است بنابراین زیاد به آن‌ها فشار نیاورید.
معمولاً تا مدت‌ها احساس اضطراب، بی‌حسی، گیجی و ناامیدی کودکان را رها نمی‌کند. بااین‌حال اگر واکنش کودک آسیب‌دیده آن‌قدر شدید است که باعث ایجاد اختلال در توانایی‌های او در خانه و مدرسه می‌شود به احتمال زیاد کودک شما به یک متخصص بهداشت روان یا مشاور در زمینه اختلال پس از سانحه نیاز دارد.
علائم هشداردهنده عبارتنداز:
- گذشتن ۶ هفته از سانحه و نداشتن احساس بهتر
- ایجاد مشکل در عملکرد کودک در مدرسه
- دیدن کابوس‌های شبانه وحشتناک
- ادامه علائم استرس پس از سانحه از قبیل شکایت از یک مشکل جسمی مانند سردرد، درد معده یا اختلال در خواب
- مشکل در برقراری ارتباط با خانواده و دوستان
- داشتن افکار خودکشی
- اجتناب از یادآوری (افراد، مکان‌ها، گفتگوها، فعالیت‌ها یا اشیا) مرتبط با سانحه‌ای که اتفاق افتاده است
چگونه روانشناسان به کودکانی که دچار استرس پس از سانحه شده‌اند، کمک می‌کنند؟
مرحله اول شامل تهیه گزارش و ارزیابی
مرحله دوم شفاف‌سازی
مرحله سوم اصلاح نگرانی‌ها، ترس‌ها و افکار منفی
منبع: تبیان
