به گزارش «شیعه نیوز»، این روزها آنقدر دست هایم را می شویم که زخم شده اند، هرچه کرم می زنم ، بی فایده است باز دو مرتبه دست به دستگیره ها که می زنم باید با مواد شوینده و ضد عفونی کننده زیاد آنها را بشویم تا مبادا ویروس بگیرم. همه اعضای خانواده را مدام چک می کنم ، روزی صد بار باید دست هایشان را بشویند، روزی دو بار حمام کنند و اجازه بیرون رفتن به بچه ها نمی دهم مگر با ماسک و دستکش و مواد ضد عفونی کننده...
جای دوری نرویم، همین دور و برهایمان از این موردها این روزها و با شیوع ویروس کرونا زیاد می بینیم، کسانی که در زندگی عادی شان حساسیت های وسواس گونه داشتند و حال با شنیدن اخبار مربوط به کرونا، وسواسشان شدت گرفته است. برخی از این افراد خود را در خانه ایزوله کرده به محل کار نمی روند و اجازه ورود و خروج فردی به منزلشان را هم نمی دهند.
درست است که ویروس کرونا سراسر جهان پخش شده اما یک فکر سالم با رعایت ارتباطات و مسائل بهداشتی می تواند از درگیر شدن با آن جلوگیری کند هر چند همه ما این روزها نگرانی هایی نسبت به بیمار شدن خود، بچه ها و خانواده، دوست و آشنایانمان دارد اما زمانی که این نگرانی تبدیل به اضطراب وسواس گونه می شود دیگر زندگی زودتر از درگیری با کرونا ما را در خود می بلعد و روانمان را می جود.
تعدادی از روان پزشکان و روان شناسان این روزها تأیید می کنند که وسواس افراد اضطرابی و اختلالات وسواس فکری ـ عملی این روزها شدت گرفته است. به طور مثال دکتر مجید صادقی، روانپزشک از تشدید اضطراب و استرس شهروندان می‌گوید: «ویروس کرونا مسأله‌ای جهانی است و همین موضوع به تشدید اضطراب و استرس دامن می‌زند. در آنفلوآنزا که در برهه‌ای شایع شد، این اضطراب را داشتیم، اما به این میزان نبود، چون موضوعی مقطعی بود ولی جهانی‌شدن ویروس کرونا استرس را تشدید کرده است تا جایی که افرادی که زمینه اضطراب و استرس نداشتند، دچار این مشکل شده‌اند.»
عوارض اضطراب و وسواسی که گریبانمان را رها نخواهد کرد
وی معتقد است با این رویه اضطراب قربانیان بیشتری از کرونا می‌گیرد: «کرونا بیماری است که بعد از گذشت دوره‌ای تبش فروکش میکند اما عوارض این اضطراب‌ها و استرس‌ها باقی خواهد ماند. نگرانی از مبتلاشدن خود و عزیزان وسواس‌های فکری را افزایش داده و افراد دچار وسواس شست‌وشو شده‌اند، نگرانی که در میان کادر پزشکی هم به چشم می‌خورد. ویروس کرونا و نگرانی از مبتلاشدن به آن سلامت روان جامعه را تحت تأثیر قرار داده، آن را دچار اختلال کرده و باعث شده احساس ناامنی در جامعه دامن زده شود.»
سعید نمکی، وزیر بهداشت می گوید: وحشت بیهوده‌ای که درباره کرونا در مردم ایجاد شده، وحشتی کاذب است. باید توجه کرد که بیماری ناشی از ویروس کرونای جدید هم میزان مرگ‌ومیر و هم بیماری‌زایی‌اش به‌مراتب از بیماری آنفلوآنزا کمتر است.
دکتر امیرحسین جلالی، روانپزشک هم می‌گوید که ورود کرونا به ایران اختلالات انطباقی را تشدید کرده است. او بحران کرونا را دارای ویژگی‌ای می‌داند که آن را از بعد روانشناختی منحصربه‌فرد کرده است. «در بحران‌های زنجیره‌ای سال 98 تاب‌آوری جامعه از بعد روانی، ذهنی و جسمی پایین آمده و جامعه دچار استرس، شده است. در حالی که تلاش‌هایی برای مدیریت و فرماندهی متمرکز صورت می‌گیرد؛ با این حال استرس و اضطراب بالا را نمی‌توان انکار کرد.» او ادامه می‌دهد: «آدم‌های نگران و مضطرب گوش به زنگ اخبار می‌مانند و در بیشتر اوقات جذب اخبار منفی می‌شوند و آنها را باور میکنند. به‌واقع ما در شرایط اجتماعی هستیم که هیجانات منفی در آن بالاست و باعث می‌شود بعضی از شهروندان رفتارهایی اتخاذ کنند.» این روانشناس زمینه‌های ژنتیکی استرس و اضطراب را هم دخیل می‌داند. «افرادی که قبل از این حوادث از مشکلاتی از این دست رنج می‌بردند با قرارگرفتن در چنین بحرانی مشکلات‌شان تشدید می‌شود.»
اما بهروز بیرشک روانشناس درباره وسواس می گوید: وسواس یک اختلال اضطرابی است که با افکار غیر قابل کنترل، ناخواسته و رفتارهای متداول و رفتارهای تکراری بروز پیدا میکند، همه انسان‌ها می‌توانند افکار وسواسی داشته باشند و این اختلال در واقع عملکرد فرد را کنترل و ذهنش را درگیر میکند.
مهناز زال، روانشناس نیز معتقد است: یکی از اختلالات اضطرابی اختلال وسواس اجباری است منظور از وسواس فکری افکار و تصویرهای ذهنی است که به‌طور ناخواسته در ذهن فرد ایجاد می‌شوند افکار مزاحم برای هر کسی ممکن است پیش بیاید اما در افرادی که دچار وسواس هستند این افکار مکرر و به‌صورت ناراحت کننده‌ای ایجاد می‌شود و کنترل ان برای فرد بسیار دشوار یا غیر ممکن است.
وی می گوید: اختلال وسواس اجباری ریشه در اضطراب دارد و افکار و رفتارهای وسواسی نوعی مقابله با اضطراب می‌باشد اما به دلیل تکرار بیش از حد و بروز ناراحتی‌های بعد از آن نه تنها اضطراب را کاهش نمی‌دهد بلکه خود تبدیل به یک اختلال اضطرابی می‌شود.
اما اختلال وسواس فکری ـ عملی چیست؟
وسواس فکری – عملی ( obsessive compulsive disorder) یا OCD نوعی اختلال روانی است که فرد به دلیل افکار و ترس های غیر منطقی (وسواس گونه) رفتارهای تکراری اجبار گونه از خود نشان می دهد. به مرور ممکن است این وسواس های فکری و عملی با فعالیت های روزانه فرد تداخل پیدا کرده و مشکلاتی ایجاد می کند.
فرد مبتلا گاهی سعی می کند این افکار و وسوسه رفتاری را نادیده گرفته یا متوقف کند اما تنها اضطراب او افزایش خواهد یافت و در نهایت برای کاهش استرس، به رفتارهای اجبارگونه ادامه می دهد. فردی که به اختلال وسواس فکری – عملی دچار است مجبور است مرتبا کارهای خاصی را تکرار کند، حتی اگر واقعا نخواهد آن ها را انجام دهد و نیازی به انجام آن ها نباشد.
علائم وسواس فکری – عملی
علائم وسواس عموما در کودکی آغاز می شود با افزایش سن افزایش پیدا میکند اما از دوره میانسالی دو مرتبه کاهش پیدا میکند. به همین دلیل هم هست که کارشناسان و روان شناسان این روزها تأکید میکنند کودکان را به سفارش بهداشت دعوت کنید اما آنها را مضطرب نکنید و در جریان آمار و ارقام قرار ندهید چرا که اضطراب آنها در آینده برایشان وسواس را به ارمغان می آورد.
برخی از شایع ترین انواع وسواس فکری عبارت اند از: اضطراب داشتن در مورد میکروب ها، خاک یا ترس از آلودگی، نیاز به تقارن و نظم کامل، افکار یا تصاویر پریشان کننده در مورد خود یا دیگران، افکار مرتبط با نحس بودن چیزی یا خرافات و علائم وسواس رفتاری شامل رفتارهای تکراری از قبیل شستشوی مکرر دست ها یا دوش گرفتن و تمیز کردن غیرضروری منزل، منظم کردن چیزها طوری که کاملا درست و مرتب باشند، چک کردن مکرر چیزهایی که مرتب شده حتی وقتی فرد مطمئن است مرتب هستند، چک کردن مکرر درب های منزل که قفل هستند یا خیر که این روزها هم بیشتر شاهد افزایش میزان وسواسی های عملی و رفتاری هستیم.
متاسفانه شاید این روزها دیده باشیم کسانی را که دست هایشان از زیادی شست و شو زخم شده و دارای افکار تکراری و وسواسی فراوان هستند و شبکه های اجتماعی زرد نیز به این وسواس و اضطرابشان دامن می زنند.
تشخیص وسواس در کودکان
این روزها که جامعه دچار تنش و اضطراب ناشی از ویروس کرونا شده شاید نتوان این وسواس را در بچه ها تشخیص داد اما در صورتی که بعد از عبور از این مرحله بچه ها اضطراب در وجودشان باقی مانده باشد به راحتی قابل تشخیص است چرا که هم خانواده و هم معلم یا مربیانشان می توانند رفتارهای خاص آنها را در نحوه ارتباط با دیگران، شست و شو، تمیز یا رفتارهای دیگر تشخیص دهند. وسواس فکری – عملی می تواند باعث اختلال در تحصیل کودکان می شود. این کودکان نمی توانند روابط دوستانه را حفظ کنند و اغلب گوشه گیر و منزوی و حتی افسرده می شوند.
متأسفانه وسواس فکری – عملی ممکن است خفیف یا شدید باشد و معمولا در شرایط استرس زا افزایش پیدا می کند. افرادی که به این اختلال دچار هستند در معرض ابتلا به سایر اختلالات اضطرابی مانند افسردگی و فوبیا نیز قرار دارند.
پیشنهاد می شود کودکان یا بزرگسالانی که در این دوره دچار وسواس حاد شده اند، در صورت درک از سوی خود و یا از سوی اطرافیان به روان شناس و درمانگر برای بهبود علائم و شرایط زندگی خود مراجعه کنند.
برخی از فعالیت ها در این دوره می تواند به همه افراد کمک کننده باشد:
موسیقی درمانی:مطالعات بسیاری نشان داده موسیقی تاثیر مثبت بر کاهش استرس و اضطراب و درمان اختلالاتی همچون OCD دارد.
مدیتیشن: بسیاری از مبتلایان به OCD بر این باورند که شرکت در جلسات مراقبه و مدیتیشن تاثیر قابل توجهی در کاهش علائم این اختلال دارد و نتایج مطالعات نیز این ادعا را ثابت کرده است.
ورزش: اثر مثبت ورزش منظم در کاهش علائم OCD انکارناپذیر است، نتایج مطالعه ای نشان داد که پیاده روی منظم به مدت 6 هفته تاثیر مثبتی در بهبود وسواس فکری عملی داشته و نتایج برخی تحقیقات نیز حاکی از آن است که ورزش های هوازی با شدت متوسط بعد از یک هفته علائم وسواس را کاهش می دهد.
و در نهایت انجام فعالیت های مذهبی برای ما ایرانی های مسلمان، نماز خواندن و دعا برای بهبود شرایط نیز می تواند بسیار در آرامش فرد و جامعه موثر باشد.
