به گزارش «شیعه نیوز»، استرس و سیستم ایمنی بدن رابطه معناداری با هم دارند. با یک جستجوی ساده به ده ها مقاله علمی و دانشگاهی بر می‌خوریم که از میزان تاثیر معکوس این دو مولفه بر روی هم گفته اند. هر چه میزان استرس و اضطراب و نگرانی در فردی بالاتر باشد سیستم ایمنی او عملکرد ضعیف تری در بدن خواهد داشت و برعکس اگر فردی فارغ از نگرانی باشد و روحیه اش را حفظ کند به تقویت سیستم ایمنی خود کمک کرده است.
بسیاری از متخصصان دو راهکار را برای پیشگیری از بیماری کرونا معرفی کرده اند. رعایت جدی نکات بهداشتی و تقویت سیستم ایمنی بدن. روش های مختلفی برای کارکرد بهتر سیستم ایمنی بدن پیش روی افراد قرار دارد که بدون شک کاهش استرس و نگرانی یکی از موثرترین و البته کم هزینه ترین آن هاست. دکتر سیما فردوسی در گفتگویی که پیش روی تان است بیش از همه اقشار خانم های خانه دار و مادرانی را مخاطب قرار داد که این روزها باید حکم عقل جمعی را برای خانواده شان ایفا کنند و با خود مدیریتی در مقابل شایعات پیرامون کرونا میزان استرس بی مورد در خانواده ها را کاهش دهند.
- خانم دکتر فضای مجازی با اخبار اغراق شده اش دم دست همه ماست. دنیایی که بی تعارف بیشتر ما معتاد رابطه با آن شده ایم و طبق آخرین آمار و نظر سنجی ها توان دور ماندن از آن تا بیشتر از بیست دقیقه را نداریم. این روزها امکان ندارد صفحه گوشی مان را روشن کنیم، وارد فضای شبکه های اجتماعی شویم و خبری از بیماری جدید کرونا در آن نبینیم. چطور می توانیم از تاثیر مخرب شایعات استرس زای این روزها مصون بمانیم؟
نمی توانیم بگوییم که ورود این بیماری به کشور عزیزمان نگرانی برای مان نداشته است. این غلط است. ما در برابر یک بیماری مسری قرار گرفته ایم.خیلی از کشور های دیگر هم با این مشکل رو به رو شده اند. این حقیقت دارد که در صورت رعایت نکردن نکات بهداشتی ممکن است شهروندانی از این بیماری آسیب های جدی بینند. اما همه ما باید متوجه یک سوال اساسی باشیم. آیا این برای بار نخست است که یک بیماری واگیردار در جامعه بروز پیدا کرده است؟ آیا پیش از این به دلیل بیماری های مسری افرادی از اطرافیان ما از دست نرفته یا بیماری شان طولانی نشده است؟ این حقیقت زندگی جمعی ما انسان هاست. این بیماری ها و مخاطرات همیشه در جوامع انسانی بروز داشته و بعد از مدتی آثار آن ها کمرنگ شده است. حال چه اتفاق افتاده که ما بیش از آن که باید همه زندگی مان را متمرکز بر روی مخاطرات یک بیماری کرده ایم؟
- تمرکز روی تبعاتی که بیماری کرونا به جامعه مان تحمیل کرده چه مخاطراتی می‌تواند برای سلامتی روان ما داشته باشد؟
در سوال قبلی به نکته ای اشاره کردید. می‌گویید افراد جامعه ما بیش از اندازه درگیر استفاده از فضای مجازی هستند. یعنی حتا وقتی مشغول انجام وظایف شان هستند، در خانواده، در دانشگاه، در محیط کار و غیره همچنان هر چند دقیقه یک بار به وسط این میدان پر آشوب می روند و بر می گردند. معلوم است که با این شرایط اختلال روانی برای شان بوجود می آید. تمرکز برای هر کاری از دست می رود. عقلانیت جایش را به نگرانی و دلواپسی می‌دهد و همین سرآغازی برای وسواس هایی می شود که ریشه اش اضطراب است. ما می دانیم که تب این بیماری ویروسی به زودی در جامعه مان از بین می‌رود. این ویژگی همه بیماری های واگیر دار است. در یک زمانی بروز می‌کنند. عده ای درگیر می شوند و بعد از ذهن جامعه پاک می شود. اما نوع رفتار ما با این شایعات و تمرکز بر روی آن ها چیزی نیست که به سادگی بتوان آن را از روح و روان پاک کرد.
- طبیعی است که در چنین شرایطی افراد عطش این را دارند که مدام به اخبار و اطلاعات جدید در باره این بیماری دسترسی داشته باشند. به نظر می رسد وقتی از همین فضا هم دور می شوند به نوع دیگری درگیر اضطراب ندانستن می شوند و وقتی شخصی دیگری خبری هرچند کذب به آن ها می رساند با ناراحتی عمیق تری آن را باور می کنند و میزان افسردگی و اضطراب شان دو چندان می شود. چه توصیه ای برای این افراد دارید؟
کشور ما نخستین جامعه ای نیست که بیماری کرونا در آن شیوع پیدا کرده است. برویم ببینیم و سوال کنیم که آیا شهروندان آن کشور ها هم با این مسئله به این شکل پر هیاهو برخورد کرده اند. الان کشورهای اروپایی مانند آلمان و ایتالیا هم مورد های مثبت این بیماری را در بین شهروندان شان دارند. فرق ما با آن ها این است که در آن کشور ها مردم اخبار را از یک مرجع متخصص موثق دریافت می کنند نه از پست های اکانت های عموما قلابی و فیکی که نام و نشانی ندارند و تبعات روانی این کارشان واقعا برای جامعه مان مخرب است.
- دریافت پیوسته اخبار مختلف پیرامون این بیماری چه تبعات روانی می تواند برای افراد جامعه مان داشته باشد؟
اولین اثرش این است که شما مرز بین راست و دروغ را گم می‌کنید. دوم این است که اعتمادتان را از دست می‌دهید. اگر متخصصی هم بیاید به شما بگوید که وضعیت چندان هم بحرانی نیست هرگز باور نمی‌کنید. تصور شما این خواهد بود که همه قصد فریب تان را دارند و شما در یک وضعیت آخرالزمانی تنها مانده اید. ولی باور کنید که همه این ها صرفا تصورتان خود ما است.
- خانم دکتر همیشه در گفته‌های تان تشدید اضطراب را باعث آزاد سازی هورمون های استرس زا معرفی کرده اید. برای کاهش اضطراب درباره بیماری کرونا چه راهکارهایی پیش روی ماست؟
بخشی از این نگرانی باید وجود داشته باشد. همین نگرانی کمک می‌کند افراد جامعه مان نکات و توصیه های بهداشتی را جدی بگیرند. واقعیت این است که ما به رعایت نکات بهداشتی نیاز داریم. اما وقتی این توجه باعث می شود که تمرکز ما از کارهای دیگرمان برداشته شود وضعیت نگران کننده بوجود می‌آید.برخورد ما با این بیماری نیز باید مانند دیگر بیماری های ویروسی باشد. پس تمرکز بی جا ممنوع!
باید یاد بگیریم وظیفه خودمان را انجام دهیم. وظیفه ما در این روزها این است که نکات بهداشتی را جدی بگیریم. یعنی همان توصیه هایی که مدام از رسانه های جمعی می بینیم و می شنویم. باید مدام دست ها را با آب و صابون بشوییم. هنگام بیماری در منزل استراحت کنیم. از رفتن به اجتماعات پرهیز کنیم. مهمانی و دورهمی‌ها را تعطیل کنیم. هنگام عطسه و سرفه دهان و بینی را بپوشانیم و با دست های آلوده چشم و دهان و بینی و گوش ها را لمس نکنیم. هر کاری جز این ها و یا شدت بیش از حد در همین نکات می تواند زمینه ساز بروز وسواس های فکری و رفتاری با ریشه اضطراب شود که از بین بردن آن ها کار یک روز و دو روز نیست و بسیار زمان بر است.
- چه گروهی و با چه راهکارهایی بیش از اقشار دیگر می توانند ایجاد کننده محیط آرام تری برای جامعه باشند؟
در شرایط نا امیدی و اضطراب و احساس تنهایی و درماندگی همه افراد از مهربان ترین فرد در کنارشان آرامش می گیرد. اینجا اجازه می خواهم که روی سخنم با خانم های خانه دار و مادران فداکار ما باشد. می دانیم که امروز بیشتر خانم های تحصیلکرده ما در جامعه مان صاحب شغل و مرتبه اجتماعی هستند. بیرون از منزل هم کار می‌کنند و در خانه نیز مدیریت و سکان هدایت خانواده به دستان پرمهر آن ها سپرده شده است.
مادر و همسر در یک خانواده جایگاه ویژه ای در این شرایط دارد. بچه های دبستانی ما این روزها در خانه ها به سر می روند. از وجود این بیماری و خطرات احتمالی آن آگاه شده اند. آن ها درک عمیقی از وضعیتی که جامعه به آن دچار شده است ندارند. بنا براین در وهله اول به مادرشان نگاه می‌کنند. اگر در او آثار ترس و یاس و اضطراب ببینند حتما تاثیر منفی می‌گیرند. می دانیم که کودکان قدرت تجزیه و تحلیل اطلاعات را ندارند و در چنین شرایطی وضعیت را بسیار بغرنج تر می‌بینند و این برای روحیه حساس شان آثار سوئی دارد.
- یعنی می فرمایید در مورد پیشگیری یا برخورد با اطلاعاتی درباره یک بیماری مدل رفتار مادر بیش از افراد دیگر به بچه ها سرایت می‌کند و الگو قرار می‌گیرد؟
بله هین طور است. مادر در هر شرایطی نزدیک ترین فرد به کودک است.کودک او را قبول دارد. همیشه او را الگوی رفتاری خود قرار می دهد. آیا حضور یک مادری که مدام در گیر شایعات است و آرامش ندارد می‌تواند برای این کودک مفید باشد؟ برعکس اگر همین مادر با درایت، با عقلانیت سیاست خودمدیریتی را در مقابل همین شایعات نگران کننده فضای مجازی در پیش بگیرد درس بزرگی به بچه‌هایش می دهد. به طور عملی یک راه منطقی را پیش پای آن ها می گذارد و آرامش او و توکل او فضای خانه را مملو از امید و نشاط می‌کند.
- چطور می توانیم خودمدیریتی در برابر شایعات نگران کننده را در خود و خانواده مان بوجود بیاوریم؟
این خیلی مهم است اولین خبری که در اختیار مان قرار گرفت را باور نکنیم. به اصطلاح قدیمی ها باید ابتدا آن را سبک سنگین کنیم. آن را با اخباری که از منابع موثق شنیده ایم مقایسه بکنیم. خودمدیریتی بکارگیری عقلانیت در برابر شایعه ها است. در بدترین حالت ممکن اگر خبر بدی هم به ما رسید و وضعیت نگران کنده بود باید با درایت شرایط روحی مان را روی نقاط مثبت متمرکز کنیم و این ها کمک می‌کند به سلامت از این وضعیت عبور کنیم. مدیریت کردن اخبار هم بخشی از این رفتار است. اینکه تا چه اندازه ذهن و وقت مان را وقف فضای مجازی کنیم. همه ما به ویژه مادران عزیز خانواده های مان پیش چشم اطرافیان و کودکان مان هستیم. اگر ما بیش از حد مجاز در این فضا محبوس باشیم کابر 24 ساعته آن محسوب می شویم. آن وقت نه زمانی برای خودمان داریم و نه می توانیم تاثیر مثبتی بر دیگران بگذاریم.
- مدارس تعطیل شده اند و کودکان بیشتر از هر زمان دیگری وقت شان را در خانه ها با مادرشان سپری می‌کنند. توصیه شده که افراد کمتر خانه را ترک کنند در چنین شرایطی بی توجهی به آثار استرس زای فضای مجازی چه تاثیری در رابطه افراد خانواده می تواند داشته باشد؟
راستش من به این تعطیلی ها نگرش مثبتی دارم. هروقت تعطیلی پیش می آید ما شاهد این هستیم که خانواده ها به سفر می روند یا دور همی با اقوام دیگر دارند. اما حالا یک نوع تعطیلی داریم که در آن افراد یک خانواده با توجه بیشتر به یکدیگر می توانند دور هم جمع شود. خستگی ها کمتر است و فرصت گفتگو فراهم می‌شود. اگر افراد خانواده به ویژه مادران و همسران از آثار منفی شایعات فضای مجازی در امان بمانند خانه و خانواده تبدیل به پایگاهی برای مقاومت می شود. می دانیم که کنترل فضای عمومی جامعه کمی سخت و تا حدودی نشدنی است اما در خانواده با مقیاس کوچک تری از همان جامعه رو به رو هستیم.
مادر خانواده با درایت و آرامش خود و با رعایت جدی نکات بهداشتی در خانه می تواند تبدیل به یک الگوی رفتاری برای تک تک اعضای خانواده و همچینن همسر خود شود. تصور کنید فردی از جامعه که از آن فضای ترس و یاس را دریافت کرده وارد خانه ای شود که این نگرانی ها در آن به حداقل ممکن برسد. قطعا او دوباره با همین انرژی مثبت خانه را ترک کرده و وارد همان اجتماع می شود و اگر تعداد این افراد با این نگرش زیاد شود تا حدود خیلی زیادی موفق می شویم فضای افکار عمومی جامعه را از سیطره اخبار غیر حقیقی و شایعات استرس زای فضای مجازی خارج کنیم.
- خانم دکتر آیا تقویت سیستم ایمنی با داشتن افکار مثبت هم امکان پذیر است؟
بله، این از مولفه های علمی به اثبات رسیده است. افرادی که سیستم ایمنی قوی تری دارند مثبت اندیش‌تر هستند. همان طور که با مصرف غذای سالم، میوه و سبزیجات و مکمل ها می توانیم نظام دفاعی بدن را در مقابل میکروب ها ویروس ها تقویت کنیم با داشتن افکار مثبت و آرامش دادن به دیگران باعث بیمه شدن بدن در برابر مخاطرات احتمالی می شویم.پس در این شرایط بیش از هر چیز به واقع بینی، عقلانیت و آرامش نیاز داریم. خودمدیریتی در برابر شایعات فضای مجازی را در خودمان ایجاد کنیم و با اتخاذ رفتار درست و عقلانی آن را با دیگران به اشتراک بگذاریم.
