شیعه نیوز:
پرسش
می‌خواستم بدانم که آیا احادیث زیر معتبر هستند: 1. «قال الامام الصّادق( علیه السلام ): بیتُ الغناء لا تُؤمَنُ فیه الفجیعةُ و لا تُجابُ فیه الدَّعوةُ و لا تَدخلُه الملائکة»؛ امام صادق( علیه السلام ) فرمود: «خانه‌ای که در آن غنا و ساز و آواز نواخته شود، از مصیبت‌ها و بلاهای دردناک در امان نیست و دعا در آن خانه مستجاب نمی‌گردد و فرشتگان به آن خانه وارد نمی‌شوند». 2. قال الامام الرضا( علیه السلام ): اِستماع الاَوتار مِنَ الکبائر. امام رضا( علیه السلام ) فرمود: گوش دادن به صدای تارهای موسیقی از گناهان کبیره است.
پاسخ اجمالی
1. روایت اول در کتاب کافی کلینی(ره) با چنین سندی نقل شده است: «محمد بن یحیى عَنْ أَحمد بن محمد عن الحسین بن سعید عن ابراهیم بن أَبی البِلاد عن زید الشَّحَّام قال: قال أَبُو عَبْدِ الله( علیه السلام ): بَیْتُ الْغِنَاءِ لَا تُؤْمَنُ فِیهِ الْفَجِیعَةُ وَ لَا تُجَابُ فِیهِ الدَّعْوَةُ وَ لَا یَدْخُلُهُ الْمَلَکُ»؛[1] امام صادق( علیه السلام ) فرمود: «خانه‌ای که در آن غنا و آواز نواخته شود، از مصیبت‌ها و بلاهای دردناک در امان نیست و دعا در آن خانه مستجاب نمی‌گردد و فرشتگان به آن خانه وارد نمی‌شوند».
این روایت از جهت سندی صحیح و معتبر است؛[2] زیرا بر اساس منابع رجالی همه راویان این حدیث، امامی، ثقه و جلیل القدر هستند.[3]
مقصود از واژه «بیت الغناء» در این روایت، غنا و آواز و موسیقی مطرب و لهوی است[4] که انسان را به سوی شهوت و فساد اخلاقی می‌کشاند و پاکی و تقوا را در خانواده و جامعه نابود می‌کند؛ از این‌رو نواختن و گوش دادن به چنین موسیقی‌ای حرام و گناه است.
البته برخی فقها گفته‌اند که با توجه به ذیل این روایت؛ گوش کردن به غنا مکروه بوده و این روایت بر غیر از کراهت دلالت دیگری ندارد.[5]
2. از میان کتاب‌های در دسترس، روایت دوم را تنها در کتاب‌های یکی دو قرن قبل مانند «مستدرک الوسائل» محدّث نوری (متوفی: 1320ق) می‌توان یافت. به عنوان اولین منبع از امام رضا( علیه السلام ) با این سند نقل شده است: «السَّیِّدُ الْفَاضِلُ الْمُعَاصِرُ فِی الرَّوْضَاتِ، عَنْ رِسَالَةِ قَبَائِحِ الْخَمْرِ لِلسَّیِّدِ الْجَلِیلِ الْأَمِیرِ صَدْرِ الدِّینِ الدَّشْتَکِیِّ عَنِ الرِّضَا( علیه السلام ) اِستماع الاَوتار مِنَ الکبائر».[6]
امام رضا( علیه السلام ) فرمود: شنیدن صدای تارها از گناهان کبیره است.
اگرچه شنیدن صدای هرگونه آلات موسیقی در مجالس لهو و لعب، حرام می‌باشد، اما خصوص این روایت، سند قابل اعتمادی نداشته و روایتی مُرسَل است.
[1]. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 6، ص 433، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
[2]. مجلسی اول، محمد تقی، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، محقق، مصحح، موسوی کرمانی، سید حسین، اشتهاردی، علی‌پناه، طباطبائی، سید فضل الله، ج 10، ص 159، قم، مؤسسه فرهنگی اسلامی کوشانپور، چاپ دوم، 1406ق؛ شیخ حرّ عاملی، رسالة فی الغناء، محقق، مصحح، صادقی، محسن، ص 29، قم، نشر مرصاد، چاپ اول، 1418ق.
[3]. درباره تک تک راویان آن ر. ک: نجاشی، احمد بن على، رجال النجاشی، ص 22، 83، 353، قم، جامعه مدرسین، 1407ق؛ حلی، حسن بن یوسف بن على، الخلاصة، ص 49، 73، 157، قم، دار الذخائر، 1411ق؛ کشی، محمد بن عمر، رجال الکشی، ص 596، دانشگاه مشهد، 1348ش؛ طوسی، ابو جعفر محمد بن حسن، رجال الطوسی، ص 355، نجف، حیدریه، 1381ق.
[4]. ر.ک: مجلسی، محمد باقر، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، محقق، رسولی، سید هاشم، ج 22، ص 305، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، 1404ق؛ نراقی، ملا احمد بن محمد مهدی، مستند الشیعة فی أحکام الشریعة، ج 14، ص 141 و ج 18، ص 199، قم، مؤسسه آل البیت( علیه السلام )، چاپ اول، 1415ق.
[5]. فاضل لنکرانی، محمد، تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة(المکاسب المحرمة)، ص 167، قم، مرکز فقهى ائمه اطهار( علیه السلام )، چاپ اول، 1427ق.
[6]. نوری، حسین بن محمد تقى، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج 13، ص 220، قم، مؤسسه آل البیت( علیه السلام )، چاپ اول، 1408ق.
آیات مرتبط
سوره الحج (30) : ذَٰلِكَ وَمَنْ يُعَظِّمْ حُرُمَاتِ اللَّهِ فَهُوَ خَيْرٌ لَهُ عِنْدَ رَبِّهِ ۗ وَأُحِلَّتْ لَكُمُ الْأَنْعَامُ إِلَّا مَا يُتْلَىٰ عَلَيْكُمْ ۖ فَاجْتَنِبُوا الرِّجْسَ مِنَ الْأَوْثَانِ وَاجْتَنِبُوا قَوْلَ الزُّورِ
سوره المؤمنون (3) : وَالَّذِينَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ
سوره الفرقان (72) : وَالَّذِينَ لَا يَشْهَدُونَ الزُّورَ وَإِذَا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا كِرَامًا
سوره القصص (55) : وَإِذَا سَمِعُوا اللَّغْوَ أَعْرَضُوا عَنْهُ وَقَالُوا لَنَا أَعْمَالُنَا وَلَكُمْ أَعْمَالُكُمْ سَلَامٌ عَلَيْكُمْ لَا نَبْتَغِي الْجَاهِلِينَ
T
