شیعه نیوز:
پرسش
آداب زیارت قبور چگونه است؟ آن‌را توضیح دهید.
پاسخ اجمالی
در متون حدیثى براى زیارت قبور مؤمنان، آداب ویژه‌اى تعیین شده است که نمونه‌هایی از آنها بیان می‌شود:
1. گفتن سلام‌های مخصوص
اصبغ بن نُباته می‌گوید: همراه با على بن ابی‌طالب( علیه السلام ) بودم که از کنار گورها گذشت و چنین گفت: «السَّلامُ عَلى أهلِ لا إلهَ إلّا اللهُ، مِن أهلِ لا إلَه إلّا اللهُ، یا أهلَ لا إلهَ إلّا اللهُ کَیفَ وَجدَتُم کَلِمَة لا إلهَ إلّا الله؟ یا لا إله إلّا الله بِحقّ لا إله إلّا الله اغفِر لِمَن قالَ لا إله إلّا اللهُ، وَ احشُرنا فی زُمَرِة مَن قال لا إله إلّا اللهُ». و على( علیه السلام ) فرمود: از پیامبر خدا شنیدم که می‌فرمود: «هر کس این دعا را هنگام گذر از کنار گورها بخواند، گناهان پنجاه سالش آمرزیده می‌شود».
گفتند: اى پیامبر خدا! اگر کسى به اندازه پنجاه سال گناه نداشته باشد، چه؟
فرمود: «گناهان پدر و مادر و برادرانش و عموم مسلمانان، آمرزیده می‌شود».[1]
امام صادق( علیه السلام ) فرمود: در زیارت اهل قبور این سلام را بگو: «السَّلَامُ عَلَیْکُمْ مِنْ دِیَارِ قَوْمٍ مُؤْمِنِینَ وَ إِنَّا إِنْ شَاءَ اللهُ بِکُمْ لَاحِقُون»؛[2] یعنی «سلام بر شما مؤمنان باد. ما نیز اگر خدا بخواهد به شما ملحق می‌شویم».
2. رفتن به قبرستان در روزهای خاص
امام صادق( علیه السلام ) فرمود: «جده‌ام فاطمه(س) بعد از پدرش رسول خدا( صلی الله علیه و آله و سلم )، فقط هفتاد و پنج روز زندگى کرد. بعد از پدرش کسى او را شاد و خندان ندید. در روزهاى دوشنبه و پنجشنبه هر هفته به مقبره شهداى احد رفته و با یادآورى صحنه‌هاى جنگ احد می‌فرمود: پدرم رسول خدا( صلی الله علیه و آله و سلم ) در این‌جا موضع گرفته بود و مشرکان در این‌جا صف کشیده بودند».[3]
3. خواندن دعا
محمد بن مسلم گفت: از امام صادق( علیه السلام ) پرسیدم: آیا خوب است مردگان را زیارت کنیم؟ آن‌حضرت فرمود: «آرى»، گفتم:
وقتى نزد ایشان می‌رویم آنان متوجه ما می‌شوند؟ فرمود: «آرى به خدا قسم، ایشان متوجّه آمدن شما می‌شوند و از عمل شما خوشحال می‌گردند و به شما انس می‌گیرند و از تنهایى بیرون می‌آیند». گفتم: هنگامى که نزد آنان می‌رویم چه بگوئیم؟ فرمود: این دعا را بخوان: «اللَّهُمَّ جَافِ الْأَرْضَ عَنْ جُنُوبِهِمْ وَ صَاعِدْ إِلَیْکَ أَرْوَاحَهُمْ وَ لَقِّهِمْ مِنْکَ رِضْوَاناً وَ أَسْکِنْ إِلَیْهِمْ مِنْ رَحْمَتِکَ مَا تَصِلُ بِهِ وَحْدَتَهُمْ وَ تُؤْنِسُ بِهِ وَحْشَتَهُمْ إِنَّکَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ»؛[4] یعنى: «خدایا! زمین را از پهلوهایشان دور ساز (کنایه از آن‌که فشار قبر را از ایشان بگردان و جایگاهشان را وسعت ده)، و ارواح آنان را به سوى خود بالا بر، و خشنودى مخصوص خود را به ایشان ارزانى دار، و از رحمت خویش چنان رحمتى به سوى آنان گسیل دار که با ارتباط برقرار کردن با آنان ایشان را از تنهایى نجات داده، و مونس وحشت و احساس تنهایی‌شان گردى، براستى که تو بر هر چیز توانایى».
4. خواندن سوره قدر
امام رضا( علیه السلام ) فرمود: «هیچ بنده [مؤمنى] نیست که قبر مؤمنى را زیارت کند و در کنار قبر او هفت بار سوره «إنّا انزلناه فی لیلة القدر» را بخواند مگر این‌که خداوند او را و صاحب آن قبر را می‌آمرزد».[5]
[1]. شعیری، محمد بن محمد، جامع الأخبار، ص 50، نجف، مطبعة حیدریة، چاپ اول، بی‌تا.
[2]. کلینى، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، غفارى، على اکبر، آخوندى، محمد، ج 3، ص 229، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
[3]. همان، ص 228.
[4]. شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق، غفاری، علی اکبر، ج 3، ص 228، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1413ق.
[5]. همان، ج 1، ص 181.
آیات مرتبط
سوره التوبة (84) : وَلَا تُصَلِّ عَلَىٰ أَحَدٍ مِنْهُمْ مَاتَ أَبَدًا وَلَا تَقُمْ عَلَىٰ قَبْرِهِ ۖ إِنَّهُمْ كَفَرُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَمَاتُوا وَهُمْ فَاسِقُونَ
سوره الحج (7) : وَأَنَّ السَّاعَةَ آتِيَةٌ لَا رَيْبَ فِيهَا وَأَنَّ اللَّهَ يَبْعَثُ مَنْ فِي الْقُبُورِ
سوره فاطر (22) : وَمَا يَسْتَوِي الْأَحْيَاءُ وَلَا الْأَمْوَاتُ ۚ إِنَّ اللَّهَ يُسْمِعُ مَنْ يَشَاءُ ۖ وَمَا أَنْتَ بِمُسْمِعٍ مَنْ فِي الْقُبُورِ
سوره الممتحنة (13) : يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَتَوَلَّوْا قَوْمًا غَضِبَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ قَدْ يَئِسُوا مِنَ الْآخِرَةِ كَمَا يَئِسَ الْكُفَّارُ مِنْ أَصْحَابِ الْقُبُورِ
سوره عبس (21) : ثُمَّ أَمَاتَهُ فَأَقْبَرَهُ
T
