شیعه نیوز:
پرسش
چرا دل برخی از انسان‌ها در برابر حق و حقیقت تسلیم نمی‌شود؟
پاسخ اجمالی
عوامل مختلف می‌تواند در این مسئله دخالت داشته باشد؛ مانند:
1. تکبر؛[1] که از صفات شیطان است. شیطان نیز تکبر ورزید و در برابر حق تسلیم نشد.
2. لجاجت
یکی از عواملی که سبب می‌شود تا برخی از مردم، نسبت به «حق»، موضع تهاجمی بگیرند و آن‌را نپذیرند عامل «لجاجت» است. اگر کسی در زندگی خود، به جای تسلیم شدن در برابر حقایق، به لجبازی روی آورد، از درک حقیقت، محروم خواهد شد و برای همیشه، در منجلاب باطل، خواهد ماند.
یکی از نمونه‌های قرآنی این صفت زشت، مربوط است به لجاجت فرعونیان در برابر معجزات روشن حضرت موسى( علیه السلام )؛ آنها بر آیین بت‌پرستى نیاکانشان لجاجت و اصرار ورزیدند و گفتند: «آیا آمده‌اى که ما را، از آنچه پدرانمان را بر آن یافتیم، منصرف سازى و بزرگى [و ریاست] در روى زمین، از آن شما دو تن باشد؟! ما [هرگز] به شما ایمان نمی‌آوریم!».[2] آن گروه گمراه، هرگز در خصوص حق یا باطل بودن آیین موسی، سؤال نکردند بلکه فقط به خاطر مخالفت آن با عمل نیاکانشان، آن‌را نپذیرفتند.
در حدیثی امام علی( علیه السلام ) می‌فرماید: «لجاجت، پر ضررترین چیزها در دنیا و آخرت است».[3]
بنابراین، اگر کسی در ورطه و گرداب لجاجت افتاد، حق و حقیقت را - با تمام وضوح آن- نفی، خواهد کرد و برای همیشه با باطل، همنشین خواهد شد.[4]
3. گناه؛ چشم دل انسان را در برابر حقیقت می‌بندد و آن‌را تباه می‌کند؛ امام باقر( علیه السلام ) فرمود: «هیچ چیز بیشتر از گناه دل را تباه نمی‌کند؛ همانا دل با گناه درگیر می‌شود ولى گناه چندان به آن می‌پردازد (سماجت می‌کند) که سرانجام بر آن چیره می‌گردد، و دل واژگونه می‌شود».[5]
4. دنیاپرستی؛ علایق شدید مادی و دنیاپرستی انسان را به هر انحراف و گناهی، می‌کشاند و همین موجب این می‌شود که انسان از پذیرش حق و حقیقت سر باز زند. امام على( علیه السلام ) در سخنانی می‌فرماید:
«دنیا دوستى عقل را تباه می‌کند و دل را از شنیدن حکمت کَر می‌سازد و موجب عذاب دردناک می‌شود».[6]
«دنیا را رها کن که دنیا دوستى [انسان را] کور و کر و لال و سرافکنده می‌سازد».[7]
[1]. ر. ک: «معنای تکبر و راه‌های درمان آن»، سؤال 40000.
[2]. یونس، 78.
[3]. تمیمی آمدی، عبد الواحد بن محمد، غرر الحکم و درر الکلم، ص 126، قم، دار الکتاب الإسلامی، چاپ دوم، 1410ق.
[4]. ر. ک: «نکوهش لجاجت در برابر حق»، سؤال 74518؛ «عناد و ویژگی‌های شخص معاند»، سؤال 87053.
[5]. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج 2، ص 268، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
[6]. لیثی واسطی، علی، عیون الحکم و المواعظ، ص 231، قم، دار الحدیث، چاپ اول، 1376ش.
[7]. الکافی، ج 2، ص 136.
آیات مرتبط
سوره البقرة (26) : إِنَّ اللَّهَ لَا يَسْتَحْيِي أَنْ يَضْرِبَ مَثَلًا مَا بَعُوضَةً فَمَا فَوْقَهَا ۚ فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا فَيَعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ ۖ وَأَمَّا الَّذِينَ كَفَرُوا فَيَقُولُونَ مَاذَا أَرَادَ اللَّهُ بِهَٰذَا مَثَلًا ۘ يُضِلُّ بِهِ كَثِيرًا وَيَهْدِي بِهِ كَثِيرًا ۚ وَمَا يُضِلُّ بِهِ إِلَّا الْفَاسِقِينَ
سوره البقرة (87) : وَلَقَدْ آتَيْنَا مُوسَى الْكِتَابَ وَقَفَّيْنَا مِنْ بَعْدِهِ بِالرُّسُلِ ۖ وَآتَيْنَا عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ الْبَيِّنَاتِ وَأَيَّدْنَاهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ ۗ أَفَكُلَّمَا جَاءَكُمْ رَسُولٌ بِمَا لَا تَهْوَىٰ أَنْفُسُكُمُ اسْتَكْبَرْتُمْ فَفَرِيقًا كَذَّبْتُمْ وَفَرِيقًا تَقْتُلُونَ
سوره البقرة (91) : وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ آمِنُوا بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ قَالُوا نُؤْمِنُ بِمَا أُنْزِلَ عَلَيْنَا وَيَكْفُرُونَ بِمَا وَرَاءَهُ وَهُوَ الْحَقُّ مُصَدِّقًا لِمَا مَعَهُمْ ۗ قُلْ فَلِمَ تَقْتُلُونَ أَنْبِيَاءَ اللَّهِ مِنْ قَبْلُ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ
سوره البقرة (109) : وَدَّ كَثِيرٌ مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ لَوْ يَرُدُّونَكُمْ مِنْ بَعْدِ إِيمَانِكُمْ كُفَّارًا حَسَدًا مِنْ عِنْدِ أَنْفُسِهِمْ مِنْ بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُمُ الْحَقُّ ۖ فَاعْفُوا وَاصْفَحُوا حَتَّىٰ يَأْتِيَ اللَّهُ بِأَمْرِهِ ۗ إِنَّ اللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ
سوره البقرة (146) : الَّذِينَ آتَيْنَاهُمُ الْكِتَابَ يَعْرِفُونَهُ كَمَا يَعْرِفُونَ أَبْنَاءَهُمْ ۖ وَإِنَّ فَرِيقًا مِنْهُمْ لَيَكْتُمُونَ الْحَقَّ وَهُمْ يَعْلَمُونَ
