پرسش
از پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) نقل شده است؛ به زنان لباس نپوشانید تا نتوانند از خانه بیرون روند. آیا این عبارت توهین به زن نیست؛ یعنی اینکه مرد میتواند لباس زن را هم از او بگیرد!
پاسخ اجمالی
ابتدا باید گفت که بر اساس فقه اسلامی که مستند به قرآن کریم و روایات پیامبر اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم ) و اهل‌بیت( علیه السلام ) می‌باشد، تهیه پوشاک زن از وظایف مرد بوده و او موظف است که به عنوان یک واجب، لباس‌های تابستانی و زمستانی همسرش را در حد شئونات او تهیه کند.
امام صادق( علیه السلام ) در ارتباط با حقی که زن بر گردن شوهر دارد، مواردی را ذکر کرده و در یکی از آنها می‌فرماید:
«وَ یَکْسُوهَا فِی کُلِّ سَنَةٍ أَرْبَعَةَ أَثْوَابٍ ثَوْبَیْنِ لِلشِّتَاءِ وَ ثَوْبَیْنِ لِلصَّیْف»؛[1]
و مرد در طول سال، باید چهار لباس برای همسرش تهیه کند. دو لباس تابستانی و دو لباس زمستانی!
اما با این وجود، گزارشی وجود دارد که بر اساس آن، پیامبر اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم ) به یارانش توصیه فرمود در خرید پوشاک و زیورآلات برای همسرانشان حد تعادل را نگه‌دارند، تا انگیزه آنان برای خروج بدون دلیل از منزل کمتر شود:
«استعینوا علیهن بالعری فإن إحداهن إذا کثرت ثیابها و حسنت زینتها أعجبها الخروج»؛[2]
برای بی‌انگیزه‌کردن همسرانتان در خروج از منزل، لباس زیاد برایشان فراهم نکنید؛ زیرا برخی از آنها زمانی که لباس‌های فراوانی داشته و زیورآلات زیبایی نیز در اختیارشان باشد، انگیزه‌شان برای خارج شدن از منزل(و نشان دادن لباس و زیور) بیشتر خواهد شد.
صرف نظر از بررسی سندی این روایت، به چند نکته در ارتباط با محتوای آن باید توجه داشته باشیم:
1. مراد از «عری» در روایت، برهنگی مطلق نیست؛ زیرا همان‌گونه که در ابتدا گفته شد، تهیه پوشاک مناسب برای همسر از وظایف واجب بر مرد است و هیچ فقیهی با استناد به این روایت، وظیفه خریدن پوشاک برای بانوان را از عهده مردان برنداشته است.
2. شاهد بر نکته فوق آن است که در همین روایت نگفته که «اگر آنان لباس داشته باشند»، بلکه گفته: «اگر لباس‌های فراوانی در اختیارشان باشد».
3. بیرون رفتن از منزل هم برای زنان حرام نیست و بانوان نمونه‌ای، مانند مریم( سلام الله علیها )، خدیجه( سلام الله علیها )، فاطمه( سلام الله علیها ) و ... نیز از منزل بیرون می‌رفتند.
4. انسان‌ها – چه مرد و چه زن – باید به امور مهم مادی و معنوی پرداخته و از گردش بیهوده در خیابان‌ها و فخرفروشی با استفاده از لباس‌ها، وسایل نقلیه، زیور آلات و ... بپرهیزند.
در همین راستا و با توجه به آنچه در روایت آمده که خرید لباس فراوان، انگیزه زن را برای خروج بی‌دلیل از منزل افزایش می‌دهد، می‌توان نتیجه گرفت که اگر بانویی به این اندازه از قدرت روحی رسیده باشد که داشتن لباس‌های زیبا و فراوان، چنین انگیزه‌ای را در او ایجاد نمی‌کند، خرید لباس‌های زیبا و فراوان از طرف شوهرش برای او مشمول این روایت نخواهد بود.
5. سیستم آفرینش به گونه‌ای طراحی شده که در غالب موارد، بانوان تمایل بیشتری به ارائه زیبایی‌های خود هستند و اصل این موضوع نیز مشکلی را به وجود نیاورده و در همین راستا است که خداوند در آیه 31 سوره نور، اصل آراستن زن به زیور آلات را نکوهش نکرده، بلکه تنها به محدودیت‌هایی در نمایش آنها سفارش می‌کند.
6. یک فرد منطقی – چه مرد و چه زن – آن مقدار از لباس را تهیه می‌کند که مورد نیازش است و بیش از آن را تنها اسراف و خودنمایی ارزیابی می‌کند.
در جمع‌بندی مطالب بالا باید گفت که این دسته از احادیث - با فرض پذیرش - به معنای آن نیست که مردان هیچ لباسی را در اختیار زنان قرار نداده و آنان را برهنه در خانه محبوس کنند، بلکه از آن‌جا که بسیاری از زنان با داشتن لباس‌های متنوع و زیبا، انگیزه بیشتری برای خودنمایی و بیرون رفتن بدون دلیل از منزل می‌یابند، توصیه شده است تا بیش از اندازه نیاز برایشان لباس خریده نشود تا چنین انگیزه‌ای در آنان تقویت نشده و گناهانی چون فخرفروشی و تکبر، ایجاد حسرت در افراد مستمند، نمایش زیور و زینت به نامحرم و ... را به دنبال نداشته باشد.
[1]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج 5، ص 512، تهران، دار الکتب الإسلامیة، 1407ق.
[2]. ابن أبی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج 12، ص 71، قم، مکتبة آیة الله المرعشی، 1404ق.
T
