پرسش
این‌که در روایت زیر گفته شده است حضرت دانیال پیامبر، خداوند را به انجام گناه تهدید کرد. آیا این مطلب صحیح است؟ متنش چگونه توجیه می‌شود؟ ابو جعفر( علیه السلام ) می‌فرماید: خداوند به داود( علیه السلام ) وحى کردند که نزد بندهام دانیال برو و به او بگو شما گناه کردى و من آن‌را آمرزیدم و تا سه بار گناهانت را بخشیدم، اکنون اگر بار چهارم گناه کنى نخواهم آمرزید. داود نزد دانیال آمد و جریان را به او گفت، دانیال جواب داد تو پیام خداوند را رسانیدى، سپس هنگام طلوع فجر دانیال به مناجات با خدا برخاست و گفت: به عزت و جلالت سوگند اگر مقام عصمت را به من نبخشی به طور مستمر و مداوم نافرمانیت می‌کنم. (اصول کافی ج2 ص316 کتاب ایمان کفر باب توبه). نمی‌دانم چگونه شیعه عصمت ائمه را پذیرفته‌‌اند، در حالی‌که معتبرترین کتابشان این‌گونه به یکی از پیامبران خدا طعنه زده و وی را معصوم نمی‌داند.
پاسخ اجمالی
روایتی که در پرسش مطرح شده، چنین است: «إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَوْحَى إِلَى دَاوُدَ ( علیه السلام ) أَنِ ائْتِ عَبْدِی دَانِیَالَ فَقُلْ لَهُ إِنَّکَ عَصَیْتَنِی فَغَفَرْتُ لَکَ وَ عَصَیْتَنِی فَغَفَرْتُ لَکَ وَ عَصَیْتَنِی فَغَفَرْتُ لَکَ فَإِنْ أَنْتَ عَصَیْتَنِیَ الرَّابِعَةَ لَمْ أَغْفِرْ لَک .... فَوَ عِزَّتِکَ لَئِنْ لَمْ تَعْصِمْنِی لَأَعْصِیَنَّکَ ثُمَّ لَأَعْصِیَنَّکَ ثُمَّ لَأَعْصِیَنَّک»؛[1] ابو حمزه ثمالى از امام باقر( علیه السلام ) نقل می‌کند: خداوند به داود( علیه السلام ) وحى کردند که نزد بندهام دانیال( علیه السلام ) برو و به او بگو شما گناه کردى و من آن‌را آمرزیدم و تا سه بار گناهانت را بخشیدم، اکنون اگر بار چهارم گناه کنى نخواهم آمرزید. داود( علیه السلام ) نزد دانیال( علیه السلام ) آمد و جریان را به او گفت، دانیال( علیه السلام ) جواب داد تو پیام خداوند را رسانیدى، هنگام سحر دانیال( علیه السلام ) با خداوند مشغول مناجات شد و گفت: بار خدایا پیامبرت داود( علیه السلام ) به من خبر داد که من تو را معصیت کردم و تو هم مرا آمرزیدى، سوگند به جلالت اگر مرا نگه‌ندارى بار دیگر تو را معصیت خواهم کرد!
این روایت را می‌توان این‌گونه تبیین کرد؛ اولاً: عصیان در این روایت همان ترک اولی است که پیامبران نیز گاه دچار آن می‌شدند. ثانیاً: آنچه در پایان روایت آمده به معنای آن است که تنها با عصمت تو است که قادر به ترک گناه خواهم بود و این به معنای تهدید نیست، بلکه مانند آن چیزی است که حضرت ابراهیم( علیه السلام ) خطاب به خداوند گفته است: «لَئِنْ لَمْ یَهْدِنی رَبِّی لَأَکُونَنَّ مِنَ الْقَوْمِ الضَّالِّین»؛[2] اگر پروردگارم مرا راهنمایى نکند، مسلّماً از گروه گمراهان خواهم بود.
آنچه شیعه در مورد امامان خود اعتقاد دارد، همین نوع از عصمت است که با هدایت پروردگار حاصل می‌شود.
[1]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 2، ص 436، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407ق.
[2]. انعام، 77.
T
