شیعه نیوز:
پرسش
چرا کلینی(ره) با توجه به اینکه کتابش کافی را در زمان نائب سوم امام زمان ( عجه الله تعالی فرجهم الشریف ) نوشت آن کتاب را به امام ( علیه السلام ) عرضه ننمود؟
پاسخ اجمالی
در مورد این که آیا کلینی (ره) کتاب کافی را به امام زمان ( عجه الله تعالی فرجهم الشریف ) عرضه کرد یا نه، در بین علماء دو نظریه وجود دارد:
الف. احادیث "کافی" از اصول اربعمائة (چهار صد کتاب اصلی) به دستور ائمه ( علیه السلام ) و توسط اصحاب ایشان نوشته و بر امام هر زمان عرضه شده ، جمع آوری شده و در حقیقت مرحوم کلینی (ره) احادیث مذکور در اصول اربعمائة را به صورت دسته بندی شده و مبوب نوشت که مجموعه ای به نام کافی جمع آوری و تشکیل شده است، مرحوم صاحب معالم (حسن بن زین الدین) می گوید: کلینی (ره) احادیث کتاب خود را از اصول اربعمائة ای که صحت احادیث آن اجماعی است جمع آوری کرده است.[2]
ب. احادیث کتاب "کافی"، دارای قرائن و دلائل زیادی است که دلالت بر صحت آنها دارد که مرحوم صاحب معالم می گوید: " احادیث کتب اربعة (کافی، تهذیب، استبصار و من لایحضره الفقیه) به قول بسیاری از علماء قرائنی را همراه دارد که دلالت می کند که بدون هیچ گونه تغییری از کتابهای اصلی نقل شده است."[3]
ج.کلینی (ره) در مقدمه کتاب کافی از احادیث کتاب خود با تعبیر (بالآثار الصحیحة) یاد می کند که این می رساند که ایشان یقین به صحت احادیث مرویه دارند.[4]
د. کلینی (ره) این احادیث را در مقام جواب به کسی که در حیرت و سرگردانی فر رفته و خواستار احادیث صحیحه بود[5] جمع آوری کرده است که چنین مقامی اقتضا می کند که ایشان فقط آن روایاتی را که یقین به صدق و صدور آن از ائمه ( علیه السلام ) دارند بنویسند و الا بر حیرت و سرگردانی مخاطب افزوده که این کار با آن جلالت مقام و منزلتی که علماء از کلینی (ره) بیان می کنند منافات دارد؛ زیرا او شخصی است که مرحوم شیخ عباس قمی درباره شخصیت ایشان می نویسد:" شیخ اجل اوثق اثبت ابوجعفر محمد بن یعقوب الکلینی کهف العلماء الاعلام و مفتی طوائف الاسلام و مروج مذهب فی غیبة الامام"[6]یعنی: "شیخ بزرگوار و مورد اطمینان، محمد بن یعقوب کلینی ملجأ و پناهگاه فقها و محدثین و مفتی (صاحب فتوا) برای همه فرقه ها و مذاهب اسلام و ترویج دهنده مذهب (شیعه) در زمان غیبت امام دوازدهم است." مسلم است کسی می تواند مرجع فقها باشد که دیگران را از حیرت و سرگردانی در آورد نه این که موجب افزودن حیرت دیگران شود.[7]
[1] کلینی، محمد بن یعقوب، مترجم: سید جواد مصطفوی، اصول کافی، ج 1، مقدمه کتاب، ص7، ناشر: کتاب فروشى علمیه اسلامیه، ، چاپ: اول، مکان چاپ: تهران. [همچنین درباره آن ، نک : مامقانی ، تنقیح المقال ، 3 / 202 ؛ محمد صادق بحرالعلوم ، دلیل القضاء الشرعی ، 3 / 131 ؛ حسین علی محفوظ ، مقدمه ، ص 25 ؛ برای نظر برخی عالمان امامی در این باره ، نک : ابوعلی حائری ، منتهی المقال ، ص 298 ؛ نوری ، مستدرک الوسائل ، 3 / 532 ؛ حسن صدر ، نهایة الدرایة ، ص 219] مجلسی در مرآة العقول ، که شرحی بر کتاب الکافی است ، عرضه کتاب را بر امام غائب رد کرده ، گرچه تلویحا تأکید کرده که کتاب مورد تأیید امام بوده است. البته علی ابن طاووس , عالمی با گرایش شبه اخباری , به کتاب الکافی به دلیل آنکه در عصر نائبان خاص امام غائب نوشته شده است , اعتباری خاص می بخشد و معتقد است مطالب کتاب در این دوره می توانسته به سادگی مورد تحقیق و درست سنجی ( طبعا از سوی وکلای امام ) قرار گیرد [نک : ابن طاووس , کشف المحجة , ص 220].
[2] نمازی شاهرودی، علی، الاعلام الهادیة الرفیعة فی اعتبار الکتب الاربعة المنیعة، ص 140، مؤسسه نشر اسلامی، 1425 هـ ق.
[3] همان، ص 139.
[4] همان.
[5] کلینی، محمد بن یعقوب، مترجم: مصطفوی، سید جواد، اصول کافی، ج 1، مقدمه کتاب، ص 5.
[6] همان، ص 8.
[7] نمازی شاهرودی، علی، الاعلام الهادیة الرفیعة فی اعتبار الکتب الاربعة المنیعة، ص 135-136، مؤسسه نشر اسلامی، 1425 هـ ق.
T
